Czym tak właściwie jest znak towarowy?

Znakiem towarowym można nazwać jakikolwiek oznaczenie, a więc słowo, frazę, logo, symbol, bądź nawet sygnał dźwiękowy, dzięki któremu można wyróżnić towar lub usługę na rynku. Taką definicję można wywnioskować z art. 120 ustawy prawa własności przemysłowej. 

Za pomocą znaku towarowego zapewnia się ochronę swojej własności intelektualnej. Samo stworzenie takiego znaku nie jest oczywiście równoznaczne z uzyskaniem ochrony prawnej. Należy jeszcze zarejestrować znak towarowy w odpowiednim urzędzie patentowym.

Zobacz również:

• Zastrzeżenie nazwy firmy. Ile kosztuje?

Podstawowe rodzaje znaków towarowych 

Wyodrębnienie na poszczególne kategorie jest bardzo różnorodne. Dokonanie tego wyodrębnienia jest w zasadzie niemożliwe, jako że (przynajmniej w aktualnym stanie prawnym) katalog tychże znaków nie jest zamknięty. Prawodawstwo w tym zakresie jest jednym z tych, które obecnie rozwija się dosyć dynamicznie. Na poszerzenie katalogu znanych prawu rodzajów znaków, w znacznym stopniu wpłynęła nowelizacja ustawy prawo własności przemysłowej, z dnia 20 lutego 2019 roku, implementująca dyrektywy Rady Unii Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego. 

Należy więc wymienić, zgodnie z obecną wiedzą prawną na ten temat, podstawowe rodzaje znaków prawnych. Są to:

• znak słowny;
• znak słowno-graficzny;
• znak graficzny;
• znak przestrzenny;
• znak pozycyjny;
• deseń;
• kolor/kombinacja kolorów; 
• znak dźwiękowy;
• znak ruchomy;
• znak multimedialny; 
• znak holograficzny ;
• znak inny.

To właśnie ze względu na ten „znak inny”, pomimo tak szerokiego podziału, niemożliwym jest całkowite zamknięcie tego katalogu. O praktycznie każdym z tych rodzajów można by napisać oddzielny artykuł, a więc na tę chwilę pozostaję mi jedynie je wymienić.

Dlaczego znaki towarowe są ważne?

Jak już wcześniej wspomniałem, znak towarowy zezwala przedsiębiorstwu na wyróżnienie swojego produktu, bądź usługi, od tychże samych, ale należących do innych przedsiębiorstw. Powtórzyłem tę informację, gdyż jest ona w zasadzie istotą znaków towarowych.

Dzięki znakom towarowym konsumenci mogą bezproblemowo zidentyfikować dany produkt lub usługę z odpowiednim przedsiębiorstwem. Przykładowo, gdyby każda butelka wody mineralnej wyglądała tak samo i nie miała etykiety, konsument nie miałby możliwości świadomego wyboru. To właśnie dobra lub zła opinia odciska się w marce. Z czasem ludzie są w stanie zapłacić więcej za jakość. 

Ta dobra opinia kojarzona z daną marką przyciąga nieuczciwą konkurencję. Aby uniemożliwić jej zbytnie przybliżanie się do takiej nazwy lub logo rejestruję się je w Urzędzie Patentowym jako znaki towarowe.

Krótko o historii znaków towarowych

Pierwsza wzmianka o tej instytucji sięga średniowiecza. Już w roku 1266, król Henry III z Anglii domagał się od piekarzy, aby ci używali indywidualnych znaków, którymi zobowiązani byli do oznaczania wytwarzanego chleba. W Niemczech datuje się, że w XIV wiek zaczęto posługiwać się znakami towarowymi przez niektóre z browarów. Za początek istnienia tej instytucji, w odniesieniu do tego, jak rozumiemy ją teraz, uważa się ustawodawstwa francuskie, angielskie i niemieckie z XIX wieku. 

Powody, dla których warto chronić znak towarowy

Znak towarowy zapewnia Ci ekskluzywną wyłączność posługiwania się daną nazwą. Nie jest to co prawda monopol absolutny, bo ogranicza się tylko do branży, w której działasz. Mimo wszystko taka ochrona wystarcza do zablokowania konkurencji, która zaczyna posługiwać się podobnym oznaczeniem.

Kojarzycie na pewno ten symbol ®. W wielkim skrócie to informacja, że nazwa lub logo, przy którym się znajduje to zarejestrowany znak towarowy. Jest to więc informacja dla konkurentów i klientów, że dany przedsiębiorca chroni swoją markę na najwyższym poziomie. Warto dodać, że dla większości osób ten symbol kojarzy się z towarami lub usługami wyższej jakości.

Rejestracja znaku towarowego sprawia, że stajesz się pełnoprawnym właścicielem swojej marki. Na takiej marce możesz zarabiać później na wiele sposobów od jej licencjonowania po nawet jej sprzedaż (niezależnie od przedsiębiorstwa). Nie da się za to przenieść prawa do znaku niezarejestrowanego.

Warto też wspomnieć, że rejestracja znaku zdecydowanie ułatwia prowadzenie sporu z naruszycielem. Wykazanie przysługujących nam praw staje się łatwe. Wystarczy przedłożyć w sądzie świadectwo rejestracji. Zresztą możemy wtedy nawet bez wchodzenia w spór zablokować aukcje konkurenta na takich portalach jak Allegro czy Amazon.

Ogólnie o ochronie prawnej marki

Wiele osób zapomina, że nie każdą nazwę czy logo firmy da się zarejestrować. Innymi słowy działając na rynku pod daną marką wiele lat nagle, może się okazać, że nie będziemy w stanie jej zmonopolizować poprzez rejestrację w Urzędzie Patentowym.

Najczęściej chodzi tutaj o nazwy, które są opisowe. Opisowe, czyli takie, które łopatologicznie wskazują co pod daną marką jest oferowane. Przykładem mogą być nazwy typu „pyszne owoce”, „bezbolesny dentysta” czy „tanie rowery”. Takie określenia są popularne, bo od razu wskazują co dana firma oferuje, ale prawo uznaje te określenia za będące w domenie publicznej. To duży problem szczególnie dla sklepów internetowych, które chętnie w takie nazwy wchodzą.

Nie da się również zarejestrować znaków towarowych zawierających symbole narodowe jak flaga czy godło Rzeczypospolitej Polskiej. Ciekawą kategorią oznaczeń wyłączonych z ochrony są wulgaryzmy. Jeżeli ekspert uzna, że dane oznaczenie narusza dobre obyczaje, odmówi jego rejestracji. Niemniej Urzędy Patentowe na całym świecie różnie to interpretują i to, czego nie da się zastrzec w Polsce może liczyć na ochronę np. jako znak unijny.

O czym pamiętać po rejestracji znaku towarowego?

Po pierwsze, że taka ochrona nie jest dana raz na zawsze. Takie prawo wyłączne trwa 10 lat i nieprzedłużane wygasa. Poza tym od znaku towarowego wymaga się, aby był używany w sposób rzeczywisty przez okres ostatnich pięciu lat od daty rejestracji. W przeciwnym razie istnieje ryzyko, że konkurent wystąpi o wygaszenie takiej ochrony.

Po drugie, istnieje szereg wyjątków, kiedy pomimo rejestracji znaku towarowego inne podmioty mogą z naszej marki korzystać. Najczęściej chodzi o przypadek tzw. wyczerpania prawa do znaku towarowego. Jest to sytuacja, kiedy uprawniony do znaku traci nad nim władze po tym, jak wprowadzi towar na rynek. Przykładowo, jeżeli kupimy samochód marki BMW to możemy go później odsprzedać posługując się w ofercie tym znakiem towarowym.

Po trzecie sama rejestracja znaku towarowego nie oznacza jeszcze, że wygraliśmy w sporze z konkurentem. Jeżeli poprzez taką rejestrację naruszyliśmy cudze prawa (np. prawa autorskie, prawo do firmy czy dobra osobiste) to w sporze konkurent może nasz znak towarowy unieważnić. Tak się może również stać, jeżeli wystąpiliśmy o ochronę znaku towarowego, którym wcześniej posługiwał się nasz wspólnik lub szef. Jest to wtedy książkowy przypadek zgłoszenia w złej wierze.

Tak czy inaczej aby uniknąć wskazanych wyżej sytuacji, najlepiej skorzystać z pomocy rzecznika patentowego.