Na mocy podpisanego w środę protokołu ustaleń biblioteki, wydawcy, autorzy oraz reprezentujące ich organizacje zbiorowego zarządzania uzgodnili pakiet kluczowych zasad umożliwiających europejskim bibliotekom i innym instytucjom kulturalnym digitalizację i udostępnianie w internecie znajdujących się w ich zbiorach książek i czasopism naukowych o wyczerpanym nakładzie.

Książek o wyczerpanym nakładzie nie należy mylić z książkami "osieroconymi", których dostępność Komisja Europejska też chce zwiększyć. Dzieło osierocone to takie, w przypadku którego nie jest znany posiadacz praw autorskich. W przypadku książek o wyczerpanym nakładzie posiadacz praw autorskich jest znany, ale sama książka jest dostępna tylko w zbiorach bibliotek, ponieważ jej drukowanie, magazynowanie czy promowanie zostało uznane za nieopłacalne.

Czytaj: UE: 70 lat ochrony dla nagrań. Zachęta do kreatywności?

Kluczowe zasady zawarte w protokole ustaleń będą stanowić podstawę dobrowolnych umów licencyjnych, zapewniając jednocześnie poszanowanie praw autorskich i gwarantując, że prawo do digitalizacji i udostępnienia dzieł o wyczerpanym nakładzie przysługuje w pierwszej kolejności podmiotom praw autorskich.

Główne założenia protokołu ustaleń przedstawiają się następująco:

• dotyczy on konkretnego sektora, tzn. książek i  czasopism;
• bazuje na dobrowolnych porozumieniach licencyjnych, które będą negocjowane w kraju pierwszej publikacji dzieła;
• decyzja o ustaleniu statusu dzieła o wyczerpanym nakładzie będzie podejmowana w kraju pierwszej publikacji według kryteriów określonych przez strony porozumienia;
• rodzaje użytku dzieła będą ustalane przez strony każdego porozumienia licencyjnego.

Podpisanie protokołu ustaleń stanowi uwieńczenie trwającego osiem miesięcy dialogu, w którym pośredniczyła Komisja Europejska. Organizacje zbiorowego zarządzania będą odgrywać rolę w praktycznej realizacji protokołu, który powinien znacznie ułatwić negocjowanie i uzyskiwanie pozwoleń potrzebnych bibliotekom do celów digitalizacji i udostępniania w internecie znacznej części ich archiwów. Jest to środek o charakterze nieustawodawczym, który stanowi uzupełnienie niedawno przyjętego wniosku ustawodawczego Komisji w sprawie utworów osieroconych.

Komisja Europejska od 2009 roku zwraca uwagę na to, że prawa autorskie nie powinny przeszkadzać w cyfryzacji książek. Podpisanie protokołu ustaleń w sprawie utworów o wyczerpanym nakładzie przewidziano w Europejskiej agendzie cyfrowej.

Tekst protokołu ustaleń w języku angielskim dostępny jest na stronie Komisji Europejskiej.

Czytaj: Amazon chce cyfrowej biblioteki