W tym artykule przeczytasz o:

• systematycznym naruszaniu praw osobistych przez Meta Platforms
• próbach blokowania przez Meta działań ochronnych PUODO
• szczegółach spraw Omeny Mensah i Rafała Brzoski
• znaczeniu decyzji WSA dla ochrony prywatności w Polsce
• konsekwencjach prawnych dla działań Meta w przestrzeni reklamowej
• międzynarodowym wymiarze sprawy
• podstawach prawnych działań PUODO
• szczegółowej chronologii wydarzeń i procedur administracyjnych

Systematyczne naruszenia praw osobistych przez Meta

Sprawa rozpoczęła się w lipcu 2024 roku, gdy dwoje znanych Polaków - dziennikarka Omena Mensah i przedsiębiorca Rafał Brzoska - odkryli, że ich wizerunki są bezprawnie wykorzystywane w fałszywych reklamach na Facebooku i Instagramie.

• W przypadku Omeny Mensah, Meta dopuściła do publikacji aż 263 różnych reklam zawierających nieprawdziwe i szkodliwe informacje, w tym fałszywe doniesienia o jej śmierci czy rzekomym pobiciu przez męża.

Równie poważna sytuacja dotknęła Rafała Brzoskę, którego wizerunek został wykorzystany w deepfake'owych reklamach promujących fałszywą platformę inwestycyjną.

• Szczególnie niepokojący jest fakt, że reklamy te były celowo kierowane do osób najbardziej podatnych na oszustwa internetowe, w tym seniorów i osób niedoświadczonych w kwestiach finansowych.

Meta przedkłada zyski nad ochronę prywatności

Reakcja Meta na zgłoszenia poszkodowanych osób jasno pokazuje priorytety firmy. Mimo że zarówno Mensah, jak i Brzoska zgłosili problem na początku lipca 2024 roku, firma nie podjęła skutecznych działań, zmuszając PUODO do interwencji.

Co więcej, gdy organ nadzorczy wydał postanowienia ochronne, Meta natychmiast je zaskarżyła, argumentując, że proaktywne monitorowanie treści reklamowych wymagałoby znacznych zasobów i spowodowałoby istotny uszczerbek w jej majątku (sic)...

Międzynarodowy wymiar sprawy

Sprawa ma istotny wymiar międzynarodowy, co podkreśla jej precedensowy charakter. PUODO, działając na podstawie art. 66 ust. 1 RODO, musiał powiadomić o swoich działaniach nie tylko irlandzki organ nadzorczy (właściwy ze względu na siedzibę Meta), ale także Europejską Radę Ochrony Danych i Komisję Europejską.

• Szczególnie znaczące jest to, że polski organ nadzorczy zdecydował się na tak stanowcze działanie, mimo że główne postępowanie będzie prowadzone w Irlandii.

Silne podstawy prawne działań PUODO

Prezes UODO, wydając postanowienia zabezpieczające, oparł się na solidnych podstawach prawnych, w tym na art. 70 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie danych osobowych oraz art. 66 ust. 1 RODO.

Co więcej, organ wskazał na naruszenie przez Meta Karty praw podstawowych UE, podkreślając, że godność człowieka jest nienaruszalna i musi być chroniona.

• To fundamentalne odniesienie do praw podstawowych UE znacząco wzmacnia pozycję prawną PUODO.

Przełomowa decyzja WSA

10 grudnia 2024 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał kluczowe postanowienie, odmawiając Meta wstrzymania wykonania środków ochronnych.

• Sąd, powołując się na art. 61 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jednoznacznie stwierdził, że argumentacja giganta technologicznego ograniczyła się do ogólnikowych stwierdzeń, bez przedstawienia konkretnych dowodów na rzekome szkody.

Konsekwencje prawne i społeczne

Decyzja WSA ma fundamentalne znaczenie dla ochrony prywatności w polskiej przestrzeni cyfrowej. Prezes UODO, Mirosław Wróblewski, podkreślił, że

wykorzystywanie danych osobowych znanych osób przez cyberprzestępców może mieć szczególnie dotkliwe skutki nie tylko dla nich samych, ale także dla szerszego grona użytkowników platform społecznościowych.

To warto zapamiętać

• PUODO wydał trzymiesięczny zakaz wyświetlania fałszywych reklam wykorzystujących wizerunki Omeny Mensah i Rafała Brzoski
• Meta próbowała uniknąć odpowiedzialności, argumentując kosztami monitorowania treści
• WSA odrzucił argumentację Meta, uznając ją za niewystarczająco udokumentowaną
• Sprawa ma wymiar międzynarodowy i jest monitorowana przez organy UE
• Działania PUODO opierają się na solidnych podstawach prawnych, w tym na Karcie praw podstawowych UE
• Polski organ nadzorczy wykazał się odwagą w działaniu, mimo że główne postępowanie będzie prowadzone w Irlandii
• Decyzja ta ustanawia ważny precedens w zakresie ochrony prywatności w Polsce

Szczegółowa chronologia i detale postępowania

Sprawa rozpoczęła się na początku lipca 2024 roku, gdy do Meta wpłynęły pierwsze zgłoszenia.

• Omena Mensah zgłosiła problem 4 lipca 2024 roku, a Rafał Brzoska dzień wcześniej - 3 lipca.

• W przypadku Omeny Mensah skala problemu była szczególnie duża - wykryto aż 263 różne reklamy, z których każda mogła występować w 2 do 6 różnych wariantów.

Prezes UODO, Mirosław Wróblewski, wydał postanowienia zabezpieczające 5 sierpnia 2024 roku. W oficjalnym oświadczeniu podkreślił:

"Osoby publicznie rozpoznawalne, których prawdziwe dane są łatwo dostępne, mogą zostać w sposób okrutny wykorzystane przez cyberprzestępców. Bezprawne użycie danych osobowych i wizerunku może być szczególnie dotkliwe w skutkach nie tylko dla tych osób, ale znacznie szerszego grona zainteresowanych."

W uzasadnieniu decyzji PUODO szczegółowo wymieniono przesłanki podjęcia natychmiastowych działań:

• Pilna potrzeba ochrony podstawowych praw i wolności osób narażonych na straty finansowe
• Pełne uprawdopodobnienie naruszenia przepisów o ochronie danych przez Meta Platforms
• Ryzyko spowodowania poważnych i trudnych do usunięcia skutków finansowych u użytkowników portali
• Wykorzystanie zaufania i pozycji społecznej osób publicznych do oszustw internetowych

Meta, w swojej skardze do WSA, przedstawiła szczegółowe argumenty dotyczące potencjalnych szkód, jakie miałyby wyniknąć z konieczności monitorowania treści. Firma argumentowała, że proaktywne monitorowanie Facebooka i Instagrama wymagałoby zaangażowania znacznych zasobów, co skutkowałoby istotnym uszczerbkiem w jej majątku.

Zgodnie z procedurą administracyjną, Prezes UODO powiadomił o swoich działaniach wszystkie zainteresowane organy: irlandzki organ nadzorczy (jako wiodący ze względu na siedzibę Meta), pozostałe właściwe organy nadzorcze, Europejską Radę Ochrony Danych oraz Komisję Europejską. PUODO pozostaje w bezpośrednim kontakcie z organem irlandzkim, który będzie prowadził główne postępowanie w sprawie.

Ilustracja: DALL-E