Potrąceniu bez zgody pracownika podlegają następujące należności:

1. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 3/5 wynagrodzenia;
2. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne - do wysokości 1/2 wynagrodzenia;
3. zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi - do wysokości 1/2 wynagrodzenia;
4. kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. (za nieprzestrzeganie przepisów BHP lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy) - do wysokości 1/10 wynagrodzenia.

Kolejność i wysokość potrąceń

Potrąceń dokonuje się w podanej powyżej kolejności - aż do osiągnięcia wyznaczonej granicy.

Tak więc pracodawca, chcąc dokonać potrąceń kilku należności, musi pamiętać, iż w przypadku należności innych niż alimentacyjne oraz zaliczek pieniężnych potrącenia nie mogą przekroczyć 1/2, a razem z alimentami do 3/5 wynagrodzenia.

Niezależnie od wspomnianych powyżej potrąceń pracodawca ma prawo odliczyć z wynagrodzenia pracownika kary pieniężne za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku pracy (art. 108 k.p.). Kara pieniężna za jedno przekroczenie nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie moga przewyższać 1/10 wynagrodzenia (po dokonaniu potrąceń na pokrycie świadczeń alimentacyjnych, innych niż alimentacyjne oraz zaliczek).

Kwota wolna od potrąceń

Na pracodawcy ciąży obowiązek pilnowania kwoty wolnej od potrąceń. W przypadku potrącenia świadczeń alimentacyjnych takiego obowiązku nie ma, gdy pracodawca ściąga alimenty z pensji pracownika ogranicza go limit 3/5 wynagrodzenia.

Pracownik musi otrzymać wynagrodzenie wolne od potrąceń w wysokości:

• minimalnego ustawowego wynagrodzenia (netto) za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Owa regulacja dotyczy potrąceń sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne;
• w przypadku potrąceń zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi wynagrodzenie nie może być niższe niż 75 proc. minimalnego wynagrodzenia (netto) za pracę;
• natomiast w przypadku potrącenia nałożonych kar pieniężnych pracownik musi otrzymać wynagrodzenie wolne od potrąceń w wysokości 90 proc. minimalnego wynagrodzenia (netto) za pracę.

Zapamiętaj!

W przypadku zatrudnienia pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty wolne od potrąceń są proporcjonalnie mniejsze w stosunku do wymiaru czasu pracy.

Brak jest podstaw, by zmniejszyć kwotę wolną od potrąceń proporcjonalnie, gdy pracownik przepracowuje tylko część miesiąca i za tę część otrzymuje wynagrodzenie - bez żadnego proporcjonalnego zmniejszania (np. w związku z urlopem wychowawczym).

Zgodnie ze stanowiskiem Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z dnia 3 lipca 2008 r. przesłanką umożliwiającą pomniejszenie kwot wolnych od potrąceń jest wymiar czasu pracy, który jest określony w treści umowy o pracę, w jakim zatrudniony jest pracownik.

Kancelaria Prawna Skarbiec