Trzecia edycja raportu "Sen Polaków. Straty dla gospodarki. Edycja 2024" rzuca światło na istotny problem społeczny i ekonomiczny, jakim jest niewystarczająca ilość i słaba jakość snu wśród dorosłych Polaków. Wyniki badania autorstwa UCE RESEARCH i platformy ePsycholodzy.pl wskazują na konieczność podjęcia działań zarówno przez pracodawców, jak i władze publiczne, aby poprawić sytuację.

Najciekawsze dane z raportu:

• 41% Polaków jest niezadowolonych z jakości swojego snu (w 2023 roku było to 49,9%, a w 2021 roku – 39,2%).

• Niewystarczająca ilość i słaba jakość snu kosztuje polską gospodarkę minimum 8 mld zł rocznie.

• Utrata efektywności na poziomie 1% przekłada się na 2,5 dnia pracy rocznie.

• Koszt jednego dnia nieefektywnej pracy dla pracodawcy wynosi 462 zł.

• 53,8% Polaków jest zadowolonych z jakości swojego snu (w 2023 roku było to 43,9%, a w 2021 roku – 55,9%).

• Kobiety częściej niż mężczyźni narzekają na jakość snu (44,3% vs. 37,6%).

• Problem z jakością snu dotyczy głównie osób w wieku 25–34 lat (45,1%), z miesięcznym dochodem netto 1000–2999 zł (50,7%) i ze średnim wykształceniem (42,3%).

• Mieszkańcy miast liczących od 50 tys. do 99 tys. ludności najczęściej zgłaszają problemy ze snem (46,9%).

• Osoby z problemami finansowymi śpią średnio o 10 minut mniej na dobę niż osoby bez takich problemów.

• Pracownicy śpiący mniej niż sześć godzin dziennie wykazują średnio o 2,4 p.p. wyższą utratę produktywności niż osoby przesypiające od siedmiu do dziewięciu godzin na dobę.

Choć obecny wynik jest lepszy niż odnotowany w 2023 roku, to nadal istotna część populacji nie jest zadowolona z jakości swojego snu. Niepokojące jest to, że nawet po adaptacji do nowej normalności po pandemii, ciągle wyższy niż wówczas odsetek Polaków ma problemy ze snem. Może mieć to związek z tym, że sytuacja życiowa wciąż jest trudna dla znacznej części społeczeństwa, m.in. w związku ze skutkami wysokiej inflacji – alarmuje psycholog Michał Murgrabia, jeden ze współautorów badania z platformy ePsycholodzy.pl.

Autorzy raportu zwracają też uwagę na to, że niewystarczająca ilość i słaba jakość snu blisko połowy Polaków jest kosztowna dla firm i instytucji państwowych, poprzez zmniejszenie produktywności w miejscu pracy.

Trzeba pamiętać o tym, że osoba dorosła powinna spać co najmniej 7 godzin na dobę, żeby dobrze funkcjonować. Jeśli jest niewyspana, to przestaje być efektywna w pracy, co ma bezpośredni wpływ na gospodarkę. Ostrożnie szacując, problemy ze snem kosztują ją minimum 8 mld zł rocznie – wylicza Michał Pajdak, drugi ze współautorów badania z platformy ePsycholodzy.pl.

Przy ww. wyliczeniu przyjęto minimalną utratę efektywności na poziomie 1%, wywołaną absencją lub prezenteizmem.

• Wzięto pod uwagę liczbę osób pracujących w naszym kraju. Według najnowszych danych GUS, w IV kwartale 2023 roku było ich blisko 17,3 mln (89,3% – w wieku 25–34 lat, 90,3% – 35–44 lat i 81,7% – 45–59/64 lat).

Zauważono też, że średnia ankietowanych niezadowolonych z jakości swojego snu mających od 25 do 64 lat, czyli będących w okresie charakteryzującym się wysoką aktywnością zawodową, wyniosła 40,5%.

• To prawie tyle samo co odsetek wszystkich nieusatysfakcjonowanych Polaków – 41%. 

Do tego sprawdzono, że w całym zeszłym roku było 250 dni pracujących.

Utrata efektywności na poziomie 1% przekłada się na 2,5 dnia. Koszt każdego z nich, zakładając tylko średnie wynagrodzenie i składki na ubezpieczenia społeczne, wynosi dla pracodawcy 462 zł. Należy podkreślić, że ww. wynik 8 mld zł rocznie ma charakter poglądowy. Jest to bazowe wyliczenie, nieobejmujące wypadków przy pracy, faktycznych kosztów prezenteizmu, a także symulowania pracy i sabotowania wyników. Nieuwzględnione zostały również koszty zastąpienia pracowników, procesów rekrutacyjnych i utraconych korzyści związanych z odejściem klientów, które – w mojej ocenie – dołożyłoby co najmniej drugie tyle kosztów. Realne straty są więc wielokrotnie wyższe, niż to wynika z ogólnych szacunków – dodaje Michał Pajdak.

Jak wynika z najnowszej edycji badania UCE RESEARCH i platformy ePsycholodzy.pl, 53,8% dorosłych Polaków jest obecnie zadowolonych z jakości swojego snu.

• Ponad pół roku temu 43,9% rodaków o tym zapewniało, a w czasie pandemii – 55,9%.

• Z kolei teraz 5,2% badanych nie potrafi zająć stanowiska w tej kwestii.

• Poprzednio 6,2% było niezdecydowanych, a w 2021 roku – 4,9%.

Różnice między okresem pandemii a czasem po jej zakończeniu mogą świadczyć o zmiennej naturze stresorów i ich wpływie na sen. Plaga zachorowań mogła wywołać specyficzne typy stresu związane z izolacją, lękiem o zdrowie i niepewnością ekonomiczną. Jednak po pandemii, gdy życie zaczęło wracać do normy, inne źródła stresu, takie jak presja powrotu do biura, mogły znowu negatywnie wpłynąć na jakość snu – mówi psycholog Michał Murgrabia z platformy ePsycholodzy.pl.

Częściej o niezadowoleniu z jakości swojego snu mówią kobiety niż mężczyźni (44,3% vs. 37,6%).

• Dotyczy to głównie osób w wieku 25–34 lat (wśród nich – 45,1%), z miesięcznym dochodem netto na poziomie 1000–2999 zł (50,7%), a także ze średnim wykształceniem (42,3%).

• Problemy zgłaszają przeważnie mieszkańcy miejscowości liczących od 50 tys. do 99 tys. ludności (46,9%).

Stwierdzono, że osoby z problemami finansowymi śpią średnio ok. 10 minut mniej na dobę niż respondenci bez takich problemów. Jednak w praktyce może być zdecydowanie gorzej, niż wynika ze statystyk. Przy obecnym poziomie drożyzny, trudno jest związać koniec z końcem Polakom zarabiającym 1000–2999 zł. Bez względu na to, czy spłacają kredyt czy wynajmują mieszkanie, bieżące opłaty obciążają większość budżetów domowych młodych osób. To stanowczo nie pozwala na spokojny sen i odpoczynek. A jednocześnie najmocniej obciąża pracodawców, bo młody pracownik powinien mieć energię do pracy – wyjaśnia Michał Pajdak.

Eksperci z platformy ePsycholodzy.pl powołują się też na wyniki badania pt. „Dlaczego sen ma znaczenie – ekonomiczne koszty niewystarczającej części snu” Marca Hafnera i współautorów. Wynika z niego, że pracownicy śpiący mniej niż sześć godzin dziennie wykazują średnio o 2,4 p.p. wyższą utratę produktywności z powodu absencji lub nieobecności niż osoby przesypiające od siedmiu do dziewięciu godzin na dobę.

• Ludzie śpiący średnio od sześciu do siedmiu godzin nadal zgłaszają o ok. 1,5 p.p. wyższą utratę produktywności w porównaniu do osób, które śpią od siedmiu do dziewięciu godzin dziennie.

Skoro w zeszłym roku było 250 dni roboczych, to oznacza, że pracownik śpiący mniej niż sześć godzin na dobę stracił rocznie, z powodu absencji lub nieobecności w pracy, o ok. sześć dni więcej niż przesypiający od siedmiu do dziewięciu godzin. Natomiast osobie, której sen trwał od sześciu do siedmiu godzin, ubyło średnio ok. 3,7 dnia roboczego więcej rocznie – tłumaczy ekspert z platformy ePsycholodzy.pl.

Według analityków z UCE RESEARCH, pracodawcy we własnym interesie powinni uznać znaczenie snu i niekorzystne skutki jego niewystarczającej ilości.

• W niektórych przypadkach może to wymagać zmiany kultury organizacyjnej.

Jak informuje Michał Pajdak, osoby zgłaszające nierealistyczną presję czasową i stres w miejscu pracy śpią średnio o 8 minut mniej na dobę niż mające niski poziom presji czasowej.

• Z kolei ludzie pracujący w nieregularnych godzinach (np. w systemie zmianowym) przesypiają średnio o 2,7 min. krócej w ciągu doby niż osoby rozpoczynające i kończące pracę o regularnych porach.

Pracodawcy mogą wprowadzić ustalenia wspierające codzienne rutyny swoich pracowników w celu poprawy ich wyników snu, np. poprzez zniechęcanie do przedłużonego korzystania z urządzeń elektronicznych. Mogą sygnalizować ograniczenia oczekiwanej dostępności pracowników po godzinach pracy lub wprowadzić zasady ograniczające komunikację poza biurem i określnym czasem – przekonuje Michał Pajdak.

Ponadto eksperci uważają, że władze publiczne powinny realizować kampanie uświadamiające Polaków na temat skutków niewystarczającej ilości snu.

• Może ona prowadzić nie tylko do spadku efektywności w życiu zawodowym, ale też do groźnych chorób, a nawet do śmierci.

Ostatecznie to oczywiście też obciąża gospodarkę i samych pracodawców, poprzez koszty związane z opieką zdrowotną i znajdowaniem nowych pracowników. Szersze działania wspierające powinny być skierowane do profesjonalistów, aby byli oni jak najlepiej przygotowani do pomocy osobom cierpiącym na zaburzenia snu – podsumowuje Michał Pajdak.

---

Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) przez UCE RESEARCH i platformę ePsycholodzy.pl na próbie 1017 dorosłych Polaków.

Foto: Freepik