Jak korzystać z prawa przedruku?

Aby potraktować tekst jako przedruk, należy spełnić kilka wymogów ustawowych. Po pierwsze przedruk może dotyczyć już rozpowszechnionych sprawozdań z aktualnych wydarzeń, aktualnych artykułów na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich.

fot. - Joanna Basińska, radca prawny w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu

Warunek aktualności jest niezwykle istotny. Aktualne jest to, co znajduje odzwierciedlenie w społecznym zainteresowaniu określonym zdarzeniem. Ramy czasowe nie są w tym zakresie sztywne. Wyznacza je potrzeba chwili, konieczność odnosząca się do szybkości obiegu informacji. Zazwyczaj nowe wydarzenia komentuje się w mediach przez kilka dni. Po tym czasie tracą na swojej aktualności. Kryterium to nie będzie jednak obejmować tematyki stale aktualnej, np. kwestii bezrobocia, sytuacji w służbie zdrowia, innych spraw społecznych, np. spraw podatkowych, chyba że dotyczą zmian w przepisach lub wydarzeń nowych.

Dodatkowo przedruk ma zastosowanie tylko do określonej tematyki. Dotyczy bowiem wyłącznie tematyki gospodarczej, religijnej i politycznej. Należy zwrócić także szczególną uwagę na to, czy dokonane zostało zastrzeżenie np. przez wydawcę, że dalsze rozpowszechnianie artykułu jest zabronione. Jeśli taki zakaz został sformułowany, nie można skorzystać z takiego teksu.

Przedruk będzie legalny, o ile dokona się go bez jakichkolwiek zmian w treści przedruku. Ma to zastosowanie w odniesieniu do kategorii informacji wymienionych w art. 25 ust. 1 pkt 1 prawa autorskiego. Opublikowanie części artykułu, zmiana tytułu, eliminacja poszczególnych fragmentów może zostać zakwalifikowane jako naruszenie integralności utworu. W ten sposób ochronie podlega prawo osobiste twórcy, o którym mowa w art. 16 ustawy o prawie autorskim, tj. prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania.

Prawo przedruku obejmuje również mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach. Nie dotyczy to jednak zbiorów mów jednej osoby oraz mów, które nie zostały wygłoszone, ale zostały już przygotowane do tego.

Dodatkowo, art. 25 prawa autorskiego wskazuje na możliwość rozpowszechniania wyciągów ze sprawozdań i artykułów, o których mowa wyżej, przeglądów publikacji i utworów rozpowszechnionych oraz krótkich streszczeń rozpowszechnionych utworów.

Opracowując skróty, streszczenia lub wyciągi z artykułów, trzeba bardzo uważać. Niedokładne wykorzystanie informacji źródłowej stało się niedawno przedmiotem analizy Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który orzekł o odpowiedzialności portalu internetowego za naruszenie dóbr osobistych osoby opisywanej w informacji umieszczonej w portalu na podstawie prawa przedruku (wyrok z dnia 15 lipca 2010 r. w sprawie o sygnaturze akt I ACa 1402/09). Portal ten skorzystał z artykułu prasowego, dokonując jego streszczenia w taki sposób, że pominął istotne fragmenty korzystne dla oceny postępowania opisywanego w artykule adwokata. Opracowując skrót, należy zatem uważać na to, aby informacja nie stała się tendencyjna oraz jednostronna.

Korzystając z przedruku, nie można zapomnieć o obowiązku wynikającym z art. 34 prawa autorskiego, a mianowicie o konieczności wskazania autora oraz źródła pochodzenia materiału. Należy również wspomnieć, że w ramach dozwolonego użytku możliwe jest rozpowszechnianie utworów zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.

Przedruk, ale nie za darmo

Na koniec warto pamiętać, że choć zgoda twórców wykorzystywanych utworów na realizację prawa przedruku nie jest wymagana, mają oni prawo domagać się wynagrodzenia za korzystanie z ich utworów. Dotyczy to artykułów, aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich. Wynagrodzenia tego dochodzić może nawet organizacja zbiorowego zarządzania. Wynagrodzenie nie musi być uiszczane w odniesieniu do sporządzonych sprawozdań o aktualnych wydarzeniach oraz innych kategorii dozwolonego użytku niemieszczących się w art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. b i c prawa autorskiego.

Joanna Basińska

Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu

>>> Czytaj także: Dopuszczalność przedruków z internetu (cz. 1)