Jeszcze przed wyborami Prawo i Sprawiedliwość zapowiadała reformę abonamentu RTV (podobnie jak wcześniej PO). Abonament miał być zastąpiony składką audiowizualną. W kwietniu tego roku przedstawiono projekt ustawy, która miała wprowadzić składkę w wysokości 15 zł. W maju zapowiedziano "obniżenie" jeszcze niewprowadzonej składki do 11 lub 12 złotych. Od dawna widać, że prace nad odpowiednimi ustawami idą wolniej niż początkowo zapowiadano. 

Składka później, ale nastąpi "uszczelnienie"

Teraz pojawiają się wątpliwości czy składka zostanie wprowadzona zgodnie z planem. Wiceminister kultury Krzysztof Czabański napisał na Facebooku, że wprowadzenie w życie tzw."dużej ustawy medialnej" zostało opóźnione gdyż rząd zdecydował się przeprowadzić projekt ustawy (a nie uchwaloną już ustawę) przez proces notyfikacji w Komisji Europejskiej. Do Sejmu trafił zaś projekt ustawy o władzach mediów publicznych, która ma mieć charakter pomostowy.

To oznacza, że będą również opóźnienia we wprowadzeniu składki audiowizualnej. Niezależnie od tego media publiczne potrzebują więcej pieniędzy, zatem Krzysztof Czabański przypomniał sobie o obowiązującym abonamencie RTV. W wywiadzie dla radiowej "Jedynki" polityk powiedział, że będą próby uszczelnienia systemu pobierania abonamentu.

Eksperci uszczelniają

Oto cytat z wywiadu (13 czerwca, Sygnały dnia). Krzysztof Czabański odpowiadał na pytanie o to jak będzie wyglądało uszczelnienie systemu.  

Ja nie chcę w tej chwili mówić o szczegółach bo nad tym pracują eksperci. Będzie polegało na tym, że będziemy dążyli do tego, żeby ta opłata abonamentowa rzeczywiście była powszechna (...) bo na gruncie ustawy abonamentowej to to jest warunek płacenia, to żeby rzeczywiście uiszczali te 22,70, czyli stawkę, która obecnie obowiązuje (...) A warto powiedzieć, że musimy to uszczelnić nie tylko dlatego, że jest powszechne łamanie prawa i niepłacenie przez lata, co poprzedni obóz władzy chyba świadomie tolerował....

Założę się, że konkretne propozycje padną na wakacje, kiedy mniej osób będzie śledzić newsy. 

Uderzenie w starszych czy inwigilacja?

Nasuwają się dwie myśli. Po pierwsze wbrew temu co mówi Krzysztof Czabański, poprzedni rząd starał się zwiększyć ściągalność abonamentu. Efekty były koszmarne. Poczta Polska skupiła się na ściąganiu opłat od ludzi starszych i chorych, którzy byli po prostu w polu jej widzenia. W tej sprawie interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich. Również KRRiT przyznała, że ostrzejsze ściąganie abonamentu uderzyło w mimowolne ofiary.

Taki obrót sprawy był do przewidzenia. Pojawił się nacisk na ściąganie abonamentu więc Poczta Polska zwróciła się w stronę osób, o których kiedyś wiedziała, że mogły mieć telewizor. Oczywiście nowy rząd może rozpocząć nagonkę na tych, którzy nigdy nie przyznali się władzy do posiadania telewizora. To sprawi, że trzeba będzie podjąć działania "inwigilacyjne".

Pytanie brzmi, czy nowy rząd stworzy prawo rozszerzające możliwości sprawdzania obywatela pod kątem posiadania odbiorników RTV? Jeśli tak, to jak dalece to prawo będzie ingerować w prywatność? Urzędnicy będą wchodzić do domów, sprawdzać nasze umowy (np. z operatorami) czy też będą mogli prowadzić jakieś obserwacje z zewnątrz?

Volksempfänger vs mentalność XXI wieku

Dodajmy, że obecnie w przypadku stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego pobiera się opłatę w wysokości stanowiącej trzydziestokrotność miesięcznej opłaty abonamentowej obowiązującej w dniu stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika. Taki przepis stwarza władzy okazję do wyciągnięcia większych sum pieniędzy zanim obywatele "nauczą się" rejestrować odbiorniki.

Stwierdzenie "nauczą się" jest tu moim zdaniem na miejscu, bo większości młodych obywateli w XXI wieku nie bardzo mieści się w głowie by rejestrować kupowane urządzenia elektroniczne. Powiedzmy sobie szczerze, że obecny abonament RTV jest ignorowany nie tylko dlatego, że ludziom nie chce się płacić. Po prostu ten twór prawny nie bardzo mieści się w mentalności człowieka tej epoki. Mam rejestrować telewizor? Mam płacić? Ale komu i za co?

Volksempfänger (źródło fot. Wikimedia Commons, lic. CC) 

Idea abonamentu RTV bardziej odpowiada mentalności mieszkańca Niemiec w latach 30. ubiegłego wieku. Obywatele III Rzeszy korzystali bowiem z tzw. Volksempfängerów, czyli specjalnych odbiorników do wysłuchiwania propagandy (na zdjęciu powyżej). Dochody abonamentowe znacząco zasilały budżet Ministerstwa Propagandy i Oświecenia Publicznego. Propaganda i zarobek w jednym, ale w latach 30. XX wieku to mogło się wydawać naprawdę nowoczesnym podejściem do mediów w państwie. Wtedy taki odbiornik mógł być uważany za ciekawy gadżet.

Teraz mamy wiek XXI. Telewizja i radio stają się przeżytkiem. Przeciętny obywatel ma dostęp do wielu źródeł informacji. Badania potwierdziły nawet, że 70% Polaków ma 7 źródeł informacji. Niemniej z jakiegoś powodu obywatele mają finansować jedno z tych źródeł, które teoretycznie realizuje jakąś misję, ale w praktyce realizuje albo własne interesy komercyjne albo interesy partii rządzącej. Masz płacić obywatelu, bo nie jest ważne czego Ty potrzebujesz. Liczy się to, że państwo potrzebuje volks... eeee... państwo potrzebuje mediów narodowych!