Międzynarodowy Dzień Książki i Praw Autorskich obchodzony jest właśnie dziś. Wiele osób powie, że prawa autorskie łączą biznesowo twórcę i dzieło, co dla kultury jest bardzo dobre. W tym dniu warto jednak przypomnieć, że współcześnie zdarza się, iż prawo służy oddzielaniu twórcy od dzieła.
23 kwietnia to Międzynarodowy Dzień Książki i Praw Autorskich. Do redakcji DI dotarły notki prasowe przypominające o tym dniu. Jedna z tych notek zawiera fakty historyczne z objaśnieniem znaczenia, jakie mają prawa autorskie.
Prawo autora w stosunku do stworzonego przez niego dzieła jest stosunkowo nowym prawem, a jego historia jest ściśle powiązana z rozwojem technologii. Mechaniczne możliwości powielania sprawiły, że dzieło zaczęło funkcjonować w oderwaniu od jego twórcy. Od momentu powstania druku (1450 r.) twórcy borykali się z brakiem wpływu na to, jak ich dzieło jest wykorzystywane, ale dopiero XIX wiek przyniósł prawo chroniące autorów. W 1866 roku w Bernie została podpisana konwencja berneńska, a w 1952 r. konwencja genewska (uaktualnienie w 1971 r.). Polska została stroną obu konwencji w 1919 r.
(...)
Wprowadzenie uregulowań prawnych chroniących twórców było ważnym momentem w rozwoju kultury. Twórca i dzieło zostały ze sobą powiązane biznesowo, sukces dzieła zaczął przekładać się na sukces autora
Szkoda, że twórcy notki nie napisali zbyt wiele o historii Dnia Książki i Praw Autorskich. Dlaczego akurat 23 kwietnia? Tak się składa, że ten dzień jest rocznicą śmierci i urodzin kilku pisarzy m.in. Szekspira (urodził się i zmarł 23 kwietnia) oraz Cervantesa (zmarł 23 kwietnia). Co prawda, kwestia dat jest tutaj bardziej złożona ze względu na różnice miedzy kalendarzami, ale przecież chodzi o symbol.
Szczególnie Cervantes mógłby być symbolem twórcy, który nie wykorzystał potencjału biznesowego swoich dzieł. Odsprzedał on Francisco de Roblesowi prawa do Don Kichote'a z La Manchy, pozbawiając się tym samym tantiem. Największe dzieło przyniosło autorowi sławę, ale nie pieniądze. Generalnie Cervantes nie miał lekkiego życia, miał pecha do protektorów, a przecież jego twórczość do dziś stanowi źródło inspiracji dla innych twórców.
Czy prawo autorskie zapewniłoby Cervantesowi sukces finansowy? Nie wiemy. Co prawda, stworzono biznesowe połączenie pomiędzy twórcą a dziełem, ale powstał też zestaw praw dla pośredników - tzw. prawa pokrewne. Powstały później niż prawa autorskie, a dziś zaczynamy zauważać, że w pewnych kwestiach wydawcy mogą mieć do powiedzenia więcej niż autorzy. Pojawiają się problemy podobne do kłopotów Cervantesa - pośrednicy, którzy myślą najpierw o swoich interesach.
Przykład?
Teoretycznie w USA artysta powinien po 35 latach zbierać wszystkie przychody z danego dzieła. Tak się jednak nie dzieje, bo wytwórnie muzyczne utrzymują, że piosenki to dzieła zlecone. Wytwórnie nadają dziełom taki status poprzez różne zabiegi prawne i dzięki temu artysta jest odłączany biznesowo od dzieła. Wielka idea stojąca za prawami autorskimi przestaje działać.
W ubiegłym roku w UE przyjęta została dyrektywa, która rozszerzyła okres ochrony praw autorskich do 70 lat. Teoretycznie chodziło o ochronę artystów, ale praktycznie pieniądze otrzymają wydawcy i organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Te organizacje będą wydzielać pieniądze według własnego uznania i w rzeczywistości przedłuży się tylko okres, w jakim wydawcy mogą zarabiać na fonogramach, dyktując artystom swoje warunki.
Międzynarodowy Dzień Książki i Praw Autorskich to całkiem dobry pomysł, ale w tym dniu warto zastanowić się nad prawdziwym celem tworzenia praw autorskich oraz nad dotychczasowymi rezultatami rozwijania i egzekwowania tych praw. Czy naprawdę służą one twórcom? To proste pytanie, które może być początkiem ciekawej i skomplikowanej dyskusji. Dyskusji, która nie wszystkim jest na rękę.
Aktualności
|
Porady
|
Gościnnie
|
Katalog
Bukmacherzy
|
Sprawdź auto
|
Praca
biurowirtualnewarszawa.pl wirtualne biura w Śródmieściu Warszawy
Artykuł może w treści zawierać linki partnerów biznesowych
i afiliacyjne, dzięki którym serwis dostarcza darmowe treści.
*
|
|
|
|
|
|