„od 200 zł do 10.000 zł – za naruszenie przepisów dot. przewozu ADR
od 1.000 zł do 100.000 zł – za naruszenia w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych (operator lotniczy lub podwykonawca)
od 6 miesięcy do lat 8 – za sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa„

Do takich towarów zabronionych zaliczają się między innymi:

• baterie (m. in. litowe),

• gazy sprężone,

• petardy, race i inne materiały pirotechniczne lub wybuchowe,

• broń i amunicja,

• inne towary, których przewóz jest zabroniony na podstawie przepisów.
  
  

Tak więc zabronione jest przesyłanie przede wszystkim towarów niebezpiecznych i mogących stwarzać jakieś zagrożenie.

Szczegółowe regulacje dotyczące tego rodzaju towarów zawarte są przede wszystkim w:

• Ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych,

• Umowie europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona dnia 30 września 1957 r. (która ustanawia poszczególne klasy towarów niebezpiecznych i restrykcyjne wymogi dla ich przewozu),

• Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR), sporządzonej w Genewie dnia 19 maja 1956 r.,

• Ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną i stosownych instrukcjach Technicznych stosowanych w lotnictwie,

• Ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji.
  
  

OBOWIĄZKI NADAWCY I PRZEWOŹNIKA PRZY PRZEWOZIE TOWARÓW OBJĘTYCH ADR

Nadawca przesyłki jest odpowiedzialny za jej zawartość i za to, by odpowiadała prawnym wymogom.

Jeśli kurier nie dopuszcza przewozu danych towarów niebezpiecznych, zatajenie prawdziwej zawartości przesyłki stanowi naruszenie zobowiązań umownych na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu cywilnego, za które nadawca może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą.

Jak też wynika z art. 22 konwencji CMR, w przypadku niepoinformowania przez nadawcę, że przesyłka zawiera towar niebezpieczny, towar ten może być w każdej chwili i w każdym miejscu wyładowany, zniszczony lub unieszkodliwiony przez przewoźnika bez żadnego odszkodowania, a nadawca ponosi odpowiedzialność za wszystkie koszty i szkody wynikające z ich powierzenia do przewozu lub z samego przewozu. Odpowiedzialność ta powstaje nie tylko, gdy zagrożenie spowodowane towarem jest bezpośrednie, ale również gdy jest tylko potencjalne.

Pamiętaj, że przewóz towaru niebezpiecznego nie może się obyć bez licznych formalności wynikających ze wspomnianych regulacji. Tytułem przykładu, zgodnie z konwencją CMR nadawca przesyłki powinien zasygnalizować o zamiarze nadania towaru niebezpiecznego już przy sporządzaniu listu przewozowego i dokładnie opisać przewoźnikowi potencjalne niebezpieczeństwo i środki ostrożności. Uczestnicy przewozu (w tym nadawcy i przewoźnicy), powinni także podejmować odpowiednie środki w celu zapobieżenia szkodom bądź zminimalizowania ich skutków, a nadawca zobowiązany jest dostarczać tylko przesyłki spełniające wymagania ADR (zwłaszcza dotyczące przekazania przewoźnikowi odpowiednich informacji oraz dokumentów przewozowych i stosownych zezwoleń).

Jeśli więc planujesz przesłać towar uznany według przepisów za niebezpieczny, upewnij się, czy dany podmiot świadczy usługi w takim zakresie, chociażby sprawdzając dokładnie jego regulamin. Jeżeli zakazuje przewozu towarów niebezpiecznych, to próba wysyłki towaru niebezpiecznego wbrew temu zakazowi stanowi ryzyko nie tylko dla nadawcy w postaci jego odpowiedzialności, ale też ryzyko dla osób trzecich, w tym pracowników realizujących przewóz i innych osób postronnych.

Co istotne, zgodnie z umową ADR, jeżeli przewoźnik stwierdzi naruszenie wymagań ADR, to nie może on rozpocząć przewozu do czasu usunięcia naruszeń, a jeśli zostaną one stwierdzone już podczas przewozu, to jest zobowiązany go niezwłocznie przerwać, przy zachowaniu wymogów bezpieczeństwa. Przewóz może być dalej kontynuowany tylko, gdy zapewniono jego zgodność z przepisami. Nadto w poważniejszych przypadkach przewoźnik lub inni uczestnicy przewozu są zobowiązani sporządzić raport dla właściwego organu państwowego.

Naruszenie przepisów dot. przewozu ADR podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do 10.000 zł (art. 107 ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych). Taką karę mogą nałożyć takie organy jak wojewódzki inspektor transportu drogowego, organy Policji i Straży Granicznej czy organy celne.

Jak więc widać, zatajenie prawdziwej zawartości przesyłki może skończyć się licznymi komplikacjami przy przewozie i przykrymi konsekwencjami z tego tytułu.

PRZEWÓZ BRONI I AMUNICJI

Przewóz broni i amunicji jest regulowany przez ustawę o broni i amunicji. Podobnie jak w przypadku innych towarów niebezpiecznych, ich transport wymaga spełnienia szeregu wymogów. Jednym z nich, który co do zasady trzeba spełnić, jest uzyskanie zgody przewozowej (zezwolenia na wywóz). Przewóz broni i amunicji może być dokonywane tylko przez przewoźnika, który świadczy tego rodzaju usługi.

Miej na uwadze, że nawet jeśli w przesyłce znajduje się np. tylko puszka po amunicji, która jest wypełniona inną, niegroźną zawartością, to dla służb dokonujących czynności kontrolnych wykrycie takiego przedmiotu może być równoznaczne z wykryciem amunicji, a więc towaru niebezpiecznego i niedopuszczanego do „standardowego” przewozu.

Wówczas będą mogły zostać podjęte analogiczne działania jak przy pozostałych towarach objętych ADR.

SPECJALNE WYMOGI W TRANSPORCIE LOTNICZYM

Miej też na uwadze, że dodatkowe przepisy regulują transport lotniczy, stosowany w części przewozów kurierskich. Część towarów niebezpiecznych jest bezwzględnie wyłączona z transportu lotniczego, którym nie mogą być przewożone w żadnych okolicznościach. Zgodnie z instrukcjami bezpieczeństwa stosowanymi na lotniskach bezwzględnie zabronionym w ramach transportu lotniczego jest każdy artykuł lub substancja, która, będąc w stanie przygotowanym do przewozu, może wybuchnąć, niebezpiecznie reagować, wytwarzać płomienie lub wydzielać zagrażające ilości ciepła lub wytwarzać trujące, żrące lub palne gazy bądź pary w normalnych warunkach przewozu.

Tak więc całkowicie wykluczone z przewozu lotniczego są takie przedmioty jak pojemniki pod ciśnieniem, wszelkie materiały pirotechniczne (petardy, race) czy materiały wybuchowe.

W zakresie transportu towarów niebezpiecznych Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego może przeprowadzać na lotniskach dodatkowe kontrole w stosunku m. in. do operatorów lotniczych, podwykonawców, nadawców i przewoźników. Procedury kontrolne na lotniskach nie bez powodu są tak bardzo restrykcyjne – każde ryzyko wybuchu czy innego niebezpiecznego wydarzenia może doprowadzić do katastrofy lotniczej. Podczas kontroli mogą być badane takie kwestie jak posiadanie stosownej zgody Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego (której to jednak nie można uzyskać na wspomniane przedmioty bezwzględnie wyłączone z przewozu), sposób pakowania i oznakowania przesyłek, sposób załadunku. Operator lotniczy ma obowiązek zgłosić każdy przypadek odkrycia niezgłoszonego towaru niebezpiecznego odpowiednim władzom państwowym.

Za naruszenia w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych przewidziano karę pieniężną dla nadawcy, operatora lotniczego lub podwykonawcy – od 1.000 zł do nawet 100.000 zł, w zależności od powagi naruszenia (art. 46 ustawy o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną). Karę nakłada Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

PODSUMOWANIE

Reasumując, każdy kto zatai prawdziwą zawartość przesyłki, nie informując, że zawiera towary uznane w przepisach za niebezpieczne, może zostać obarczony odpowiedzialnością na podstawie przepisów ogólnych kodeksu cywilnego w przypadku wystąpienia szkody wynikłej ze zlecenia, co może wiązać się z obowiązkiem wypłaty odszkodowania. Na wysokość należnego odszkodowania mogą się złożyć:

• odszkodowanie za zniszczenie innych przesyłek,

• odszkodowanie za zniszczenie mienia (pojazdu, wyposażenia sortowni itd.),

• odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu narażenia zdrowia lub życia innych osób (kurierów, pracowników sortowni, kierowców),

• koszty neutralizacji (zniszczenia, unieszkodliwienia, zabezpieczenia) towaru niebezpiecznego, w tym koszty działań służb ratowniczych, saperów itd,

• odszkodowanie za wstrzymanie pracy sortowni przesyłek,

• kary pieniężne nałożone przez organy.
  
  

Co więcej, każdy kto przyczynia się do wystąpienia zagrożenia lub niebezpiecznego zdarzenia spowodowanego towarem niebezpiecznym, naraża się na odpowiedzialność karną. Zgodnie z art. 163 kodeksu karnego, każdy kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać m. in. pożaru, zawalenia się budowli bądź eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10, a w przypadku działania nieumyślnego – od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli zaś następstwem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawy grozi kara pozbawienia wolności od lat 2 do 15, a przy działaniu nieumyślnym – od 6 miesięcy do lat 8. Art. 164 kodeksu karnego przewiduje natomiast, że każdy kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w art. 163 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, a jeżeli sprawca działa nieumyślnie – do lat 3.

Przewożenie broni i amunicji bez odpowiedniej zgody przewozowej stanowi też wykroczenie, za co zgodnie z art. 51 ustawy o broni i amunicji grozi kara aresztu (od 5 do 30 dni) lub grzywny (od 20 zł do 5.000 zł).

Na prośbę serwisu KurJerzy.pl artykuł przygotowała
Radczyni Prawna Aneta Malinowska

Foto: Istockphoto