Czytelnicy Dziennika Internautów powinni wiedzieć, że nadchodzi unijna reforma prawa autorskiego. W tej reformie są dwa elementy wzbudzające dość duże emocje i kontrowersje. 

1. Prawa pokrewne dla wydawców (ancillary copyright) zwane też powszechnie "podatkiem od linków".
2. Wolność panoramy.

Aktualnie polskie ministerstwo kultury prowadzi konsultacje dotyczące tych dwóch problemów. Jeszcze dziś i jutro w tych konsultacjach może wziąć udział każdy internauta.

Warto wiedzieć dlaczego konsultacje są ważne i warto wziąć z nich udział (wskazówki na końcu tekstu). 

Ancillary copyright czyli "podatek od linków"

Bardziej kontrowersyjny i złożony jest problem ancillary copyright. Jest to prawo pokrewne dla wydawców, które umożliwiłoby im zarabianie nawet na bardzo krótkich fragmentach tekstu wykorzystywanych przez wyszukiwarki czy agregatory wiadomości. Wyobraźmy sobie, że w wyszukiwarce jest link do tekstu w gazecie i ten link zawiera kilka słów z artykułu albo jest przy nim fragment nagłówka. Niektórzy wydawcy są zdania, że wyszukiwarka powinna mieć zgodę na wykorzystanie tych kilku słów i prawo powinno bezwzględnie tej zgody wymagać (czytaj: wyszukiwarka powinna zapłacić, żeby zgodę dostać). 

Zwolennikami tej idei są wydawcy gazet. Do jej przeciwników zaliczają się podmioty prowadzące biznes w internecie. Mówią oni o wprowadzeniu czegoś, co byłoby de facto "podatkiem za linkowanie". W opinii podmiotów takich jak Google wydawcy gazet chcą pieniędzy za to, że Google będzie ich promować. Trudno nie odmówić Google pewnej racji, bo przecież gazety niegodzące się z linkowaniem do nich mogłyby już teraz zbudować swoje strony tak, aby ich treści nie były indeksowane przez wyszukiwarki. 

Idea ancillary copyright doczekała się już wdrożenia i to niezbyt udanego. W marcu 2013 roku Niemcy przyjęły prawo, które wymaga od wyszukiwarek odprowadzania opłat licencyjnych za wykorzystanie fragmentów tekstów dłuższych niż "pojedyncze słowa lub krótkie fragmenty". Kiedy niemieckie prawo weszło w życie, wydawcy gazet zaczęli czekać na strumyczek pieniędzy od Google. 

Niestety strumyk nie popłynął. Organizacja VG Media w roku 2014 próbowała pozywania Google. W październiku 2014 roku firma Google zapowiedziała, że ograniczy widoczność treści od wydawców stojących za pozwem. Duży wydawca Axel Springer dał za wygraną i poprosił organizację VG Media, aby udzieliła firmie Google darmowej licencji na korzystanie z jego treści. Mimo to na początku tego roku VG Media uruchomiła kolejną sprawę przeciwko Google. 

"Podatek od linków" wprowadziła także Hiszpania. W tym kraju Google też nie zaczęła płacić, natomiast zdecydowała się zamknąć usługę Google News. Co ciekawe, wydawcy protestowali przeciwko zamknięciu usługi tak jakby wierzyli, że Google ma obowiązek utrzymywać nierentowną usługę tylko po to, by im płacić. Przeprowadzone później badania wykazały, że nowe prawo generalnie zaszkodziło rynkowi hiszpańskiemu.

Niektórzy politycy UE uważają, że sama idea ancillary copyright jest doskonała, ale sprawdzi się tylko po wprowadzniu jej w całej UE, a nie w każdym kraju z osobna. Jednym z tych polityków jest Günther Oettinger, komisarz UE ds. gospodarki.

Z drugiej strony są politycy, którzy uważają ancillary copyright za niebezpieczne majstrowanie przy podstawach funkcjonowania internetu. Jeśli "opodatkujemy linkowanie" to uderzymy w podstawę obiegu treści w sieci. Dodatkowym argumentem przeciwników jest to, że "prawa pomocnicze" już miały dwie porażki z Niemczech i w Hiszpanii. Czy możemy mówić, że kiepski system okaże się dobrym pomysłem, gdy wprowadzimy go szerzej?

Wolność panoramy

Druga ważna sprawa to wolność panoramy. Jest to prawo do komercyjnego wykorzystania zdjęć, jeśli na tych zdjęciach uchwyciliśmy inne dzieło, np. rzeźbę. Wolność panoramy była już przedmiotem dyskusji w Parlamencie Europejskim. Niektórzy politycy naprawdę uważają, że jeśli chcesz komercyjnie wykorzystać własne zdjęcie rzeźby stojącej w przestrzeni publicznej to powinieneś prosić o zgodę autora rzeźby. 

Odrzucenie wolności panoramy mogłoby zaszkodzić nie tylko fotografom i blogerom. Mogłoby także zmusić Wikipedię do usunięcia zdjęć zabytków i rzeźb. Wydawanie książek na temat architektury lub rzeźb może się stać trudniejsze i bardziej kosztowne. Dlatego właśnie Wikipedia protestowała przeciwko znoszeniu wolności panoramy publikując zdjęcia z wyciętymi obiektami. 

Co możemy zrobić? 

23 marca br., Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje publiczne dotyczące roli wydawców w prawnoautorskim łańcuchu wartości oraz wyjątku na rzecz panoramy. W związku z powyższym swoje stanowisko ma wypracować Ministerstwo Kultury, które z kolei spytało o zdanie obywateli. Informację o konsultacjach znajdziecie na stronie ministerstwa. 

Organizacje pozarządowe zainteresowane kulturą i społeczeństwem cyfrowym nawołują do wzięcia udziału w negocjacjach.

Centrum Cyfrowe Projekt: Polska nawołuje, by powiedzieć "nie" prawom pokrewnym dla wydawców oraz "tak" wolności panoramy. Centrum zaprasza wszystkie chętne organizacje, instytucje i firmy do podpisania przygotowanych przez niego stanowisk. Dokumenty zostaną przekazane Ministerstwu 31 maja, a na zgłoszenia centrum czeka do 30 maja (czyli do dziś!!!). Na stronie Centrum znajdziecie też stanowisko, jakie Centurm Cyfrowe chce przekazać ministerstwu. Może ono stanowić wskazówkę dla tych, którzy chcą wziąć udział w konsultacjach na własną rękę. 

Można również wyrazić swoje zdanie poprzez stronę youcan.fixcopyright.eu.

Przy tego typu konsultacjach bardzo istotne jest zaangażowanie strony społecznej. W społeczeństwie cyfrowym prawa autorskie dotyczą wszystkich, a dotychczas tylko wybrane podmioty (wydawcy, OZZ) angażowały się w debatę na ten temat. Zawsze będzie wskazane, jeśli ministerstwo kultury usłyszy kilka zdań od obywateli.