„Program ma kilka istotnych pozytywnych aspektów – położenie nacisku na otwartość, pozytywny klimat, włączanie rodziców w życie szkoły, dostrzeżenie wyzwań związanych z nowymi technologiami”, komentuje Małgorzata Szumańska, ekspertka i wiceprezeska Fundacji Panoptykon. „Zwiększanie liczby kamer 
w szkołach przeczy całej idei. Kamery nie rozwiązują problemów szkoły, takich jak agresja werbalna czy cyberprzemoc. Negatywne zjawiska przenoszą się w miejsca, gdzie kamer nie ma, albo przybierają inną formę. Coraz częściej słyszymy o tym, że uczniowie wrzucili do Internetu nagranie kompromitujące nauczyciela lub wyszydzające innego ucznia. A instalując kamery w szkołach, wysyłamy sygnał, że nagrywanie innej osoby bez pytania o zdanie jest w porządku”, dodaje.

Program „Bezpieczna+” – w części dotyczącej kamer – jest powrotem do pomysłu byłego ministra edukacji Romana Giertycha. W ramach stworzonego przez niego programu na kamery w szkołach wydano 109 mln zł. Nie sprawdzono jednak, jak ten wydatek wpłynął na życie szkoły. Raport z ewaluacji programu opiera się na opiniach dyrektorów szkół, którzy decydowali o instalacji kamer. Tymczasem rzetelnie badać powinno się nie tylko wpływ kamer na bezpieczeństwo, lecz także ich skutki uboczne. Kompleksowych analiz wciąż brakuje, a cząstkowe sugerują, że to ludzie, a nie kamery decydują o tym, czy w danej szkole jest bezpiecznie.

Do tej pory funkcjonowanie monitoringu wizyjnego nie zostało też uregulowane prawnie. Oznacza to, że brakuje zasad i ograniczeń ich wykorzystania, co w ostatecznym rozrachunku może okazać się niebezpieczne dla dzieci, np. wówczas gdy kamery zostaną wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem lub gdy dostęp do systemu uzyska ktoś niepowołany.

„Apelujemy do ministerstwa o stawianie na edukację i odejście od pomysłu finansowania nowych kamer w szkołach”, dodaje Szumańska. „Zamiast wydawać pieniądze na kamery, trzeba zbadać wpływ już działających i – co równie ważne – stworzyć uregulowania prawne, które ucywilizują ich funkcjonowanie”. Fundacja Panoptykon postuluje, by regulacje prawne ograniczały m.in. możliwość instalowania kamer w miejscach, w których mogą one szczególnie naruszać prywatność osób obserwowanych (np. toaletach czy przebieralniach), nagrywania dźwięku, instalowania atrap; powinny także wprowadzać wysokie wymogi dotyczące zabezpieczeń.

Pod uwagami Fundacji Panoptykon podpisała się Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej. Krytycznie do pomysłu finansowania kamer w szkołach odniosły się w swoich stanowiskach również Zakład Kryminologii Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk i Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.

Stanowisko Panoptykon w sprawie Bezpieczna+ z dn. 22-05-2015