Istota upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencka w swojej istocie polega na oddłużeniu osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, czyli konsumentów. Oddłużenie polega na warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego lub niekiedy nawet na całkowitym umorzeniu zobowiązań. Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym prowadzonym na wniosek dłużnika lub też jego wierzyciela. Niemniej jednak samo istnienie zobowiązań nie determinuje możliwości złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składany jest do sądu w sytuacji, gdy dłużnik jest niewypłacalny czyli nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Niewypłacalność jest to podstawowy warunek jeżeli chodzi o postępowanie upadłościowe. Upadłość konsumencka jest to taka instytucja, która sprawdza się zarówno w teorii jak i w praktyce, także stanowi dla dłużnika realną szansę na oddłużenie.

Sąd po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej będzie decydował o ewentualnym planie spłaty wierzycieli oraz w zakresie umorzenia zobowiązań dłużnika. Postępowanie upadłościowe jest to swoistego rodzaju scalenie wszystkich postępowań sądowych oraz postępowań egzekucyjnych poprzez oddanie go do prowadzenia jednemu podmiotowi – tym podmiotem jest syndyk. Od ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły powinien dążyć do jego wykonania.

Upadłość konsumencka – charakterystyka

Upadłość konsumencka ma służyć oddłużeniu dłużnika. Możliwe jest całkowite lub częściowe umorzenie zobowiązań upadłego. W tej kwestii decydujący jest stan faktyczny w sprawie. On stanowi o ewentualnym całkowitym umorzeniu długów. Przede wszystkim stan majątku dłużnika, jego możliwości finansowe, wina lub kwestia czy zaciąganie zobowiązań oraz powstanie niewypłacalności miało miejsce wskutek rażące niedbalstwo dłużnika.

Sąd oceni w jakim stopniu dłużnik przyczynił się do swojej niewypłacalności. Niemniej istotny z punktu widzenia Sądu jest poziom zaspokojenia wierzycieli. Sąd będzie zmierzał do zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Co za tym idzie orzeczenia Sądów w kwestii całkowitego umorzenia długów są raczej znikome, Sądy najczęściej orzekają częściową spłatę zobowiązań upadłego w ramach ustalenia planu spłaty wierzycieli, który obecnie może wynosić maksymalnie 7 lat. Konkludując prawo upadłościowe jako cel postępowania upadłościowego określa oddłużenie konsumenta przy jednoczesnym zapewnieniu takiej likwidacji majątku dłużnika, aby móc dokonać przynajmniej częściowej spłaty zadłużenia dłużnika względem wierzycieli. Ponadto ma motywować upadłego do wykonania planu spłaty wierzycieli.

Jak ogłosić upadłość konsumencką – kroki do podjęcia

Upadłość konsumencka jest ogłaszana na wniosek, dłużnik musi złożyć wniosek o upadłość do sądu właściwego według miejsca zamieszkania wraz ze stosownymi załącznikami.

Postępowanie upadłościowe oraz związany z nim proces upadłości konsumenckiej jest etapowy. Pierwszy etap obejmuje wniosek o upadłość konsumencką oraz czas do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Złożyć wniosek o upadłość można również za pośrednictwem adwokata.

Drugi etap to czas po orzeczeniu upadłości do planu podziału masy upadłościowej oraz wyznaczenia planu spłaty wierzycieli lub umorzenia zobowiązań upadłego w całości. Postępowanie upadłościowe jest skierowane do całego majątku dłużnika tak więc pojęcie masy upadłościowej obejmuje wszystkie składniki majątkowe dłużnika.

Trzeci etap to wykonanie spłaty wierzycieli w ramach ustalonego planu i umorzenie długów. Sąd ustali plan spłaty wierzycieli biorąc pod uwagę cały stan faktyczny w sprawie. Warto mieć na względzie, że od momentu kiedy upadłość konsumencka została ogłoszona przez sąd, dłużnik traci zarząd nad własnym majątkiem, który od tego momentu staje się masą upadłości zarządzaną przez syndyka. Pamiętać trzeba, że do majątku zalicza się również bieżące wynagrodzenie, które otrzymuje dłużnik. Kwestia nie posiadania majątku nie jest przeszkodą w złożeniu wniosku sądowego o upadłość. Natomiast prowadzenie jednoosobowej działalność gospodarczej wyklucza możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej,ponieważ w rozumieniu przepisów prawa taka osoba jest przedsiębiorcą. W takiej sytuacji należy ogłosić upadłość przedsiębiorcy.

Wniosek o upadłość konsumencką

Stawiany przez postępowanie upadłościowe pierwszy konieczny krok do ogłoszenia upadłości konsumenckiej to prawidłowo wypełniony wniosek o upadłość. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej można złożyć na dwa sposoby. Po pierwsze, istnieje możliwość złożenia wniosku za pomocą systemu teleinformatycznego (online). Po drugie, tradycyjnie na przygotowanym do tego formularzu.

W obu przypadkach wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 30 zł. Należy uiścić ją na konto bankowe Sądu, do którego kierowany jest wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej lub w kasie tego Sądu. Złożenie wniosku do odpowiedniego Sądu jest niezwykle istotne aby móc nadać sprawie bieg.

Przedmiotowy wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy złożyć do sądu upadłościowego, czyli sądu rejonowego – sądu gospodarczego (wydział upadłościowy). Sprawy w zakresie upadłości konsumenckiej rozpoznają Sądy Rejonowe Wydziały Gospodarcze ds. Upadłościowych i Naprawczych, właściwe dla miejsca zamieszkania dłużnika.

Elementy wniosku o upadłość konsumencką

Złożenie wniosku sądowego musi być dokonane zgodnie z obowiązującymi przepisami tak by uniknąć odrzucenia wniosku przez Sąd.  We wniosku należy wskazać swoje dane osobowe, ponadto należy podać NIP jeżeli posiadało się taki numer w przeciągu ostatnich dziesięciu lat. Należy określić miejsce swojego zamieszkania, warto podać swoje dane kontaktowe takie jak adres e-mai, co ułatwi kontaktowanie.

Ponadto należy wskazać, czy działa się za pomocą przedstawiciela ustawowego czy samodzielnie oraz fakt posiadania/nieposiadania pełnomocnika. Jeżeli sprawa o upadłość konsumencką została powierzona profesjonalnemu pełnomocnikowi, to pełnomocnik ma za zadanie złożenie wniosku. We wniosku należy wskazać składniki, które wchodzą do majątku dłużnika. W okoliczności ogłoszenia upadłości konsumenckiej i likwidacji majątku upadłego to z tych składników będą zaspokajani wierzyciele. To właśnie możliwości finansowe dłużnika i jego majątek warunkują plan spłaty wierzycieli. Należy wskazać środki na rachunku bankowym oraz czy posiada się jakiekolwiek wierzytelności.

Następnie koniecznym aspektem jest wskazanie wierzycieli. Wskazanie wierzycieli jest niezwykle istotne, gdyż  nie podlegają bowiem umorzeniu zobowiązania, których umyślnie nie ujawniono, tak więc jeżeli jakikolwiek wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu, to wierzytelność względem niego nie zostanie umorzona. Ustalenie planu spłaty odbywa się w oparciu o ten wykaz.

Ostatnim jednakże niezwykle istotnym elementem jest uzasadnienie. W uzasadnieniu wniosku należy doprecyzować w jaki sposób podane zostały wysokości długu,  opisać wierzytelności sporne o ile takie istnieją, przedstawić swoje dochody oraz sposób ich uzyskiwania, wskazać koszty utrzymania dłużnika oraz osób na jego utrzymaniu. Należy opisać swoją sytuacje życiową oraz co doprowadziło dłużnika do stanu niewypłacalności. Ważne jest aby wskazać fakt dokonywania jakichkolwiek spłat, ponieważ w ten sposób dłużnik wykaże swoje zaangażowanie oraz dobrą wolę.

Wniosek należy podpisać i dołączyć do niego wszelkie niezbędne załączniki, które będą stanowiły materiał dowodowy przy ustalaniu zobowiązań oraz sytuacji faktycznej dłużnika. Wszystkie powyższe aspekty będą niezwykle istotne w okoliczności ustalenia planu spłaty.

Oddalenie wniosku o upadłość konsumencką

Sąd oddali wniosek mający na celu ogłosić upadłość konsumencką, jeżeli w stosunku do dłużnika w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości:

• prowadzono postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań albo w którym zawarto układ,

• prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a dłużnik po zakończeniu lub umorzeniu postępowania zobowiązań swych nie wykonał,

• prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli,

• czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Uznanie wniosku przez Sąd

W przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej następuje podział masy upadłościowej. Upadły jest zobowiązany wyjawić i wydać syndykowi cały swój majątek wraz z niezbędnymi dokumentami. Co do zasady majątek zostaje w całości wyprzedany, częściowej ochronie podlega jedynie dom mieszkalny lub lokal mieszkalny w przypadku którego ostateczny plan podziału nastąpi dopiero po opuszczeniu przez dłużnika pomieszczeń mieszkalnych.

Po sporządzeniu ostatecznego planu podziału sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego, określając w nim w jakim zakresie i w jakim czasie upadły obowiązany jest spłacać swoje zobowiązania na podstawie planu podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego po wykonaniu planu spłaty zostanie umorzona.

W planie spłaty wierzycieli uwzględnia się wszystkie zobowiązania upadłego powstałe do dnia jego ustalenia. W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli przez upadłego jego możliwości działania są mocno ograniczone.

Gdyby sytuacja finansowa  upadłego w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli uległa znaczącej poprawie, wynikającej z innych przyczyn niż zwiększenie się wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej, każdy z wierzycieli może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli przez podwyższenie kwot przypadających wierzycielom. O zmianie planu spłaty wierzycieli orzeka sąd po przeprowadzeniu rozprawy, o której zawiadamia się upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty.

Ponadto umorzenie części zadłużenia nie następuje od razu. Jest to możliwe dopiero po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli. Wówczas sąd wydaje postanowienie o umorzeniu niezaspokojonych zobowiązań upadłego objętych planem spłaty oraz o zakończeniu postępowania upadłościowego. O umorzeniu niezaspokojonych zobowiązań upadłego oraz o zakończeniu postępowania upadłościowego sąd orzeka na wniosek upadłego, po przeprowadzeniu rozprawy, o której terminie zawiadamia wszystkich wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli.

Konsekwencje upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencka nie jest po prostu umorzeniem długu, oddziałuje ona na wiele sfer życia dłużnika (po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej – upadłego). Podstawowym skutkiem ogłoszenia upadłości jest przejęcie kontroli nad majątkiem upadłego przez syndyka, który będzie dążył do spłaty zadłużenia upadłego.

Niemniej jednak władza syndyka nie jest nieograniczona, musi on pozostawić do dyspozycji upadłego kwotę ściśle określoną przez przepisy, ponadto syndyk nie może zając rzeczy codziennego użytku, które są niezbędne do funkcjonowania upadłego. Istotną konsekwencją kwestia związana z majątkiem upadłego, majątek jaki posiada upadły wchodzi w skład masy upadłościowej, która zostaje spieniężona na rzecz wierzycieli.

Wierzytelności których nie uda się zaspokoić ze spieniężenia majątku zostaną zaspokojone poprzez plan spłaty wierzycieli lub w jakieś części umorzone. Ustalenie planu spłaty wierzycieli odbywa się przez Sąd, jest on rozpisywany na maksymalnie 7 lat. Ustalenie planu spłaty jest niezwykle istotne dla upadłego, gdyż to on będzie determinował w jakiej części zobowiązania upadłego zostaną umorzone. Wskazać należy, że po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej wszystkie prowadzone postępowania egzekucyjne zostaną umorzone, ponadto w Monitorze Sądowym  i Gospodarczym będzie widniała informacja o tym, że dana osoba ogłosiła upadłość.

Ponadto od ogłoszenia upadłości niemożliwym jest pogorszenie sytuacji majątkowej, poprzez kolejne zobowiązania upadłego. Takie działania po ogłoszeniu upadłości mogą mieć fatalne skutki,  włącznie z umorzeniem postępowania.

Zakończenie postępowania upadłościowego – co dalej

Na końcowym etapie ogłaszania upadłości ma miejsce uprawomocnienie się postanowienia o umorzeniu zobowiązań lub ustaleniu planu spłaty wierzycieli. Od tego momentu upadły odzyskuje kontrolę nad swoim majątkiem. Najbardziej znaczącym skutkiem tego postanowienia jest konieczność wykonywania plany spłaty, z którego wykonywania upadły obowiązany składać sądowi corocznie sprawozdania. Ponadto informacja o ogłoszonej upadłości będzie funkcjonowała w BIK przez co najmniej 5 lat co będzie prowadziło do trudności w uzyskaniu kredytów czy pożyczek.

Dobra konsekwencja ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Najistotniejszym skutkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej dla upadłego jest możliwość odzyskania kontroli nad życiem. Ustawodawca penalizując przepisy postępowania upadłościowego dał narzędzie niejako stanowiące pewien kompromis pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem. Wierzyciel uzyskuje jakąś część swojej wierzytelności, której wysokość determinowana jest przy sporządzaniu planu spłaty a sytuacja życiowa dłużnika podlega stabilizacji poprzez ustalenie planu spłaty oraz umorzenie części zadłużenia.

Jak ogłosić upadłość konsumencką – podsumowanie

Upadłość konsumencka jest instytucją umożliwiającą ustabilizowanie sytuacji nie tylko stricte majątkowej ale i życiowej dłużnika. Złożenie wniosku mającego na celu ogłoszenie upadłości osoby fizycznej powinno być poprzedzoną szeroką analizą stanu faktycznego. Sama procedura została uproszona, ponieważ obecnie wniosek o upadłość sporządza się na formularzu a samo postępowanie jest prowadzone za pomocą systemu teleinformatycznego.

Niemniej jednak należy sporządzić wyczerpująca listę wierzycieli, uzasadnienie oraz listę dowodów na poparcie swoich twierdzeń zawartych we wniosku. W toku postępowania upadłościowego Sąd zbada zasadność wniosku i od decyzji podjętej w tej kwestii będą zależały kolejne kroki Sądu.

Jeżeli Sąd się przychyli do wniosku to po ogłoszeniu upadłości najważniejszym aspektem dla dłużnika będzie ustalanie planu spłaty wierzycieli. W kwestii ustalenia planu spłaty determinujące znaczenie będą miały koszty utrzymania dłużnika oraz jego możliwości finansowe. W okoliczności ustalenia planu spłaty dla dłużnika znana będzie wysokość umorzonego zobowiązania i od tego momentu powinien dążyć do wykonania planu spłaty wierzycieli.

Upadłość konsumencka zawsze wymaga dokładnej analizy stanu faktycznego, albowiem niejednokrotnie postępowanie upadłościowe może ściągnąć na dłużnika wiele dodatkowych problemów. Warto w tej materii korzystać z pomocy adwokatów specjalizujących się w upadłości konsumenckiej. Odpowiednia porada adwokata pomoże ominąć wiele problematycznych sytuacji.