Rzadko kiedy zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że każda waga powinna wskazywać zawsze tyle samo – jeden kilogram ma być zawsze równy jednemu kilogramowi! Jest to szczególnie ważne z punktu widzenia przedsiębiorców, którzy mogą narazić się na odpowiedzialność z tytułu stosowania niezalegalizowanych i niewzorcowanych wag. Czym jest legalizacja i wzorcowanie wag oraz kiedy powinny być one stosowane? Czy jedynie w momencie zakupu danej wagi?

Ustawowe definicje

Zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 636) przez:

1) legalizację należy rozumieć zespół czynności obejmujących sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie dowodem legalizacji, że przyrząd pomiarowy spełnia wymaganie.

2) Jednocześnie wzorcowanie (zwane potocznie kalibracją) zdefiniowane jest jako czynności ustalające relację między wartościami wielkości mierzonej wskazanymi przez przyrząd pomiarowy a odpowiednimi wartościami wielkości fizycznych, realizowanymi przez wzorzec jednostki miary.

Już z tych dwóch definicji wyraźnie widać, że nie są to tożsame pojęcia i skrywają one zupełnie odmienny zespół czynności.

Jedynie wymóg prawny?

Co prawda jedynie legalizacja jest stricte wymogiem prawnym, to jednak na podstawie poprawnych wyników badań kalibracyjnych można dopiero uzyskać świadectwo umożliwiające nam używanie danej wagi i pewność co do jej rzeczywistych pomiarów i wyznaczenie jej błędu i stopnia niepewności. Również wymagania systemów zarządzania, między innymi ISO w swoich uregulowaniach odnoszą się właśnie do konieczności wzorcowania wag.

Kiedy legalizować i kalibrować wagę?

Każda waga będąca obecnie w sprzedaży powinna być zaopatrzoną w tabliczkę znamionową stwierdzającą nie tylko klasę jej dokładności, fakt posiadania Certyfikatu Europejskiego i znak metrologiczny, ale również datę legalizacji będącą zarazem rokiem produkcji danej wagi. Zgodnie z wymogami prawnymi legalizacja jest ważna cztery lata łącznie z rokiem produkcji. Można zatem wskazać, że wagi:

a) wyprodukowane w 2012 tracą legalizację 1 stycznia 2015 r.,

b) wyprodukowane w 2013 tracą legalizację 1 stycznia 2016 r., etc.

Utrata legalizacji nie wiąże się jednak w żadnym stopniu z koniecznością zakupu nowej wagi. Wystarczy legalizacja i wzorcowanie wagi, aby sprawdzić ich stopnień zużycia i to czy dalej trzymają odpowiednie parametry, aby móc uzyskać świadectwa legalizacji i wzorcowania na kolejne 4 lata. W przypadku dobrych i renomowanych wag nie ma problemu z ich kilkukrotnym legalizowaniem!

Jak znaleźć firmę legalizująca wagi i dokonującą ich wzorcowania?

Wbrew pozorom nie ma potrzeby w tym celu udawania się do Głównego Urzędu Miar z siedzibą w Warszawie (byłoby to wybitnie niepraktyczne i uciążliwe dla przedsiębiorców), a możliwe jest skorzystanie z usług firmy zajmującej się legalizacją i wzorcowaniem urządzeń pomiarowych. W poszukiwaniach pomocny jest oczywiście Internet i wpisanie w wyszukiwarkę hasła „legalizacja wag Gdańsk” czy „legalizacja wag w Gdańsku” będzie wystarczające do otrzymania namiarów na tego typu firmy.

Ile kosztuje legalizacja i wzorcowanie?

Koszt legalizacji i wzorcowania zależy nie tylko od firmy, w której dokonamy badań, ale również od typu i klasy dokładności naszej wagi. Można przyjąć, że jest to wydatek od kilkunastu do nawet kilkuset złotych w przypadku dużych wag przemysłowych.

Podsumowując, legalizacja i wzorcowanie wag i ich kalibracja są niezwykle istotne. Warto mieć na uwadze również to, że posługiwanie się wagą bez legalizacji może być podstawą naszej odpowiedzialności karnej na podstawie art. 26 i art. 26a Prawa o Miarach.