Rozwój informatyzacji ma również wpływ na działanie administracji publicznej. Najważniejszym zadaniem jakie stoi przed administracją to otwarcie się na nowoczesne technologie teleinformatyczne, w tym rozwój usług publicznych świadczonych drogą elektroniczną. Ich udostępnianie powinno służyć realnej poprawie w kontaktach obywatela z urzędem oraz pomagać w przyśpieszeniu wszelkich procedur związanych z załatwianiem spraw urzędowych.

Termin E-government oznacza, że administracja publiczna w procesie wymiany informacji oraz świadczenia usług publicznych korzysta z rozwiązań technologii informacyjnych oraz komunikacyjnych. W najprostszym tłumaczeniu oznacza to dostarczanie informacji oraz usług publicznych przez Internet.

Adaptacja rozwiązań e-government w poszczególnych państwach świata jest bardzo zróżnicowana. Według rankingu ONZ (indeks EGDI - E-Government Development Index ) w dziedzinie tej przodują Korea Południowa, państwa Europy Zachodniej oraz państwa Ameryki Północnej.

Źródło: UNITED NATIONS E-GOVERNMENT SURVEY 2014

Analiza stanu wdrożenia poszczególnych elementów także wykazuje duże zróżnicowanie. Na podstawie raportów publikowanych na platformie ISA Joinup umożliwiającej specjalistom wymianę informacji o rozwiązaniach w administracji publicznej w zakresie interoperacyjności dokonano porównania wdrożenia wybranych e-usług dostępnych dla obywateli i dla przedsiębiorstw w wybranych państwach.

T – pełna dostępność i realizacja usługi online

N – dostęp online jedynie do formularzy, wniosków i informacji

X – brak takiego obowiązku/podatku w danym kraju

E-usługi dostępne dla obywateli w wybranych krajach

E-usługi dla obywateli w obszarze podatków, wyszukiwania ofert pracy za pośrednictwem urzędów pracy i pomocy społecznej realizowane są online w każdym z analizowanych krajów. Elektroniczna obsługa paszportów i praw jazdy dostępna jest jedynie w Wielkiej Brytanii i USA, w innych krajach internetowy dostęp dotyczy jedynie informacji i możliwości pobrania wniosków. Natomiast rejestracja pojazdów realizowana jest online jedynie w Norwegii. Tylko dwa państwa oferują w formie online realizację procesu dotyczącego pozwoleń na budowę -  Wielka Brytania i Norwegia. Z kolei tylko w Norwegii, Wielkiej Brytanii i USA brak jest możliwości zgłoszenie przestępstwa online. W Wielkiej Brytanii i Francji obywatele nie posiadają dostępu online do bibliotek publicznych. W pozostałych krajach istnieje taka możliwość, a w niektórych  oferowany jest elektroniczny instrument rezerwacji, cyfrowe kopiowanie, a nawet z możliwością zadawania zapytań bibliotekarzom (jak w Hiszpanii). Z kolei Wielka Brytania i Francja umożliwia obywatelom uzyskanie świadectwa ślubu i urodzenia drogą elektroniczną. W pozostałych online pobrać można jedynie odpowiednie wnioski. W większości krajów (poza Norwegią i USA) istnieje centralny system zapewniający możliwość aplikowania na studia na uczelniach wyższych. Obywatele mają także możliwość internetowego załatwienia spraw związanych ze zmianą miejsca zameldowania. Usługa ta jest niedostępna tylko w Hiszpanii i Holandii. Natomiast w obszarze usług związanych ze zdrowiem elektroniczny dostęp do rejestracji wizyty, otrzymania recepty wdrożono w większości badanych krajów – poza Wielką Brytanią i Holandią. Przoduje tu natomiast Francja, gdzie każdy ubezpieczony pacjent ma własną kartę elektroniczną z wszystkimi danymi. Lekarz wprowadza ją do specjalnego czytnika i przesyła do ubezpieczyciela dane o koszcie wizyty i leczenia, by pacjent mógł uzyskać zwrot kosztów.

E-usługi dostępne dla przedsiębiorstw w wybranych krajach

W obszarze e-usług dla przedsiębiorstw zróżnicowanie jest już mniejsze. Wszystkie analizowane państwa wdrożyły e-usługi: świadczenia społeczne dla zatrudnionych, podatek od osób prawnych, deklaracje, VAT: deklaracje, powiadomienia oraz deklaracje celne. W większości państw możliwa jest rejestracja online nowych przedsiębiorstw – rozwiązanie to nie zostało wdrożone jedynie w Hiszpanii i Holandii. Poza Wielką Brytanią (tu możliwy jest dostęp jedynie do danych już opublikowanych) możliwe jest także elektroniczne przekazywanie dokumentów do urzędów statystycznych. W większości analizowanych krajów nie wdrożono e-usług związanych z pozwoleniami dotyczącymi ochrony środowiska – dostęp online wyłącznie do informacji i dokumentów do pobrania. Jedynie w Danii, Holandii i USA proces ten realizowany jest elektronicznie. Natomiast zagadnienia związane z zamówieniami publicznymi, poza Danią, realizowane są w całości online. Dedykowane portale obsługują całą procedurę przetargową dla wszystkich zamówień publicznych.

Dostępność e-usług w analizowanych krajach jest wysoka. Poszczególne państwa mają jeszcze obszary, które wymagają informatyzacji, ale są to pojedyncze usługi.

Obywatele dość szeroko wykorzystują oferowane im e-usługi. Wśród analizowanych państw prym w tym obszarze w odniesieniu do przedsiębiorstw wiodą Francja i Dania. Odsetek przedsiębiorstw korzystających z e-usług w tych krajach wynosi 95%.

Odsetek przedsiębiorstw korzystających z e-usług w 2012 roku

Źródło: OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2015 Innovation for growth and society

W odniesieniu do korzystania z e-usług przez osoby fizyczne największy odsetek charakteryzuje Danię i Norwegią. W państwach tych ponad 80% obywateli realizuje swoje kontakty z administracją publiczną online. Biorąc pod uwagę, że średnia OECD wynosi 56%, a średnia UE 48%, sytuacja w tych krajach wskazuje na wysoki poziom świadomości społecznej w obszarze elektronicznej administracji.

Odsetek osób fizycznych korzystających z e-usług w 2014 roku

Źródło: OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2015 Innovation for growth and society

Doświadczenia analizowanych państwach w zakresie adaptacji rozwiązań e-government mogą być przydatne dla krajów, takich jak Polska, które ciągle stoją przed podobnymi wyzwaniami. Polska ma w zakresie cyfryzacji kraju spore zaległości. Od każdego z porównywanych wyżej krajów moglibyśmy wiele się nauczyć. Stosowane w nich techniki i rozwiązania mogłyby przyjąć się również w Polsce.

Autor: dr Łukasz Kryśkiewicz, pracownik Ministerstwa Cyfryzacji

Źródła:

1. Baran M., Flankowski M., Przegląd systemów e-government w wybranych krajach, Humanities and Social Sciences 2014, 19 (XIX) | nr 21 (2).
2. E-government 2.0 w praktyce. Casebook – studia przypadków, pod red. Aleksandry Turczyn, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera, Kraków 2015.
3. E-government 2.0 w praktyce. Projekt realizowany w ramach Programu ERASMUS+, Kraków 2015.
4. OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2015 Innovation for growth and society, Published on October 19, 2015.
5. https://joinup.ec.europa.eu.
6. Luterek M., E-government. Systemy informacji publicznej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
7. UNITED NATIONS E-GOVERNMENT SURVEY 2014
   

Czytaj także:

• Jak wygląda system e-usług w Wielkiej Brytanii

• Jak wygląda system e-usług w USA

• Jak wygląda system e-usług we Francji

• Jak wygląda system e-usług w Holandii

• Jak wygląda system e-usług w Hiszpanii

• Jak wygląda system e-usług w Korei Południowej

• Jak wygląda system e-usług w Norwegii

• Jak wygląda system e-usług w Danii