Fakt posiadania sprawnego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego łączy się z obowiązkiem zarejestrowania go w placówkach operatora publicznego, którym jest Poczta Polska oraz opłacania stosownego abonamentu. Jak wiemy, nie wszyscy jednak się z tych obowiązków wywiązują - trudno jest w ogóle wyegzekwować dokonanie rejestracji odbiorników RTV i opłacenie abonamentu - i zazwyczaj nie ponoszą z tego tytułu żadnych konsekwencji.

>> czytaj też: 3,5 mld zł Polacy są winni radiu i TVP

W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich złożył w 2009 roku na ręce Trybunału Konstytucyjnego wniosek kwestionujący przepis, który ustanawia mechanizmy kontroli rejestracji odbiorników RTV oraz uiszczania opłaty abonamentowej, a także nakładania opłat karnych, powierzając je Poczcie Polskiej. Niekonstytucyjność tego przepisu, zdaniem wnioskodawcy, opiera się na tym, że ustawa o opłatach abonamentowych nie przewiduje wydawania decyzji określających wysokość tych opłat. Uczestnicy wszczętego postępowania twierdzili również, że opłata karna, nakładana na użytkownika niezarejestrowanego odbiornika, nie może być egzekwowana, ponieważ ustawa abonamentowa nie precyzuje terminu jej uiszczenia, co uniemożliwia podjęcie czynności egzekucyjnych.

RPO podkreślił ponadto, że nieskuteczność tego przepisu prowadzi do zaprzeczenia zasad powszechności, sprawiedliwości i równości ponoszenia ciężarów publicznych. Co więcej, powszechna wiedza o braku egzekucji z tego tytułu zachęca obywateli do uchylania się od rejestracji odbiorników i opłacania abonamentu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednak, że zgodnie z ustawą abonamentową użytkownik niezarejestrowanego odbiornika, po otrzymaniu decyzji Poczty Polskiej w tej sprawie, ma 14 dni na zapłatę opłaty karnej albo na odwołanie od decyzji, a jeśli stanie się ona ostateczna i wykonalna, Poczta powinna wysłać upomnienie. Po bezskutecznym upływie siedmiodniowego terminu w nim określonego Poczta powinna wystawić tytuł wykonawczy i niezwłocznie skierować go do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, który może zastosować każdy środek egzekucyjny prowadzący bezpośrednio do wykonania obowiązku (może egzekwować opłatę karną między innymi z pieniędzy i rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę lub świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego, a także z innych praw majątkowych, ruchomości i nieruchomości).

>> czytaj też: Co ci grozi, jeśli nie płacisz abonamentu RTV

Sędziowie TK wskazali ponadto na art. 7 ust. 6 ustawy abonamentowej, który ich zdaniem daje Poczcie instrument wyegzekwowania obowiązku rejestracji odbiornika oraz możliwość nałożenia kary pieniężnej za jego niespełnienie, co - zdaniem Trybunału Konstytucyjnego - nie narusza wskazanych przez wnioskodawcę przepisów konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że faktyczna nieskuteczność egzekucji abonamentu i opłat karnych nie jest równoznaczna z niekonstytucyjnością ustawowej regulacji, zaś bezczynność określonych instytucji nie poddaje się kontroli w kategoriach konstytucyjnych. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego egzekucja - zarówno opłaty karnej, jak i należności z tytułu abonamentu - jest dopuszczalna i możliwa.

Co ciekawe, Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że obywatelom nieuiszczającym abonamentu nie można stawiać zarzutu, iż naruszają zasadę dobra wspólnego. TK uzasadnia, że skoro wypełnianie tego obowiązku nie jest w praktyce egzekwowane, to ewentualne naruszenie tej zasady wynika raczej z bezczynności powołanych instytucji i nie obciąża obywateli, lecz ustawodawcę i owe instytucje.

Trybunał zwrócił też uwagę, że abonament mimo wszystko uiszcza ponad 40% ogółu gospodarstw domowych, a zarazem z tego obowiązku wywiązuje się mniej niż 5% firm i instytucji, co również powinno skłaniać ustawodawcę i właściwe instytucje do refleksji.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja (Sygn. akt K 24/08) podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.