Od cyfryzacji raportowania podatków, a tym samym biznesu, nie ma odwrotu. Rząd polski wprowadzając przepisy uszczelniające system podatkowy realizuje zobowiązania nałożone przez Radę Europejską dyrektywą ATAD². Dyrektywa dotyczy przeciwdziałania praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Wprowadzenie obowiązku raportowania JPK (Standard File Audit for Tax) usuwa barierę w przekazywaniu danych elektronicznych przez firmy do służb podatkowych i jest działaniem poprawiającym ściągalność podatków poprzez zwalczanie oszustów podatkowych.

Czy raportowanie Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) będzie dotyczyło Twojego przedsiębiorstwa?

Według polskiego prawa³, status mikroprzedsiębiorcy dotyczy wszystkich firm, które w jednym z dwóch lat poprzedzających obowiązywanie przepisów (dla mikrobiznesu to będzie 2016 i 2017 r.), jednocześnie spełniły dwa warunki. Po pierwsze, średnioroczne zatrudnienie firmy nie przekroczyło 10 osób (pracownicy na pełnym etacie, poza osobami na urlopie macierzyńskim lub ojcowskim), a więc dotyczy także działalności gospodarczej– samozatrudnienia. Po drugie, roczny obrót netto lub suma aktywów bilansu nie przekroczyły 2 milionów euro.

Co to jest Jednolity Plik Kontrolny

JPK jest tworzony na podstawie danych – informacji o operacjach gospodarczych przedsiębiorstwa za konkretny okres. JPK jest logiczną strukturą służącą do cyfrowego przekazywania danych do fiskusa. Dla wszystkich firm i branż elektroniczne rubryki danych w JPK wyglądają tak samo i znajdują się w tym samym, cyfrowym miejscu, co umożliwia ich łatwe zestawianie i porównywanie przez systemy informatyczne uzbrojone w logarytmy wyszukujące nieprawidłowości. Dlatego fiskus jest w stanie szybko i sprawnie porównywać dane od różnych firm i z różnych branż, co do czasu wprowadzenia JPK było przeprowadzane ręcznie, przez urzędników. Dzięki cyfryzacji, fiskus z łatwością wyszukuje puste faktury, niezgodnie z prawem transakcje – czyli firmy łamiące prawo podatkowe, które należy pociągnąć do odpowiedzialności prawnej, karnej i finansowej, aby ukrócić proceder.

Rodzaje plików JPK

Każdego 25 dnia miesiąca, więksi przedsiębiorcy przesyłają do fiskusa „JPK_VAT” – plik zawierający ewidencję zakupu i sprzedaży VAT poprzedniego miesiąca (w styczniu za grudzień). Od pierwszego stycznia 2018 r. także mikrofirmy – płatnicy VAT – będąz obowiązane ten jeden plik na platformę Ministerstwa Finansów dostarczać bez wezwania. Jest on tworzony na podstawie tych samych danych, które są wykorzystywane do opracowania deklaracji VAT. Nie płacący VATu i płatnicy VAT, na wezwanie organu podatkowego będą musiały dostarczyć następujące pliki: JPK_FA – faktury VAT, JPK_KR – księgi rachunkowe, JPK_WB – wyciągi bankowe, JPK_MAG – magazyn, JPK_PKPiR – Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów, JPK_EWP – ewidencja przychodów. Aktualną listę obowiązujących plików JPK przedsiębiorcy mogą znaleźć na rządowych stronach⁴ w dziale „Struktury JPK”, co wskazane jest śledzić, ponieważ będą powstawały nowe struktury JPK, zaś dotychczasowe mogą podlegać modyfikacjom. Ministerstwo Finansów zapowiedziało już⁵ powstanie struktury JPK Paragon, której funkcjonowanie szczególnie odczują właśnie mikroprzedsiębiorcy – każdy, nawet najmniejszy biznes zapisujący swoje operacje na kasie fiskalnej.

E-kontrole podatkowe

Wszyscy przedsiębiorcy z mikro włącznie, od stycznia 2018 r. są zobowiązani do wysłania do fiskusa na jego żądanie wskazanych wyżej JPK. Proces ten nazywa się elektronicznymi kontrolami podatkowymi. E-kontrole, jako narzędzie służb skarbowych do egzekwowania podatków ma rację bytu właśnie dzięki cyfryzacji raportowania. Jest znacznie szybsze, tańsze i skuteczniejsze od tradycyjnych metod oraz pozwala fiskusowi zweryfikować więcej informacji.

Warto jednak wiedzieć, że Urząd Skarbowy nie może żądać od przedsiębiorcy okazania plików dla struktur, które nie mają w firmie zastosowania. Przykładowo, jeśli firma rozlicza podatek dochodowy w formie ryczałtu, nie musi prowadzić Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów. W takiej sytuacji w trakcie e-kontroli fiskus nie może żądać dostarczenia pliku JPK_PKPIR.

Proces raportowania JPK

W większości programów finansowo-księgowych, z których korzystają przedsiębiorstwa pojawiły się już funkcje generowania pliku JPK_VAT oraz pozostałych struktur JPK. Są one automatycznie obliczane na podstawie wprowadzanych do programów danych dotyczących prowadzonej działalności. Na mikroprzedsiębiorcy będzie ciążył obowiązek umieszczenia pliku JPK_VAT w bramce Ministerstwa Finansów oraz dostarczenia Urzędowi Skarbowemu, na jego życzenie, pozostałych JPK. Aby móc skorzystać z bramki Ministerstwa Finansów i przesyłać pliki należy posiadać podpis kwalifikowany lub utworzyć bezpłatny profil zaufany e-PUAP⁶. Potwierdzenie konta profilu wymaga osobistej obecności w jednym z urzędów: gminy, miasta, starostwa powiatowego, urzędu skarbowego, oddziału ZUS, własnego banku, urzędu wojewódzkiego lub polskiego konsulatu.

Ręczne – samodzielne raportowanie JPK

Przedsiębiorcy mogą wypełnić plik samodzielnie, jest to jednak zadanie karkołomne,wymagające wiele czasu na zaznajomienie się z procedurą i dokumentami oraz na ich wypełnienie. Procedura jest dostępna na stronie Ministerstwa Finansów⁷ i obejmuje kilkanaście czynności, takich jak pobranie pliku JPK w formacie CSV, pobranie broszury informacyjnej o poprawnym wypełnieniu pliku JPK i zapoznanie się z nią, ręczne wypełnienie kilkudziesięciu pozycji pliku CSV, ściągnięcie i instalacja aplikacji do konwersji wypełnionego pliku JPK z rozszerzeniem CSV do pliku z rozszerzeniem XML, przesłanie pliku do Ministerstwa Finansów (jeśli to JPK_VAT) poprzez bramkę elektroniczną, lub przesłanie do Urzędu Skarbowego (jeśli to inna struktura JPK) na jego żądanie.

Istnieje możliwość przekazania pliku drogą pocztową, lub osobiście na nośnikach elektronicznych takich, jak np. CD czy pendrive, co jest jeszcze bardziej czasochłonne i droższe.

- Ilość obowiązków biznesu względem administracji skarbowej znacznie wzrosła. Tylko w 2016 r. wprowadzono w życie 2306 aktów prawnych i rozporządzeń. Aż 31 proc wszystkich nowych przepisów poświęcono uszczelnianiu systemu podatkowego⁸. Przewiduje się, że w roku 2017 liczba stron aktów prawnych, które wejdą w życie wzrośnie w stosunku do roku 2016 o 36,3 proc.⁹. Od 2018 roku mikroprzedsiębiorcy znajdą się w zupełnie nowej, cyfrowej rzeczywistości gospodarczo-skarbowej. Szczęśliwie, są na rynku rozwiązania finansowo-księgowe, które aktualizują się do zmian prawa gwarantując biznesowi bezpieczeństwo prawne i chroniąc przed rosnącym ryzykiem podatkowym. Dla tych mikrofirm, które nie zdecydują się na digitalizację procesów finansowo-księgowych pozostają biura rachunkowe. Dla własnego bezpieczeństwa warto sprawdzić, czy takie biuro korzysta z oprogramowania aktualizującego się do zmian prawa. Ważne jest czy posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. To z niego pokryje ewentualne straty finansowe naszej firmy w przypadku popełnienia błędu w rozliczeniu czy raportowaniu do fiskusa – mówi Piotr Ciski, dyrektor zarządzający Sage w Polsce.

Konsekwencje nie wysłania pliku lub wysłania pliku z błędami

JPK jest formą dokumentu skarbowego – nie może więc zawierać błędów. Co się stanie, jeśli w JPK popełnicie Państwo błąd lub go nie wyślecie? Zależy to od tego, jak zostanie zakwalifikowany Wasz czyn. Jeśli zostaniecie oskarżeni o wykroczenie skarbowe, będziecie musieli zapłacić grzywnę w wysokości nawet 20-krotności płacy minimalnej, czyli dla roku 2017 – 40 000 zł. Kwalifikacja czynu jako przestępstwa skarbowego to konieczność zapłacenia 10-120 stawek dziennych. Wysokość stawki dziennej nie jest jasno określona w prawie, może wynosić od 1/30 płacy minimalnej aż do jej 400-krotności!

Więcej nowych przepisów i surowsze kary – cyfrowa analiza zobowiązań podatkowych Szczególnemu zaostrzeniu uległy przepisy odnoszące się do utraty możliwości odliczenia VAT w całości lub części. Kodeks karny skarbowy zyskał przepis skazujący za fałszerstwa faktur do 25 lat więzienia oraz konfiskatę majątkową rozszerzoną – obejmującą zabezpieczenie mienia podejrzanego oraz jego rodziny w przypadku podejrzenia o popełnienie przestępstwa skarbowego. Nowo utworzone służby Krajowej Administracji Skarbowej przeznaczone do tropienia przestępstw skarbowych, uzyskały uprawnienia godne służb specjalnych, jakich dotąd administracja skarbowa nie miała. Prokuratura ściśle współpracuje z fiskusem wydając specjalne instrukcje postępowania – szczególnie w kwestii zabezpieczenia obiektu przestępstwa na majątku.

Administracja centralna na potrzeby podatkowe została zcyfryzowana. To co dotąd w wersji papierowej i tygodniami – dziś odbywa się drogą internetową lub pocztową lecz już tylko w formie cyfrowej – plików. Przy Ministerstwie Finansów powstała spółka Aplikacje Krytyczne, zapewniająca Administracji Podatkowej systemy teleinformatyczne do wspierania realizacji zadań tańszego, szybszego i skuteczniejszego poboru podatków.

[1] art. 193a § 2 Ordynacji podatkowej

[2] Dyrektywa Rady (UE) 2016/164 z 12 lipca 2016 r., którą państwa członkowskie UE są zobowiązane wdrożyć do 31 grudnia 2018 r.

[3] art. 104 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

[4] http://www.mf.gov.pl/in/kontrola-skarbowa/dzialalnosc/jednolity-plik-kontrolny

[5] Wywiad z wiceministrem finansów Pawłem Gruzą w „Dzienniku Gazety Prawnej” z dn. 24 sierpnia 2017 r.

[6] https://epuap.gov.pl/wps/portal

[7] http://www.mf.gov.pl/krajowa-administracja-skarbowa/dzialalnosc/jednolity-plik-kontrolny

[8] Grant Thornton „Barometr stabilności otoczenia prawnego w polskiej gospodarce. Edycja 2017”

[9] Grant Thornton www.barometrprawa.pl, dostęp na dzień 23 sierpnia 2017 r.