Przedsiębiorcy, którzy zatrudniają pracowników albo zawierają umowy zlecenia lub o dzieło są zobowiązani do końca lutego przesłać im informacje o wysokości dochodu, potrąconych w roku podatkowym składkach na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, składkach na ubezpieczenia zdrowotne odliczonych w roku podatkowym przez płatnika, a także należnym i pobranym podatku. Wszystkie te informacje znajdują się w formularzu PIT-11. Może się jednak zdarzyć, że płatnik nie dopełnił takiego obowiązku i informacji do nas nie wysłał albo wysłał, ale pod niewłaściwy adres (na przykład, gdy zmieniliśmy miejsce zamieszkania). Przyczyna braku PIT-11 może też leżeć po naszej stronie, np. w związku w wyjazdem nie udało się nam odebrać listu poleconego z poczty albo po prostu dokument ten gdzieś zginął.

Uwaga! Jeśli do 10 stycznia złożyłeś PIT-12, pamiętaj, że rozlicza Cię pracodawca i w takiej sytuacji nie otrzymasz informacji PIT-11.

Najpierw telefon

Jeśli dotąd nie otrzymaliśmy PIT-11, to powinniśmy skontaktować się z pracodawcą (zleceniodawcą). W sytuacji gdy PIT-11 co prawda otrzymaliśmy, ale go zgubiliśmy, należy poprosić o wystawienie duplikatu. Największy problem mają osoby, które wykonują zlecenia dla wielu podmiotów. Przed złożeniem zeznania muszą dokładnie sprawdzić, czy otrzymały informacje ze wszystkich źródeł. Brak chociażby jednej informacji wymaga interwencji. Powinna wystarczyć rozmowa telefoniczna, względnie wizyta w dziale kadr, a jeśli to nie zadziała - pisemne upomnienie. W skrajnym przypadku pozostaje poinformowanie urzędu skarbowego (niewystawienie informacji PIT-11 jest zagrożone karą grzywny za wykroczenie skarbowe), co powinno zmobilizować płatnika.

Płatnik, który nie składa w terminie podatnikowi lub właściwemu organowi informacji PIT-11, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych (wysokość stawki jest ustalana przez sąd; najniższa to 50 zł, najwyższa to 20 000 zł; minimalna kara grzywny to 500 zł). W wypadku mniejszej wagi grozi kara grzywny za wykroczenie skarbowe (od 150 zł do 30 000 zł).

Później pozostaje samodzielne wypełnienie

Jeśli nasze starania nie przyniosły zamierzonego skutku, nie pozostaje nic innego jak samodzielne ujęcie uzyskanych dochodów w rocznym zeznaniu, które należy złożyć do 30 kwietnia. Choć nie jest to sprawą prostą, to jednak brak PIT-11 nie zwalnia nas z obowiązku rozliczenia podatku od zarobionych pieniędzy.

Zgodnie z ustawą o PIT przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Konieczne będzie w tym celu odszukanie dokumentów, które pozwolą ustalić potrzebne dane dotyczące zarówno samego wynagrodzenia, jak też kosztów czy składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Szczególnie pomocne mogą być druki ZUS RMUA oraz tzw. paski wynagrodzeń (znajdują się w nich wszystkie potrzebne dane do rozliczenia podatku – zarówno informacje o zapłaconych składkach na ZUS na poszczególne rodzaje ubezpieczeń, jak też o uzyskanych przychodach, kosztach i dochodach w danym miesiącu). W takiej sytuacji należy zebrać dane z wszystkich miesięcy, w których uzyskiwany był dochód, i zsumować. W przypadku np. umów zlecenie można do tego celu wykorzystać same umowy albo wyciąg z rachunku bankowego (pamiętając, że kwota, jaka wpłynęła na konto, to dochód, czyli już po uwzględnieniu przysługujących kosztów).

Uwaga! Należność za grudzień 2011 roku, która wpłynie w styczniu 2012 roku, stanowi dochód do rozliczenia za 2012 rok.

Dokumenty te nie pozwolą jednak ustalić, czy płatnik pobierał i odprowadzał do ZUS składki i w jakiej wysokości. Można jednak takie informacje uzyskać w oddziale ZUS. Należy w tym celu złożyć pisemny wniosek. We wniosku, poza własnymi danymi, należy wskazać także dane płatnika oraz okres, za jaki chcemy uzyskać informację oraz jej przeznaczenie. Pamiętajmy jednak, że czasu nie ma już zbyt wiele.

Niezłożenie zeznania to wykroczenie skarbowe

Trzeba pamiętać, że zarówno niezłożenie zeznania w terminie, jak też ujęcie w nim nieprawdziwych informacji, przez co wykazana została niższa wartość podatku, jest zagrożone karą za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe. Jej wysokość uzależniona będzie od okoliczności dotyczących zarówno samego podatnika (np. jego dochodów, ilości osób na utrzymaniu), jak też od znaczenia uchybienia (np. wartości uszczuplonego podatku).

W przypadku dokonywania samodzielnego wyliczenia, o ile robimy to rzetelnie, brak jest podstaw do poniesienia odpowiedzialności karnej. Składając PIT na podstawie własnych wyliczeń, warto jednak załączyć informację o braku PIT-11, wskazując, na jakiej podstawie zostały przyjęte wskazane w zeznaniu wartości.

Błędny PIT-11 nie zwalnia z wykazania prawidłowych wartości

Jeśli po samodzielnym rozliczeniu podatku otrzymamy jednak PIT-11, to w przypadku wyliczenia błędnych wartości, które zostały wykazane w rocznym zeznaniu, należy złożyć korektę (pamiętając o dołączeniu pisemnych wyjaśnień o przyczynach korekty). Ale uwaga! Błędy mogą być zawarte także w PIT-11 i taka informacja nie jest dla podatnika wiążąca. Jeśli więc po sprawdzeniu jesteśmy pewni, że informacja nie zawiera np. jakiejś części przychodów, to pamiętać trzeba, że podatek w rocznym zeznaniu powinien być wykazany w prawidłowej wysokości i jest to obowiązkiem podatnika.

Katarzyna Rola-Stężycka, Tax Care

Zobacz także:

• PIT 2011: Jak wypełnić PIT - krok po kroku

• PIT 2011: Jak wysłać PIT przez internet - krok po kroku

• PIT 2011: Jak skorzystać z ulgi na internet