W ubiegłym tygodniu Dziennik Internautów informował, że UOKiK przedstawi istotne propozycje zmian w Ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Projekt ustawy (przygotowany z pominięciem etapu założeń) został już przekazany do konsultacji i pod tym tekstem znajdziecie kopię projektu i link do powiązanych z nim dokumentów. 

Jak wspomnieliśmy wcześniej, projekt ma wprowadzić skuteczniejszą ochronę zwłaszcza na rynku usług finansowych. Wszyscy wiemy, że produkty finansowe są skomplikowane, a metody sprzedaży są do tego niedostosowane. 

Ustawa przewiduje m.in. wprowadzenie nowych postaci praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, np. zabronione będzie oferowanie konsumentom usług finansowych, które nie odpowiadają ich potrzebom, a także oferowanie usług finansowych w sposób nieadekwatny do ich charakteru. To powinno zapobiec takim zjawiskom, jak oferowanie produktu ubezpieczeniowego z elementem inwestycyjnym 80-letniemu klientowi.

Decyzje tymczasowe, tajemniczy klient

UOKiK chce też narzędzi do szybkiej reakcji w postaci tzw. decyzji tymczasowych. Taka decyzja mogłaby być wydana przed zakończeniem postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i miałaby zobowiązać przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań. Wniesienie odwołania od tej decyzji nie wstrzymywałoby jej wykonywania.

Wprowadzona zostanie instytucja "tajemniczego klienta", czyli mówiąc prościej zakup kontrolowany. Ustawa zakłada, że taki zakup może być utrwalany przy pomocy urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk bez informowania kontrolowanego.

Dzięki nowej ustawie Prezes UOKiK będzie miał również możliwość wyrażenia poglądu istotnego w sprawie (np. w indywidualnej sprawie przed sądem powszechnym).

Koniec kluzulowych pozywaczy

Najbardziej chyba interesującym elementem projektu jest nowy system klauzul niedozwolonych. Obecnie system ten opiera się na kontroli sądowej. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzeka o uznaniu danego postanowienia umowy za niedozwolone i zakazuje jego wykorzystywania. W oparciu o orzeczenie sądu Prezes UOKiK dokonuje wpisu postanowienia do rejestru postanowień uznanych za niedozwolone.

Wadą obecnego systemu jest problem tzw. klauzulowych pozywaczy. Organizacje quasi konsumenckie masowo wnoszą powództwa o stwierdzenie abuzywności klauzul i robią to głównie w celach zarobkowych. Rozwiązanie problemu już wcześniej proponowało Ministerstwo Sprawiedliwości. Chciało ono zmian w Kodeksie postępowania cywilnego, aby ograniczyć krąg podmiotów mogących wnosić powództwa do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK).

W toku konsultacji społecznych i międzyresortowych ustalono, że pomysł Ministerstwa Sprawiedliwości nie zapewniłby skutecznej i szybkiej procedury eliminacji niedozwolonych postanowień. W związku z tym uznano, że najlepsze byłoby, aby to Prezes UOKiK sam oceniał abuzywność danego zapisu i zakazywał jego stosowania. Udział sądu w postępowaniach nie zostałby całkowicie wyeliminowany. Sąd będzie mógł kontrolować decyzje Prezesa UOKiK.

- Zmiana systemu orzekania w sprawach niedozwolonych klauzul umownych z sądowo-administracyjnego na administracyjny z kontrolą sądową powinna spowodować zwiększenie jego skuteczności. Projekt przewiduje możliwość nakładania kar pieniężnych za stosowanie tego rodzaju postanowień we wzorcach umów – kary te mają pełnić przede wszystkim funkcję prewencyjną - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Zdaniem UOKiK proponowane zmiany przyczynią się także do wyeliminowania nadużyć organizacji quasi konsumenckich. Niemożliwe będzie "rozdrabnianie" spraw jedynie w celu pomnożenia możliwych do uzyskania kosztów procesowych. Ponadto, w związku z brakiem opłat obciążających przedsiębiorcę w postępowaniu administracyjnym (na wzór opłaty od pozwu), ograniczona zostanie możliwość swoistego "wymuszania" na przedsiębiorcach dokonywania określonych darowizn na rzecz tych organizacji w zamian za rezygnację z wytoczenia powództwa.

Poniżej kopia projektu ustawy, który znajdziecie także w Rządowym Centrum Legislacji.

Do Ku Ment 158623