25 grudnia 2014 r. wchodzi w życie nowa ustawa o prawach konsumenta, która uchyla dotychczasowe przepisy i dotyczy m.in. prawa odstąpienia od umowy. Jednakże należy mieć na względzie, że konsumenci obsłużeni przed 25.12 nadal będą korzystać z uprawnienia na starych zasadach, zaś po 25.12 obowiązywać będzie nowelizacja prawa ujednolicająca zasady handlu w internecie w całej UE. W związku z tym artykuł wskazuje najważniejsze kwestie dotyczące prawa odstąpienia od umowy przed i po wejściu w życie nowych przepisów, a zagadnienia omówione zostały na podstawie najczęściej zadawanych pytań zarówno przez konsumentów, jak i przedsiębiorców prowadzących sklepy internetowe. Przedmiot obrotu treściami cyfrowymi i sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa będą przedmiotem osobnego opracowania.

Definicje:

Konsument - osoba fizyczna, która działa w celu niezwiązanym z jej działalnością handlową, gospodarczą lub zawodem. Art. 22 Kodeksu Cywilnego (KC).

Przedsiębiorca - osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 § 1 KC, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Umowa zawierana na odległość w obrocie konsumenckim - transakcja handlowa zawierana pomiędzy KONSUMENTEM a PRZEDSIĘBIORCĄ (B2C) w ramach zorganizowanego systemu sprzedaży (sklep internetowy) na ODLEGŁOŚĆ.

Klauzule niedozwolone - są to przykłady zapisów regulaminu/umowy, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów oraz nie zostały ustalone indywidualnie.

Tekst oznaczony czerwonym kolorem dotyczy najistotniejszych zmian po wejściu w życie nowej ustawy 25 grudnia 2015 r.

Dodatkowo warto mieć na uwadze, przy zawieraniu jakich umów konsument NIE MA możliwości skorzystania z prawa odstąpienia od umowy:

1. świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem terminu, o którym mowa powyżej,
2. dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania,
3. umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym,
4. świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą,
5. świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu,
6. dostarczania prasy,
7. usług w zakresie gier hazardowych.

Po 25 grudnia 2014 r. katalog wyłączenia prawa odstąpienia od umowy został znacznie rozszerzony i konsument NIE BĘDZIE miał możliwości skorzystania z uprawnienia przy zawieraniu umów:

1. o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy;
2. w której cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym, nad którymi przedsiębiorca nie sprawuje kontroli i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy;
3. w której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb;
4. w której przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia;
5. w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
6. w której przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami;
7. w której przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli;
8. w której konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał, lub dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy;
9. w której przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
10. o dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę;
11. zawartej w drodze aukcji publicznej;
12. o świadczenie usług w zakresie zakwaterowania, innych niż do celów mieszkalnych, przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi;
13. o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.

Brak świadomości przedsiębiorców i konsumentów o możliwości i procedurze tego szczególnego uprawnienia z jednej strony rodzi mniejsze zaufanie do dokonywania zakupów przez internet z drugiej powoduje, że przedsiębiorcy wpisują w regulaminy oraz zakładki swoich sklepów klauzule niedozwolone.

Dla przykładu poniżej dotychczasowe najczęstsze klauzule niedozwolone w regulaminach sklepów internetowych dot. prawa odstąpienia od umowy:

Numer wpisu: 3040
Data wyroku: 2011-11-22
Przedsiębiorstwo xxx

"Odstąpienie jest ważne wyłącznie w przypadku, jednoczesnego zwrócenia przesyłki przez zamawiającego wraz ze wszystkimi zamówionymi produktami w oryginalnych, nienaruszonych opakowaniach, przechowywanych zgodnie z instrukcją dołączoną do produktu."

Numer wpisu: 3078
Data wyroku: 2012–04-17
Przedsiębiorstwo xxx

"…Zwrot pieniędzy następuje w ciągu 14 dni roboczych od otrzymania zwracanego towaru…"

Numer wpisu: 3840
Data wyroku: 2012–06-15
Przedsiębiorstwo xxx

"Zwracany w tym trybie towar zostanie przyjęty tylko i wyłącznie wtedy, gdy będzie odesłany w oryginalnym, nieuszkodzonym pudełku, z kompletną jego zawartością oraz dowodem zakupu (paragonem lub fakturą), a sam przedmiot będzie nieuszkodzony oraz nie będzie nosił jakichkolwiek śladów używania"

Obecność jednej klauzuli niedozwolonej w regulaminie strony internetowej to:

• Kara w wysokości ok. 1000 zł;
• GRZYWNA do 10% przychodu za zeszły rok obrotowy;
• Koszty publikacji WYROKU w Monitorze sądowym i Gospodarczym;
• Zepsucie Marki – Twoje dane w internetowym Rejestrze Klauzul Niedozwolonych Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Jakie konsekwencje grożą przedsiębiorcom za niezachowanie obowiązku informacyjnego o prawie odstąpienia od umowy po 25 grudnia 2014 r. ?

Brak informacji o prawie odstąpienia od umowy:

• przedłuży okres skorzystania z uprawnienia do 12 miesięcy oraz konsument nie będzie ponosił odpowiedzialności za uszkodzenie lub użycie rzeczy.
• Konsument NIE będzie odpowiadał za zniszczenie rzeczy, za które odpowiadałby gdyby został odpowiednio poinformowany.
• Przedsiębiorca ponosi i bezpośrednie i dodatkowe koszty dot. skorzystania przez konsumenta z prawa odstąpienia od umowy.

Przedsiębiorca jako profesjonalista ma obowiązek podczas transakcji z konsumentem udzielić mu wszelkich informacji z nią związanych, dlatego warto rozróżniać przysługujące konsumentowi uprawnienia. Konsekwencją złego pojmowania i stosowania w obrocie przez przedsiębiorcę pojęć prawa odstąpienia od umowy jest wpisywanie klauzul niedozwolonych w treść regulaminów oraz treść stron WWW sklepów internetowych, co może powodować poczucie niepewności i utratę zaufania konsumenta.

Nowe prawo nakłada wiele nowych obowiązków na przedsiębiorców oczywiście utrudnia to prowadzenie biznesu w sieci, zaś z drugiej strony przedsiębiorcy, informując o możliwości odstąpienia, mogą zdobyć większe zaufanie konsumenta i w ten sposób zachęcać do korzystania z zakupów produktów lub usług na odległość.

O czym warto pamiętać?

• 25 grudnia 2014 r. wchodzi nowelizacja prawa e-handlu. Prawo odstąpienia od umowy dla konsumentów obsłużonych do 24.12.2014 r. będą rozpatrywana na podstawie dotychczasowych przepisów. Oznacza to, że na stronie WWW sklepu internetowego będą musiały być zamieszczone dwa regulaminy.
• Czas na odstąpienie od umowy wydłuży się z 10 do 14 dni od doręczenia towaru.
• Bezpośrednie koszty dostawy związane ze zwrotem ponosi konsument korzystający z uprawnienia odstąpienia od umowy.
• Nowa ustawa wymaga od przedsiębiorców zupełnie nowych obowiązków informacyjnych. Sprzedający w internecie będzie musiał nie tylko zmienić regulamin sklepu, ale również pod groźbą konsekwencji prawnych będzie musiał dostosować treści na stronie WWW do nowych przepisów.
• Przedsiębiorcy i konsumenci muszą mieć na względzie, co do zawierania jakich rodzajów umów NIE przysługuje prawo odstąpienia od umowy i to że po 25 grudnia 2014 r. katalog umów wyłączający uprawnienie do odstąpienia został znacznie rozszerzony.
• Przedsiębiorcy, informując o możliwości odstąpienia, mogą zdobyć większe zaufanie konsumenta i w ten sposób zachęcać do korzystania z zakupów produktów lub usług na odległość.

Do pobrania:

• Wzór odstąpienia od umowy do 25.12.2014
• Wzór odstąpienia od umowy po 25.12.2014

Magda Judejko, prawnik, na co dzień mierzy się z problemami środowiska internetowego, od 3 lat prowadząc w internecie działalność doradczą dla przedsiębiorców pod adresem www.twojregulamin.pl. Organizuje i prowadzi warsztaty dla start up i e-biznesu.

Czytaj także: Co powinien zawierać regulamin Twojego sklepu