Co to jest tłumaczenie symultaniczne?

Jest to szczególna odmiana tłumaczenia ustnego, polegająca na przekładaniu słów prelegenta z języka źródłowego na docelowy równocześnie z osobą wypowiadającą komunikat (mówcą). Najczęściej tego typu tłumaczenia są wykorzystywane podczas dużych, międzynarodowych konferencji, których uczestnicy nie znają nawzajem swoich języków – organizatorzy zapewniają im zatem wykwalifikowanych tłumaczy oraz odpowiedni sprzęt, za pomocą którego uczestnicy konferencji mogą słuchać wypowiedzi poszczególnych prelegentów we własnym języku.

Specyfika tłumaczeń symultanicznych polega na tym, że tłumacz znajduje się w dźwiękoszczelnej kabinie umieszczonej w taki sposób, by widzieć prelegenta i to, co w danej chwili mówca prezentuje. Pomiędzy tłumaczem a prelegentem nie ma jednak bezpośredniego kontaktu, dlatego nie istnieje żadna możliwość, by tłumacz poprosił o powtórzenie nawet najmniejszego fragmentu wypowiedzi mówcy. Z tego powodu od tłumaczy symultanicznych wymagana jest nie tylko umiejętność koncentracji na najwyższym poziomie, ale także nienaganny warsztat translatorski oraz perfekcyjna dykcja.

W związku z koniecznością stałego utrzymywania koncentracji oraz niemożnością poprawienia ewentualnych błędów w tłumaczeniu tłumacze symultaniczni pracują na zmianę – średnio co 30 minut następuje zamiana aktywnego tłumacza w kabinie dźwiękoszczelnej. Dzięki temu minimalizowane jest ryzyko popełnienia błędu i zapewniana najwyższa jakość prowadzonego tłumaczenia.

Tłumaczenia symultaniczne wymagają także odpowiedniego zaplecza technicznego w postaci wspomnianych już kabin dźwiękoszczelnych, wysokiej klasy systemów nagłośnieniowych, niezbędne są również słuchawki i odbiorniki dla słuchaczy, promienniki podczerwieni, pulpity dla tłumaczy oraz jednostka centralna, obsługująca całość sprzętu audio. Co bardzo ważne, klasa sprzętu zastosowanego podczas przekładu symultanicznego musi być na tyle wysoka, by zapewniać perfekcyjne warunki słyszalności nawet w obiektach i pomieszczeniach o wyjątkowo niekorzystnych parametrach akustycznych.

Różnice pomiędzy tłumaczeniem konsekutywnym a symultanicznym

Tłumaczenia konsekutywne (określane także jako następcze lub tłumaczenia „zdanie po zdaniu”) są zwykle używane wtedy, gdy nie chodzi o przekazanie słuchaczom pełnej wypowiedzi prelegenta, a tylko jej głównego sensu. Typowe tłumaczenie konsekutywne polega na tym, że mówca dzieli wypowiedź na określone części, a translator tłumaczy dany fragment wystąpienia na język docelowy dopiero po tym, jak mówca skończy go wypowiadać. Z uwagi na to, że segmenty wypowiedzi mogą być dość długie (nawet kilkuminutowe), tłumacz sporządza notatki, dzięki którym jest w stanie oddać najważniejszy sens wypowiedzi prelegenta.

Taki system tłumaczenia skutkuje tym, że przetłumaczona wypowiedź jest zawsze krótsza niż oryginalnie wypowiedziany komunikat, choć zdarzają się od tej zasady wyjątki. Jednym z nich jest sytuacja, w której mówca robi przerwę po każdym wypowiedzianym zdaniu, dzięki czemu tłumacz może przetłumaczyć je bardzo precyzyjnie, a sam komunikat praktycznie nie ulega zniekształceniu czy skróceniu. Nie jest to już jednak tłumaczenie konsekutywne w typowym rozumieniu, a tak zwane tłumaczenie liaison – najczęściej wykorzystywane podczas rozpraw sądowych oraz we wszystkich innych sytuacjach, w których maksymalna precyzja przekładu ma nadrzędne znaczenie.

Typowe tłumaczenie konsekutywne charakteryzuje się również tym, że jest dosyć męczące dla słuchacza – konieczność czekania nawet do kilku minut po to, żeby usłyszeć podsumowanie danego fragmentu przemówienia zsyntetyzowane w kilku zdaniach sprawia, że uwaga słuchaczy nie jest skupiona na treści wypowiedzi tak bardzo, jak w przypadku tłumaczeń symultanicznych czy liaison. Z tego względu już od dłuższego czasu obserwuje się systematyczne odchodzenie od tłumaczeń konsekutywnych na rzecz innych, mniej obciążających dla słuchaczy typów tłumaczeń. W ten trend wpisuje się oferta firmy Plenum http://www.plenum.com.pl/.

Podsumowując, najważniejsze różnice pomiędzy tłumaczeniami konsekutywnymi a symultanicznymi polegają na tym, że:

• w tłumaczeniu symultanicznym wypowiedź mówcy tłumaczona jest na bieżąco, natomiast w tłumaczeniu konsekutywnym podzielona jest na fragmenty tłumaczone dopiero po zakończeniu wypowiadania przez mówcę,

• tłumacz symultaniczny znajduje się w dźwiękoszczelnej kabinie z dala od mówcy i nie ma z nim bezpośredniego kontaktu, podczas gdy tłumacz konsekutywny najczęściej stoi tuż obok prelegenta,

• w tłumaczeniu symultanicznym tłumacze zmieniają się co około 30 minut, w tłumaczeniu konsekutywnym tłumaczenia dokonuje cały czas jedna i ta sama osoba,

• tłumaczenie konsekutywne zawsze jest krótsze (czasem znacząco) od oryginalnego komunikatu z uwagi na syntetyzowanie sensu przekładanych przez tłumacza fragmentów wypowiedzi, w tłumaczeniu symultanicznym taka sytuacja nie ma miejsca (tłumaczona jest całość wypowiedzi).

Kto może zostać tłumaczem symultanicznym?

Wbrew obiegowym opiniom praca jako tłumacz symultaniczny nie jest łatwa i przyjemna, zdecydowanie nie jest też tak, że na takiego tłumacza nadaje się każda osoba, która biegle opanowała język obcy. Wymagania stawiane tłumaczom symultanicznym są bardzo wysokie, a sama praca wiąże się z ogromnym stresem i koniecznością utrzymywania koncentracji na maksymalnym poziomie przez długi czas. Dlatego właśnie aby zostać tłumaczem symultanicznym, należy mieć przynajmniej następujące predyspozycje:

• duży poziom odporności na stres,

• umiejętność skupienia uwagi i utrzymania koncentracji przez długi czas,

• doskonałą dykcję,

• refleks,

• podzielną uwagę,

• perfekcyjnie opanowany zarówno język źródłowy, jak i docelowy.

Warto pamiętać, że nawet posiadanie wymienionych kompetencji nie jest gwarancją zostania tłumaczem symultanicznym – to jedynie zestaw określonych predyspozycji, które są niezbędne na takim stanowisku. Każdy tłumacz zajmujący się tłumaczeniami symultanicznymi przechodzi także zestaw specjalistycznych szkoleń, które przygotowują do wykonywania tego trudnego i odpowiedzialnego zawodu.