To kolejny tekst z cyklu "absurdy własności intelektualnej".
* * *

W ubiegłym tygodniu pisaliśmy o kontrowersyjnym podatku od linkowania, który może być wprowadzony w UE. Tymczasem warto wspomnieć, że Francuzi wprowadzają u siebie rozwiązanie jeszcze bardziej niebezpieczne. Chodzi o opłaty za miniaturki w wyszukiwarkach.

Francuscy politycy uważają, że artystom należą się pieniądze za "rozpowszechnianie w wyszukiwarkach". Politycy jakby nie rozumieli dwóch rzeczy. Po pierwsze, artysta może ukryć swoje obrazy przed wyszukiwarką. Po drugie wyszukiwarka robi coś więcej niż tylko "rozpowszechnianie". 

O pomyśle wprowadzenia takich opłat pisaliśmy jeszcze w marcu. Już wówczas obawiano się, że prawo może uderzyć w serwisy takie jak Wikimedia Commons. Idea jest bowiem taka, aby opłaty za miniaturki obrazków naliczać niezależne od tego, czy twórca życzy sobie jakiejś rekompensaty. Pieniądze z opłat nie będą trafiały do twórców, ale do tzw. organizacji zbiorowego zarządzania (czyli organizacji typu ZAiKS). Te organizacje chętnie przygarną każde pieniądze, a wypłacą je nie tyle twórcom obrazków co uznanym przez siebie "podmiotom uprawnionym". 

Opłaty za miniaturki - co to oznacza?

Teraz Disruptive Competition Project (DisCo) podaje, że francuski parlament pod koniec czerwca przyjął kontrowersyjne prawo. Oznacza to, że usługi online rozpowszechniające obrazki do celu przeszukiwania i indeksowania będą musiały zdobyć licencje na te obrazki od organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ). To z kolei oznacza, że... Francja ma poważny problem, choć na razie tego nie rozumie. Nie rozumie, bo zakres działania nowego prawa i tak jest niejasny.

Nie wiadomo jak odnosić nowe prawo do kwestii terytorialnych. Czy dotyczy ono tylko sytuacji, gdy obrazek jest zamieszany na stronie francuskiej? Jeśli tak to dobrze - Francuzi stracą możliwość tworzenia serwisów określonego typu i będzie to jakaś nauczka dla kraju, który zgadza się na takie prawo.

Może trzeba to rozumieć inaczej? Może każdy obrazek francuskiego autora będzie wymagał zdobycia licencji? Jeśli tak, to wiele obrazków opublikowanych na licencjach Creative Commons może być "zawłaszczonych" przez OZZ. Twórcy, którzy chcieli oddać obrazki innym za darmo, nagle zostaną pozbawieni tego prawa. Tymczasem OZZ będą mogły zarabiać na ich twórczości.

To jest głęboki absurd. Prawo chroniące twórców zacznie służyć po ograniczania ich praw i umożliwienia spieniężania ich twórczości innym osobom.

Prawniczka Maud Sacquet zauważa we wpisie na stronie DisCo, że 70% Francuzów w wieku powyżej 15 lat posiada smartfona! Te osoby nierzadko publikują obrazki w sieci bez zamiaru zarobienia na nich. To są twórcy! Czyt teraz ktoś uwierzy, że OZZ dotrą do tych wszystkich osób i odpalą im należną działkę? Byłoby miło, ale tak się nie stanie. OZZ nie są przyzwyczajone do faktu, że twórcą jest niemal każdy. 

Przyznam, że muszę lepiej zgłębić temat  tego francuskiego prawa. W tej chwili opieram się na tym, co na jego temat napisała Maud Sacquet (prawniczka związana z CCIA Europe, więc źródło dość wiarygodne). Wygląda na to, że w czasie wakacji media przegapiły ten ważny temat, skupiając się na sprawach takich jak Brexit.

Francuzi znów robią błąd?

Warto w tym miejscu dodać, że Francja nie od dziś jest liderem przy wdrażaniu niemądrych acz pionierskich rozwiązań ochrony własności intelektualnej. W tym właśnie kraju wprowadzono tzw. prawo trzech ostrzeżeń, które piractwa nie zwalczyło, ale za to sporo kosztowało francuskich podatników i uderzyło w kilka niewinnych osób. 

Tymczasem w Polsce i w UE

Pamiętajmy, że opłaty za miniaturki w wyszukiwarkach można traktować jako wariację na temat "podatku od linków" (tzw. ancillary copyright). Obecnie w Unii toczy się debata na ten temat, a polskie ministerstwo kultury nie ma wyraźnego stanowiska. Lobbing ze strony przemysłu rozrywkowego nie ustaje, a w kolejce są również inne pomysły na popsucie internetu jak np. majstrowanie przy odpowiedzialności pośredników. 

Robi się ciekawie. 

Więcej o Absurdach Własności Intelektualnej w DI