Definicje:

Regulamin konkursu – jest to nośnik umowy zawieranej na odległość pomiędzy Uczestnikiem, a Organizatorem, który określa warunki uczestnictwa w konkursie, służy do wielokrotnego stosowania oraz zostaje przygotowany w sposób jednostronny przez Przedsiębiorcę.

Uczestnik konkursu – osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która bierze udział w konkursie.

Organizator – osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową, świadczy usługi drogą elektroniczną, a jedną z tych usług jest organizacja konkursu.

Loteria – gra losowa o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin. Organizacja loterii wymaga spełnienia dodatkowych warunków określonych w ustawie z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

Klauzule niedozwolone/ klauzule abuzywne – są to przykłady zapisów regulaminu/umowy, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów oraz nie zostały ustalone indywidualnie.

W celu przybliżenia problematyki posłużę się ANTYprzykładem, który pojawił się na jednej z grup dyskusyjnych dotyczących e-commerce i obrazuje, w jaki sposób NIE ogłaszać konkursu na swoim fanpage'u.

ANTYprzykład: Konkurs! do wygrania jest sztaluga o wartości ponad 500 zł! 
Aby wziąć w nim udział wystarczy:
1) polubić nasz fanpage na facebook'u
2) udostępnić ten post jako publiczny na swojej tablicy 
Losowanie zwycięzcy odbędzie się za tydzień, czyli 27 sierpnia do godziny 20:00.

Większość z czytelników pomyśli, że to normalne ze względu na to, że Organizatorzy wciąż w taki sposób stawiają warunki uczestnictwa w swoich konkursach. Problem w tym, że powyższe krótkie ogłoszenie konkursowe łamie jednocześnie regulamin Facebooka i prawo RP, a Uczestników naraża na kary finansowe.

Przykładowo regulamin facebook.com w rozdziale „E Promocje” wyraźnie zabrania stosowania rozwiązań typu:

1. „udostępnij na swojej osi czasu, aby wziąć udział w promocji”,
2. „udostępnij na osi czasu znajomego, aby uzyskać dodatkowe udziały w promocji”,
3. „oznacz znajomych w tym poście, aby wziąć udział w promocji”.

Jak widać w przywołanym ANTYprzykładzie pkt. 2 narusza zasady przyjęte przez Facebook. Ponadto w tym samym rozdziale regulamin Facebooka wskazuje, że Organizator ponosi odpowiedzialność za zgodną z prawem obsługę promocji w tym:

• regulamin,
• warunki oferty i wymagania wstępne (np. ograniczenia dotyczące wieku i miejsca zamieszkania),
• zgodność z przepisami i warunkami dotyczącymi nagród oferowanych w ramach promocji – chodzi o uzyskanie zgody na organizację Loterii, o czym mowa poniżej.

Fundamentem Loterii jest przypadek

Powyższy ANTYprzykład wskazuje, że zwycięzca zostanie wyłoniony w drodze „losowania” i tutaj Organizator wypełnia przesłanki uznania jego konkursu za Loterię według ustawy o grach hazardowych i z pewnością nie wie, jakie obowiązki powinien wypełnić przed organizacją tego typu konkursu.

Według ustawy, aby Loteria była legalna wymagane jest:

1. Zgłoszenie wniosku do najbliższej Izby Celnej i zdobycie zezwolenia, przy czym należy spełnić szereg wymogów i złożyć odpowiednie dokumenty, w tym regulamin. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że Urząd ma na rozpatrzenie wniosku 6 miesięcy.
2. Dokonanie opłaty za wydanie zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej albo loterii audioteksowej wynosi 10% wartości puli nagród, jednak nie mniej niż 50% kwoty bazowej.
3. Utworzenie komisji konkursowej, w skład której musi wchodzić osoba z aktualnym świadectwem kwalifikacji Ministerstwa Finansów.

Dopiero po złożeniu szeregu dokumentów i dokonaniu opłaty można bez konsekwencji zorganizować konkurs z elementem losowości.

Organizator powyżej przytoczonego ANTYprzykładu prawdopodobnie nie zdaje sobie sprawy z tego, że w przypadku niewypełnienia wskazanych obowiązków staje się Organizatorem nielegalnego hazardu. W tym wypadku zarówno Organizator, jak i nieświadomi Uczestnicy nielegalnej gry hazardowej muszą liczyć się z bolesnymi konsekwencjami.

Jakie konsekwencje grożą za brak zezwolenia od Izby Celnej na organizację konkursu na Facebooku z losowaniem nagród?

Dyrektor Izby Celnej może wymierzyć karę pieniężną zarówno Organizatorowi, jak i Uczestnikom takiego rodzaju konkursu.

• Kara dla Organizatora w wysokości 100% z przychodów uzyskanych z Loterii.
• Kara dla Uczestnika w wysokości 100% wartości uzyskanej w Loterii nagrody.

UWAGA!!! Jeżeli nagroda byłaby rzeczowa, to Uczestnik musiałby zwrócić całość jej wartości pieniężnej.

Organizacja konkursu z losowaniem bez zezwolenia, którego zdobycie wymaga wypełnienia karkołomnych warunków, wywiera negatywne skutki zarówno dla Organizatora, jak i Uczestnika konkursu, który nie ma pojęcia, że bierze udział w nielegalnej Loterii. Przedsiębiorstwo Organizatora naraża się na straty finansowe i utratę dobrego wizerunku swojej marki.

Kiedy Loteria z losowaniem jest legalna? Kiedy Urząd Celny wyda na nią zezwolenie lub kiedy podczas Loterii każdy los wygrywa.

Jak napisać Regulamin konkursu?

Na początek, żeby jasno określić zasady konkursu, spróbuj wczuć się w rolę Uczestnika i pomyśl, co na jego miejscu chciałbyś wiedzieć, oraz trzymaj się wskazówek dot. regulaminu na portalu społecznościowym oraz zasad organizacji Loterii.

W regulaminie konkursu określ:

• Kim jesteś, wpisując konkretne dane swojego przedsiębiorstwa. Jeżeli działasz z Fundatorem powinieneś wpisać również jego dane.

UWAGA! Przy współorganizacji konkursu z Fundatorem warto podpisać osobną umowę określającą zasady współpracy.

• Czy konkurs odbywa się za pomocą aplikacji, czy wyłącznie przez ogłoszenie na tablicy Organizatora.
• Regulamin facebook.com wymaga przekazania informacji, że facebook.com nie ponosi odpowiedzialności w związku z organizacją konkursu.

Przykładowo: „Serwis Facebook.com udostępnia wyłącznie infrastrukturę, dzięki której możliwa jest organizacja konkursu. Facebook NIE sponsoruje i NIE uczestniczy w organizacji konkursu, a tym samym NIE ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek działania Organizatora i konsekwencje wynikające z przeprowadzenia konkursu na łamach serwisu.”

• Wymagania techniczne umożliwiające wzięcie udziału w konkursie.

Przykładowo: „Uczestnik powinien posiadać: komputer lub urządzenie mobilne, dostęp do internetu, profil na Facebooku wyłącznie z prawdziwymi danymi.”

• Datę rozpoczęcia i zakończenia konkursu.
• Kto może uczestniczyć w konkursie.

Przykładowo: „W konkursie może wziąć udział osoba powyżej 18 roku życia, która posiada profil w serwisie facebook.com.”; „Warunkiem bezwzględnym do uczestnictwa i otrzymania nagrody jest posiadania profilu z danymi zgodnymi z prawdą.”

• Jakie są zasady konkursu (co można zrobić, aby wygrać i w jakiej sytuacji można być zdyskwalifikowanym).

UWAGA! Pamiętaj o zakazach z regulaminu Facebooka! Nie możesz wymagać udostępniania postu na swojej tablicy i oznaczania znajomych.

• Jak ogłosisz, kto zdobył nagrody.
• Jakie nagrody są do wygrania oraz zasady wygrywania i nabywania nagród.

Przykładowo: „Uczestnik, który zwycięży, w celu uzyskania nagrody powinien podać dane do wysyłki.”; „Nie można przekazywać nagród na rzecz innych osób oraz wymieniać nagrody rzeczowej na jej wartość pieniężną u Organizatora.”

• Zasady reklamacji:

  - w jakiej formie?
  - na jaki adres?
  - czego dotyczy reklamacja,
  - czas na rozpatrzenie to 14 dni.

• Gdzie dostępny jest regulamin.
• Sposób rozwiązania ewentualnych sporów. Najlepiej spory rozwiązać za pomocą mediacji, ponieważ jest to sposób szybszy i zdecydowanie tańszy od szukania rozwiązań w sądzie. Więcej o mediacji: Alternatywne metody rozpatrywania sporów w sklepie internetowym.

Klauzule niedozwolone. Regulamin konkursu jest identycznie postrzegany jak regulamin np. sklepu internetowego, a tym samym należy uważać na formułowane treści tak, aby nie wpisać klauzul niedozwolonych. Wspomnieć należy, że nie warto kopiować klauzul regulaminów, które zostały sporządzone przez innych Organizatorów konkursów, ponieważ często powiela się niedozwolone zapisy. W razie kontroli przedsiębiorcy muszą liczyć się z wysokimi karami finansowymi. Budując regulamin należy zapoznać się z rejestrem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów(UOKiK) dostępny na stronie internetowej http://uokik.gov.pl/rejestr/. Obecnie w rejestrze znajduje się ponad 3000 wpisów, a ich liczba w ciągu miesiąca wzrasta nawet o ok. 10 nowych klauzul niedozwolonych.

UWAGA! Zapis w regulaminie konkursu, który jest klauzulą niedozwoloną, jest nieważny.

Przykład klauzuli niedozwolonej/abuzywnej w regulaminach konkursu:

"Organizator może zakończyć albo zawiesić Konkurs w dowolnym momencie albo na dowolny okres bez konieczności uprzedniego powiadamiania o tym fakcie Uczestników. O zakończeniu albo zawieszeniu działań konkursowych Organizator poinformuje Uczestników za pośrednictwem Serwisu" Numer wpisu: 3893

Jedna klauzula niedozwolona wpisana w treść regulaminu konkursu to:

• kara w wysokości ok. 1000 zł;
• grzywna do 10% przychodu za zeszły rok obrotowy;
• koszty publikacji wyroku w Monitorze sądowym i Gospodarczym;
• zepsucie marki – Twoje dane w internetowym Rejestrze Klauzul Niedozwolonych Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Oczywiście jako Organizator powinieneś liczyć się z tym, że często najróżniejsze podmioty próbują żerować na niewiedzy, wysyłając masowo maile straszaki. O aferze wokół klauzul niedozwolonych pisaliśmy tutaj: Afera wokół klauzul niedozwolonych - ciąg dalszy.

Jak chronić dane osobowe Uczestników konkursu?

Uczestnik, który bierze udział w konkursie, ujawnia swoje dane. Organizator powinien uzyskać wyraźną zgodę na przetwarzanie danych osobowych i umieścić w regulaminie lub osobnym pliku politykę prywatności.

UWAGA!!! Adres e-mail jest również danymi osobowymi.

Przetwarzanie danych osobowych zachodzi chociażby w trakcie zbierania adresów do wysyłki nagród dla laureatów konkursu.

W polityce prywatności w szczególności należy określić:

• Kto jest administratorem?
• Jakie dane będą przetwarzane?
• W jakim celu?
• Czy przekażesz dane komuś innemu i po co?
• Zasady możliwości wglądu, zmiany lub usunięcia przez Uczestnika danych z bazy.
• Jak zabezpieczysz dane?

Dodatkowo organizacja konkursu na stronie internetowej Organizatora wymaga rejestracji zbiorów w systemie Generalnego Inspektoratu ds. Ochrony Danych Osobowych oraz opracowanie Polityki Bezpieczeństwa.

Warto zapamiętać:

1. Organizując konkurs na serwisie społecznościowym, powinieneś przestrzegać zasad na nim ustanowionych, dlatego zapoznaj się z jego regulaminem. Szczególnie w zasadach konkursu NIE wymagaj udostępniania czegokolwiek na tablicy Uczestnika lub jego znajomych.
2. Unikaj sytuacji, w której zdobycie nagród w Twoim konkursie będzie uzależnione od losowania, chyba że uzyskasz zezwolenie od Dyrektora Izby Celnej lub będziesz organizować Loterię fantową, w której każdy los wygrywa.
3. Pamiętaj, że organizując konkurs z losowaniem, na karę finansową narażasz siebie i swoich klientów, co może doprowadzić do naruszenia Twojego wizerunku.
4. Jasno określ zasady w regulaminie konkursu.

5. Pisząc regulamin, sprawdź rejestr klauzul niedozwolonych: http://uokik.gov.pl/rejestr/.
6. Uzyskaj od Uczestników zgodę na przetwarzanie danych osobowych i udostępnij Politykę Prywatności.

Magda Judejko, prawnik, na co dzień mierzy się z problemami środowiska internetowego, od 3 lat prowadząc w internecie działalność doradczą dla przedsiębiorców pod adresem www.twojregulamin.pl. Organizuje i prowadzi warsztaty dla start up i e-biznesu.

* Linki afiliacyjne. Kupując książki poprzez te linki wspierasz funkcjonowanie redakcji Dziennika Internautów.