Dwa tygodnie temu Dziennik Internautów pisał o tym, że na przejazd Uber faktury nie dostaniesz. Usługa Uber ma wiele zalet, ale osoby korzystające z niej w ramach działalności gospodarczej mogą się poczuć zawiedzione tym brakiem faktury. Dziennik Internautów rozmawiał o tym problemie z przedstawicielami Uber - dowiedzieliśmy się, że tak naprawdę Uber w Polsce nie świadczy jeszcze usługi dla biznesu. Przedstawiciel Uber zasugerował też, że wystawiane przez firmę elektroniczne potwierdzenie płatności może być wystarczające do zaksięgowania wydatku. 

Dziennik Internautów spytał o tę sprawę także Ministerstwo Finansów. Musieliśmy nieco poczekać na odpowiedź, ale wreszcie ją otrzymaliśmy. Z tej odpowiedzi wynikają dwie rzeczy. Po pierwsze, elektroniczne potwierdzenie Uber może być niewystarczające do ujęcia wydatku w księdze przychodów i rozchodów. Po drugie, według Ministerstwa Finansów to kierowca świadczy usługę przewozu, a Uber jest pośrednikiem. Kierowca może być zobowiązany do wystawienia faktury albo paragonu. 

Uber, faktury i podatki - stanowisko Ministerstwa Finansów 

Przytoczmy teraz odpowiedź ministerstwa. Najpierw w kwestii elektronicznych potwierdzeń i dowodów księgowych. 

Szanowny Panie,

zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz szczegółowe warunki, jakim powinna odpowiadać ta księga, aby stanowiła dowód pozwalający na określenie zobowiązań podatkowych, określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Stosownie do ww. rozporządzenia podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe, do których zalicza się m.in.:

1) faktury, faktury VAT RR, rachunki oraz dokumenty celne wystawione zgodnie z odrębnymi przepisami;

2) inne dowody, wymienione w § 13 i 14 rozporządzenia, stwierdzające fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem i zawierające co najmniej: a) wiarygodne określenie wystawcy lub wskazanie stron (nazwę i adresy) uczestniczących w operacji gospodarczej, której dowód dotyczy; b) datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres dokonania operacji gospodarczej, której dowód dotyczy (jeżeli data dokonania operacji gospodarczej odpowiada dacie wystawienia dowodu, wystarcza podanie jednej daty); c) przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość oraz ilościowe określenie, jeżeli przedmiot operacji jest wymierny w jednostkach naturalnych; d) podpisy osób uprawnionych do prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczych; - oznaczone numerem lub w inny sposób umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie.

Za dowody księgowe uważa się również:

1) dzienne zestawienia dowodów (faktur dotyczących sprzedaży) sporządzone do zaksięgowania ich zbiorczym zapisem;

2) noty księgowe, sporządzone w celu skorygowania zapisu dotyczącego operacji gospodarczej, wynikającej z dowodu obcego lub własnego, otrzymane od kontrahenta podatnika lub przekazane kontrahentowi;

3) dowody przesunięć;

4) dowody opłat pocztowych i bankowych;

5) inne dowody opłat oraz dokumenty zawierające dane, o których mowa w § 12 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia.

Ponadto na udokumentowanie zapisów w księdze, dotyczących niektórych kosztów (wydatków) mogą być sporządzone dokumenty zaopatrzone w datę i podpisy osób, które bezpośrednio dokonały wydatków (dowody wewnętrzne), określające: przy zakupie – nazwę towaru oraz ilość, cenę jednostkową i wartość, a w innych przypadkach – przedmiot operacji gospodarczych i wysokość kosztu (wydatku).

Katalog wydatków, które mogą być udokumentowane przy pomocy dowodów wewnętrznych, zawiera § 14 ust. 2 rozporządzenia. Nie wymieniono w nim wydatków na zakup usług przewozowych, co oznacza, że ww. usługi nie mogą być udokumentowane w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w oparciu o dowody wewnętrzne.

W świetle przytoczonych przepisów należy uznać, że elektroniczne potwierdzenie płatności zawierające mapkę przejazdu i informacje o naliczonych kosztach nie może stanowić podstawy ujęcia wydatku na zakup usługi transportowej w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Należy jednakże podkreślić, że o tym, co stanowi koszt podatkowy, nie decydują regulacje zawarte w aktach prawnych określających zasady ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych. Koszty uzyskania przychodów zostały zdefiniowane przez ustawodawcę w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ww. ustawy.

Z powyższego wynika, że przesłanką konieczną do zaliczenia określonego wydatku do kosztów uzyskania przychodów jest wykazanie związku przyczynowego pomiędzy poniesionym kosztem a uzyskanym przychodem bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Każdorazowa ocena wydatków poniesionych przez podatnika wymaga zatem dokonania indywidualnej analizy.

Przejdźmy do kwestii wystawiania faktur. Oto dalsza cześć stanowiska Ministerstwa Finansów (dodaliśmy pogrubienia). 

Osoby, które świadczą usługi przewozowe na rzecz innych podmiotów, z którymi uzyskały kontakt za pomocą aplikacji mobilnej innego podmiotu (np. za pośrednictwem Uber), mogą być uznane za podatników podatku od towarów i usług i wówczas usługi te będą podlegały opodatkowaniu VAT-em.

Ocena, czy i na jakich zasadach w konkretnych przypadkach usługi przewozowe podlegają opodatkowaniu podatkiem, wymaga szczegółowej analizy w każdym stanie faktycznym, pod kątem spełnienia wskazanych niżej przesłanek. Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek:

- po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wymienionych w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (zwanej dalej „ustawą o VAT”) - w katalogu tych czynności mieści świadczenie usług transportowych,

- po drugie - dostawa towaru czy świadczenie usługi musi być realizowane przez podmiot, który w związku z wykonywaniem tych czynności będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT.

Przyjęcie, że dana osoba działa w charakterze podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT wymaga zbadania indywidualnie w sprawie, czy dany podmiot realizuje zasadę zarobkowego i zorganizowanego działania, polegającego np. na przewozie osób. Przesłankami przemawiającymi za uznaniem takiej działalności za działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT będą przykładowo regularny charakter usług czy zorganizowany charakter działalności (np. ogłaszanie swojej oferty na portalach internetowych). Jeśli stopień aktywności (zaangażowania) danego podmiotu na niwie udostępniania np. samochodu w zakresie form działania i środków będzie czynił tę działalność podobną do działalności osób zawodowo świadczących usługi przewozu, wówczas taka działalność będzie spełniała definicję działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Jednocześnie należy wskazać, że ustawa o VAT (art. 113) przewiduje zwolnienie z VAT ze względu na wysokość obrotów (do 150 tys. zł), z którego mogą skorzystać również pomioty świadczące usługi przewozu.

Dokumentem wystawianym dla potrzeb dokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest faktura. Przepisy dotyczące fakturowania zawarte są w przepisach art. 2 pkt 31 i 32, art. 106a-106q ustawy o VAT, a także w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur. Podatnik świadczący usługi przewozowe na rzecz podatnika podatku od towarów i usług jest zobligowany do wystawienia faktury dokumentującej świadczenie tych usług. Natomiast podatnik świadczący usługi przewozowe na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nie musi dokumentować tych usług fakturą, chyba że osoba ta zażąda wystawienia faktury. Podatnik świadczący usługi przewozowe zarówno na rzecz podatnika, jak również osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, korzystający ze zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, nie ma co do zasady obowiązku wystawienia faktury, jednakże na żądanie tych podmiotów musi wystawić fakturę.

Przedstawiając powyższe należy również wskazać, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani do ewidencji tej sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Powyższe oznacza, że podatnicy świadczący usługi przewozowe na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani do wystawienia paragonu na rzecz ww. osób.

Spróbujmy to krótko podsumować. Ministerstwo Finansów potwierdziło, że według niego to kierowca świadczy usługę przewozu, a Uber to tylko pośrednik ułatwiający kontakt z klientem. Kierowcy mogą być uznani za podatników prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. To, czy zostaną za takich podatników uznani, zależy od poziomu zaangażowania w świadczenie takiej usługi. Kierowca może być zwolniony z VAT ze względu na wysokość obrotów (do 150 tys. zł). Niezależnie od tego może być on zobligowany do wystawiania faktur lub paragonów na życzenie klientów.

Nie jest to wszystko zaskakujące, ale teraz możemy śmiało powiedzieć, że takie jest stanowisko Ministerstwa Finansów. To stanowisko powinno być istotne nie tylko dla użytkowników Uber, ale przede wszystkim dla osób, które chcą dzięki tej usłudze zarabiać. Te osoby powinny uważnie przeanalizować swoją sytuację i zastanowić się nad ewentualnym uregulowaniem swoich spraw podatkowych. Z doniesień medialnych wynika, że niektórym kierowcom Uber zdarzało się już trafić na przedstawicieli kontroli skarbowej.

W kontekście opisanej tutaj sprawy warto zajrzeć także do innego dzisiejszego tekstu, który dotyczył sharing economy oraz interpelacji posła w tej sprawie. Więcej w tekście pt. Jak odróżnić sharing economy od unikania podatków? Poseł pyta, rząd odpowiada.