Pikflometr służy przede wszystkim samokontroli pacjentów z zaburzeniami oddychania. Małym, przenośnym urządzeniem można samodzielnie dokonać pomiaru szczytowego przepływu powietrza i na podstawie otrzymanego wyniku oszacować aktualny stan dróg oddechowych. Optymalna wartość omawianego parametru zmienia się w ciągu doby: najniższa jest we wczesnych godzinach porannych, najwyższa po południu. Różnica między skrajnymi pomiarami nie powinna przekraczać 20%.

Wiele pikflometrów wskazuje wartość pomiaru przyporządkowawszy ją do jednej z trzech stref – zielonej, żółtej i czerwonej. Strefa zielona wskazuje wartość optymalną, w której nie występują niepokojące objawy i nie są konieczne żadne dodatkowe działania. Strefa żółta oznacza zmniejszony przepływ powietrza przez drogi oddechowe, czego zwiastunem mogą być także objawy nasilenia astmy, takie jak świszczący oddech, duszności, kaszel. Pomiar w tej strefie wskazuje na konieczność zażycia większej dawki leku. Strefa czerwona oznacza, że przepływ powietrza jest mocno zaburzony i trzeba skorzystać z pomocy lekarza.

Pomiar przepływu powietrza jest często jedynym sposobem na zapobieganie atakom duszności, których nie poprzedzają żadne objawy z wyjątkiem zaburzonych wyników omawianego pomiaru. Przepływ powietrza może być zmniejszony już na kilka dni przed atakiem. Gdy wystąpią zburzenia, należy zastosować leczenie zapobiegawcze zalecone uprzednio przez lekarza. Jeśli pikflometr wskaże pomiar przepływu powietrza wynoszący mniej niż 60% wartości optymalnej, należy niezwłocznie udać się po pomoc medyczną, gdyż zwiększenie dawki leku nie przyniesie poprawy.