Przypomnijmy

Od 17 listopada 2023 r. Polacy mogą zastrzec swój numer PESEL przez internetu lub w urzędzie. Ma to na celu ochronę przed nieuprawnionym wykorzystaniem danych osobowych. Jednak dopiero od 1 czerwca 2024 r., banki, SKO, firmy pożyczkowe, firmy telekomunikacyjne, notariusze oraz sądy będą miały obowiązek sprawdzania, czy numer PESEL jest zastrzeżony, co ma zapobiegać nadużyciom, takim jak wykorzystanie zastrzeżonego numeru do uzyskania kredytu.

Zobacz naszą instrukcję krok po kroku jak zastrzec PESEL przez internet >>

Czynności, które będą wymagały weryfikacji zastrzeżenia PESEL, to m.in.:

• udzielenie pożyczki, kredytu lub leasingu konsumenckiego,
• otwarcie rachunku bankowego, karty kredytowej,
• wydanie duplikatu karty SIM,
• sprzedaż nieruchomości.

Krytyczna perspektywa UODO na nowe przepisy

- Doceniamy tę inicjatywę. UODO od wielu lat zwraca uwagę, że numer PESEL jest szczególną daną, gdyż jest niezbędny do załatwienia wielu spraw z uwagi na to, że jednoznacznie nas identyfikuje i pozwala na ustalenie szeregu informacji na nasz temat, takich jak data urodzenia czy płeć. Dlatego zgodnie z art. 87 RODO numer ten powinien podlegać szczególnej ochronie – mówi Jan Nowak, Prezes UODO.

W świetle nowych przepisów, ważne jest zrozumienie, że choć zastrzeżenie PESEL zwiększa ochronę danych osobowych i ogranicza możliwość kradzieży tożsamości, nie eliminuje wszystkich ryzyk. PESEL służy do identyfikacji w bardzo wielu przypadkach, ale też coraz częściej różne podmioty domagają się jego podawania, ujawniania. A to nie zawsze służy ochronie danych i samych obywateli.

Na przykład, dostępność PESEL w bazach publicznych, jak KRS czy księgi wieczyste, nadal umożliwia łatwe pozyskanie tych numerów przez osoby nieuprawnione.

- Nowe przepisy to krok w dobrym kierunku, jednak mogą być jeszcze niewystarczające. Numer PESEL wciąż jest jawny w ogólnodostępnych rejestrach publicznych, takich jak np. Krajowy Rejestr Sądowy – należy poddać tę kwestię dyskusji – mówi Jakub Groszkowski, Zastępca Prezesa UODO.

Przedstawiciele UODO zwracają uwagę, że konieczne są dalsze prace nad kolejnymi rozwiązaniami prawnymi, które przełożą się na skuteczniejszą ochronę danych osobowych i bezpieczeństwo obywateli.

- Będziemy prowadzić dalsze działania w tym zakresie i przyglądać się temu jak te nowe przepisy sprawdzą się w praktyce, na ile okażą się skuteczne – zapowiada Adam Sanocki, rzecznik prasowy UODO.

Rola aktywnej postawy obywateli

Ochrona danych osobowych to nie tylko kwestia przepisów prawnych, ale także aktywnego działania i świadomości obywateli. Każdy z nas może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa swoich danych przez świadome wykorzystywanie dostępnych narzędzi ochrony.

Adam Sanocki podkreśla, że na znaczenie numeru PESEL zwraca uwagę nie tylko organ nadzorczy, ale i sami obywatele dostrzegli, że nie można go ujawniać bezpodstawnie. Są też coraz bardziej świadomi ryzyk, jakie wiążą się z jego wykorzystaniem, gdy znajdzie się w posiadaniu nieuprawnionych osób.

- Większość Polaków pytana, co wchodzi w skład danych osobowych, wskazuje przede wszystkim PESEL (92 proc.), a dopiero potem imię i nazwisko (90 proc.), czy adres zamieszkania (84 proc,). Dobitnie pokazuje to badanie Krajowego Rejestru Długów i serwisu ChronPESEL.pl przeprowadzone w maju tego roku pod patronatem Urzędu Ochrony Danych Osobowych – podsumowuje Adam Sanocki.

Zastrzeżenie PESEL to pierwszy krok w długiej podróży

Podsumowując, zastrzeżenie numeru PESEL to ważny krok w kierunku ochrony danych osobowych, ale to dopiero początek długiej drogi do pełnej ochrony. Ważne jest dalsze dopracowywanie przepisów oraz edukacja obywateli w zakresie ochrony danych.

Foto: Adobe Stock.

Źródła: UODO, Ministerstwo Cyfryzacji