Dzieło i zapłata

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 Kodeksu Cywilnego). Umowa o dzieło jest umową zobowiązującą, odpłatną, wzajemną oraz konsensualną. Należy pamiętać o tym, że poprzez zawarcie umowy o dzieło wykonawca zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, czyli do uzyskania pewnego wyniku swoich działań, a zamawiający do wypłaty wynagrodzenia określonego w umowie. Warunkiem zaistnienia tej umowy jest szczegółowe określenie dzieła, jakie ma wykonać przyjmujący zamówienie. Dziełem może być dowolna rzecz, utwór, np. napisanie artykułu, wykonanie zdjęć, mebli.

Samodzielnie i często

Podatnikiem VAT jest każdy, kto wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą. O tym, czy czynność jest opodatkowana VAT, decyduje więc wykonanie jej w ramach działalności gospodarczej. Do działalności gospodarczej ustawa o VAT zalicza wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym działalność osób wykonujących wolne zawody. Może to być czynność wykonana jednorazowo, jeżeli okoliczności wskazują na zamiar wykonywania jej często. Istotne jest, by osoba, która wykonuje swoją działalność, działała jako przedsiębiorca. To na niej więc spoczywa ryzyko ekonomiczne realizowanych czynności. 

Umowa o dzieło nie zawsze z VAT

Działalnością gospodarczą nie są jednak czynności wykonane na podstawie m.in. umowy o dzieło w sytuacji, gdy umowa określa:

1. warunki wykonania czynności,
2. wynagrodzenie,
3. odpowiedzialność zlecającego za wykonanie dzieła wobec osób trzecich. 

Istotą tej regulacji jest bezpośrednie wyłączenie z opodatkowania VAT takich działań, które są zbliżone do więzów łączących pracodawcę i pracownika w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Jeżeli więc zawarta umowa faktycznie pozbawia samodzielności wykonawcę dzieła i nie będzie on ponosił odpowiedzialności wobec osób trzecich za swoje działanie, a jedynie wobec zlecającego, to takie działanie nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o VAT i nie podlega opodatkowaniu. 

Są zwolnienia

Jeśli realizacja umowy o dzieło mieści się w działalności gospodarczej, podlega regulacjom ustawy o VAT. Jest jednak możliwość, żeby nie płacić VAT-u. Można w tym celu skorzystać ze zwolnienia. Są dwa rodzaje zwolnień: przedmiotowe (możliwość jego zastosowania jest jednak uzależniona od przedmiotu działalności, np. usługi w zakresie opieki medycznej) oraz podmiotowe.

Ze zwolnienia podmiotowego można skorzystać w zasadzie bez względu na przedmiot działalności, chociaż ustawa zawiera kilka wyjątków, np. świadczenie usług prawniczych, jubilerskich. Zwolnienie jest skierowane do tych podatników, których sprzedaż w poprzednim roku nie przekroczyła 150 000 zł. Jeżeli działalność jest rozpoczynana w trakcie roku, kwotę tę oblicza się proporcjonalnie do okresu prowadzonej w tym roku działalności i bierze się pod uwagę przewidywaną wartość sprzedaży. W momencie przekroczenia tej kwoty trzeba zarejestrować się jako podatnik VAT czynny i do świadczonych usług lub dostarczanych towarów doliczać VAT.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Dominik Mędrzycki, księgowy Tax Care

Czytaj także: W 2012 r. więcej firm skorzysta z przywilejów podatkowych