Czujka optyczna (optyczna, rozproszeniowa czujka dymu) – podstawowy rodzaj czujki systemu sygnalizacji pożarowej (SSP), stosowany powszechnie w środowiskach nie stawiających szczególnych wymagań. Działanie czujki polega na emisji światła podczerwonego, widzialnego lub nadfioletowego (w bardziej zaawansowanych modelach czujek, dwóch lub wszystkich tych rodzajów światła) przez specjalnie odizolowaną od światła zewnętrznego komorę, do której powietrze z pomieszczenia ma swobodny dostęp. Następnie przefiltrowane przez powietrze w komorze światło trafia na fotodiody(matrycę), które zmieniają informację o ilości światła na sygnał elektryczny przesyłany do elektroniki czujki. Czujka uwzględniając informację z czujnika zabrudzeń, przekazuje do centrali informację o wystąpieniu pożaru w przypadku wykrycia rozpraszających światło cząstek dymu. Zaawansowane czujki posiadają specjalne algorytmy analityczne, kompensujące zabrudzenia matrycy i niwelujące ilość fałszywych alarmów. Ze względu na podatność tego rodzaju czujek na zabrudzenia, wymagają one regularnego czyszczenia. Należy również w momencie doboru czujki, uwzględnić środowisko, w którym będą pracować. Wszelkie potencjalne źródła pyłu, pary wodnej i podobnych czynników zmieniających przejrzystość powietrza mogą powodować fałszywe alarmy nawet w  najbardziej zaawansowanych modelach. Tego typu środowisko wymaga zastosowania innego rodzaju czujek.

Czujka jonizacyjna – czujka badająca przepływ prądu przez powietrze zjonizowane za pomocą umieszczonego w czujce materiału promieniotwórczego. Czujka zbudowana jest z komory jonizacyjnej, podzielonej na dwie mniejsze części. Dym powoduje zmianę przepływu prądu przez jedną z komór, co sprawia, że czujka przesyła alarm o wystąpieniu pożaru do centrali systemu przeciwpożarowego.  Pomimo zawartości materiałów promieniotwórczych, stosowanie czujki nie niesie ze sobą zagrożenia dla ludzi i otoczenia w miejscu jej stosowania. Ten typ czujek może cechować się dużą czułością także na wczesnym etapie powstawania pożaru. Większość czujek tego typu, posiada system kompensacji wskazań z uwzględnieniem zmian środowiskowych: ciśnienia, temperatury, wilgotności, etc. Państwowa Agencja Atomistyki, zaleca okres eksploatacji nie dłuższy niż 15 lat. Po demontażu czujki, należy ją traktować jako odpad promieniotwórczy i przekazać od utylizacji do zakładu unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych. Demontaż powinna przeprowadzić odpowiednio przeszkolona osoba, aby uniknąć ryzyka skażenia. Obecnie ten typ detektorów jest rzadko stosowany.

Czujka liniowa – jest to odmiana czujki optycznej. Do wykrywania pożaru jest wykorzystywane światło podczerwone. Działanie czujki opiera się na wysyłaniu skupionego przez obiektyw promienia podczerwonego w kierunku reflektora pryzmowego, który pod kątem 180 stopni, odbija promień w kierunku czujki, która mierzy natężenie promienia specjalnym detektorem i porównuje go z mocą wyemitowanego pierwotnie promienia. Jeśli na drodze promienia wystąpią zakłócenia w postaci dymu, nastąpi spadek jasności wiązki – w zależności od stopnia tego spadku (ustalany w zależności od uwarunkowań środowiskowych i budynkowych) zostanie wysłany alarm do centrali systemu sygnalizacji pożaru. Dużą zaletą tego rodzaju czujek jest duży obszar, który ochraniają. Promień światła podczerwonego może mieć zasięg od 5 do 100 metrów oraz szerokość strefy monitorowanej do 7,5m z obu stron emitowanej wiązki. Chętnie są stosowane w magazynach (dodatkowa zaleta w postaci maksymalnej wysokości montażu - 25m), halach, centrach handlowych. Ich głównymi wadami jest podatność na zanieczyszczenia (zbliżona do czujek optycznych) unoszące się w powietrzu w chronionym pomieszczeniu oraz konieczność dokładnego zamocowania czujki, aby zachować jej optymalną widoczność z reflektorem. Czynnikiem, nie występującym w innych typach detektorów, który może powodować wywołanie niepożądanych sygnałów, są drgania elementów do których czujka i reflektor są przymocowane. 

Czujka ciepła (termiczna) – stosuje prosty pomiar temperatury swojego otoczenia do określenia czy nastąpił pożar. Wyróżniamy dwa rodzaje pomiarów realizowanych przez czujki: szybkość wzrostu temperatury (różniczkowy) i przekroczenie temperatury granicznej (nadmiarowy). Dysponują one mniejszym obszarem ochranianym niż klasyczne czujki dymu, reagują również później niż one. Ich zaleta jest wysoka odporność na trudne warunki środowiskowe.

Czujka płomienia – reaguje ona na światło (promieniowanie podczerwone lub ultrafioletowe) emitowane przez otwarty płomień. Mogą one pracować w bardzo trudnych warunkach, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynków. Jest to najbardziej wymagający z technicznego punktu widzenia rodzaj czujek, powszechność występowania promieniowania UV i IR powoduje, że czujki tego rodzaju muszą stosować skomplikowane układy eliminacji fałszywych alarmów jednocześnie zachowując odpowiednią czułość. Fałszywy alarm może wywołać migotanie światła słonecznego, grzałki, promienniki i lampy (zaawansowane czujki są wyposażone w systemy mające je uodpornić na taki wpływ). Ze względu na wysoką cenę, stosowane rzadko, tylko przy specyficznych wymaganiach, najczęściej w rafineriach, lakiernictwie, stacjach paliw, hangarach lotniczych i szachtach kopalnianych.

Czujka zasysająca – wykrywanie pożaru opiera się na systemie rurek zasysających powietrze z chronionego obszaru i transportowanie go do modułu wykrywającego dym (zasada działania jak w czujkach optycznych). Zapewniają wyjątkowo szybkie wykrycie pożaru, nawet już w fazie pirolizy, gdy dym jest niemal niedostrzegalny dla ludzi. Cechuje je dużo wyższa niż klasycznych czujek optycznych, odporność na nieprzyjazne warunki środowiskowe. Niektóre systemy (Bosch FAS-420) zostały rozbudowane o funkcję lokalizacji pożaru, pozwala to zidentyfikować konkretne pomieszczenie, w którym pożar wywołał alarm. Są zalecane do stosowania w pomieszczeniach trudno dostępnych oraz z silnymi zakłóceniami elektromagnetycznymi. Rozwiązanie często stosowane w serwerowniach.

Występują również czujki powyższych typów o oznaczeniu EX, są one przeznaczone do środowisk zagrożonych wybuchem.

Rozmieszczenie czujek jest zawsze podyktowane odpowiednimi normami oraz wytycznymi branżowymi. Każdorazowo dobór czujek wymaga zapoznania się z występującymi na danym obiekcie warunkami fizycznymi, architektonicznymi i wymaganiami inwestora. Po więcej informacji i fachowe doradztwo zapraszamy na stronę firmy PW Flortech.