Szczegółowa definicja podmiotów powiązanych została zawarta miedzy innymi w przepisach ustawy o PIT. Jednak najprostszym przykładem podmiotów powiązanych mogą być dwie spółki A i B, gdzie spółka A posiada udziały na poziomie min. 5% w spółce B. Kolejnym przykładem podmiotów powiązanych są spółki C i D, gdzie spółką C zarządza małżonek, natomiast spółka D jest kierowana przez jego żonę. Jeśli takie podmioty współpracują ze sobą, muszą pamiętać o dodatkowych obowiązkach, jakie nakłada na nie ustawa o podatku dochodowym – jest to tzw. obowiązek dokumentacji podatkowej.

Obowiązek dokumentacyjny

Obowiązek dokumentacji transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi obejmuje transakcje, w których łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych świadczeń (w danym roku podatkowym) przekracza równowartość 30 tys. euro w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępniania wartości niematerialnych i prawnych, a w innych przypadkach kwoty 50 tys. euro. Do przeliczania kwot wyrażonych w euro stosuje się średni kurs NBP ogłaszany w ostatnim dniu roku podatkowego poprzedzającego rok zawarcia transakcji.

Jak dokumentować transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi?

W art. 25a ustawy o PIT określone są obowiązki dokumentacji podatkowej transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest zobowiązany przedłożyć omawianą dokumentację w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania tej dokumentacji przez organ. Poprzez dokumentację transakcji rozumie się:

1. określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji (uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko), np. kto magazynuje towary, udziela gwarancji, prowadzi marketing itp.;
2. określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty;
3. metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji – metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej, ceny odsprzedaży, rozsądnej marży („koszt plus’’) lub metoda zysku transakcyjnego, gdy nie jest możliwe zastosowanie innych metod;
4. określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach – w przypadku gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot – np. obniżenie ceny w celu wypracowania wyższego obrotu, a w konsekwencji osiągnięcia wyższego zysku;
5. wskazanie innych czynników – w przypadku gdy w celu określenia wartości przedmiotu transakcji przez podmioty uczestniczące w transakcji uwzględnione zostały te inne czynniki – np. poziom kursu walutowego, konkurencja na rynku;
6. określenie oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń – w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.

Kara za brak dokumentacji

Posiadanie dokumentacji transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi pozwala podatnikowi na uniknięcie sankcji w przypadku zakwestionowania przez organ podatkowy lub kontroli skarbowej zadeklarowanych przez podatnika wartości transakcji z podmiotami powiązanymi. Jeżeli bowiem organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi dochód podatnika w kwocie wyższej, a stratę w kwocie niższej niż zadeklarowana przez podatnika w związku z dokonaniem transakcji z podmiotami powiązanymi, a podatnik nie posiada wymaganej dokumentacji, różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez te organy opodatkowuje się stawką 50%.

Małgorzata Jawińska, księgowa Tax Care
Jerzy Toczyński, Tax Care