Podstawą do realizowania współczesnych systemów funkcjonowania społeczeństw jest postępujący proces globalizacji. To globalizacja powoduje, że dotychczasowa wartość standardowych zasobów rzeczowych zdecydowanie traci na znaczeniu. Dostęp do zasobów o podobnych właściwościach oraz kosztach pozyskania, mają w zasadzie wszystkie podmioty operujące na rynku światowym¹. W obecnych czasach w największym stopniu liczy się wiedza, jak również szybki dostęp do rzetelnej informacji. To na podstawie budowy odpowiednich systemów informacyjnych kształtowana jest bieżąca polityka zarządzania największych przedsiębiorstw o zasięgu globalnym. Brak dostępu do informacji powoduje poważne problemy biznesowe. Z drugiej strony rozwój technologiczny w zakresie transferu informacji obserwowany jest w obszarze społecznym w zasadzie niezależnie od poziomu rozwoju cywilizacyjnego. Jest to widoczne na podstawie coraz szerszego dostępu do urządzeń cyfrowych, Internetu czy też telefonii komórkowej. Oczywiście rozwój w tym zakresie jest zróżnicowany, w zależności od dostępnej infrastruktury. Mimo wszystko jednak, podstawowe narzędzia telekomunikacyjne stanowią obecnie jeden z podstawowych elementów codziennego życia.

Technologia stanowi podstawowy element kształtującego się systemu przyszłości. Na podstawie dostępnej i projektowanej technologii budowany jest potencjał rozwojowy we wszystkich obszarach życia społecznego i gospodarczego. W ujęciu klasycznym, technologię można zdefiniować metodę związaną z przygotowaniem oraz realizacją procesu wytwórczego określonych produktów. Można ją również odnosić do tworzenia, przetwarzania i dystrybucji informacji, niemającej fizycznego charakteru zarówno w ujęciu samego procesu tworzenia, jak również efektu końcowego². Technologia jest więc najczęściej rozumiana jako pewna procedura procesu wytwórczego, ukierunkowana na określony cel. Można ją jednak pojmować z punktu widzenia zespołu narzędzi materialnych lub informatycznych, za pomocą których możliwe jest wytwarzanie określonych dóbr³. Technologia w końcu może stanowić swego rodzaju synonim rozwoju technicznego⁴. W tym ujęciu, aby możliwe było wytworzenie określonych produktów, niezbędne jest funkcjonowanie na danym, minimalnym poziomie rozwoju technologii. Jednym z kluczowych odmian technologii, mających kluczowe znaczenie we współczesnym świecie, jest technologia informacyjna.

Technologia informacyjna odnosi się do kwestii wykorzystywania informatyki w różnych obszarach funkcjonowania społeczeństwa, zarówno na poziomie gospodarczym, jak również społecznym. Można więc mówić o społeczeństwie informacyjnym, ale również o gospodarce cyfrowej. Te dwa pojęcia wskazują nadrzędną rolę informatyki, jaką można obserwować w większości procesów realizowanych we współczesnym świecie. Biorąc pod uwagę skalę wykorzystania komputerów, jak również obszar wpływu informatyki na funkcjonowanie przedsiębiorstw, instytucji czy zwykłych ludzi, można przyjąć, że bez informatyki i odpowiadającej jej technologii, współczesne funkcjonowanie świata nie byłoby możliwe. W oczywisty sposób informatyka ma również wpływ na rozwój, gdyż stanowi ona element ukierunkowany na poznawanie i dalsze rozwijanie technologii.

Połączenie technologii i informatyki daje specyficzny efekt w postaci nie tylko samej technologii informacyjnej. Pojawia się także podłoże do kształtowania ścieżki rozwoju całego systemu. To z tego powodu postęp technologiczny od momentu zastosowania komputerów przybrał tak znaczącego przyspieszenia. O ile usprawnienia w obszarze mechanicznym czy organizacyjnym, jakie można było obserwować przed rewolucją informacyjną, miały przełożenie na określone wycinki funkcjonowania społeczeństwa czy gospodarki, wdrożenie informatyki jako nauki i jako narzędzia kształtowania rozwoju spowodowało, że same procesy usprawnień w sposób znaczący przyspieszyły. To właśnie stanowi o sile współczesnych procesów rozwoju. To informatyka, zarówno jako narzędzie dalszego rozwoju, jak również jako wynik postępu technologicznego, stanowi podstawę budowania systemu przyszłości.

Możliwe jest wyróżnienie czterech elementów, które są ze sobą powiązane i powodują przechodzenie na społeczeństwo informacyjne, co utrwala znaczący wpływ technologii i informatyki na przyszłe kształtowanie świata⁵:

1. Informacja została podstawowym zasobem strategicznym, który ma podstawowe przełożenie na światową ekonomię,
2. Komputery oraz technologie informatyczne kształtują infrastrukturę przyszłości, poprzez łączenie wszystkich kluczowych dla gospodarki i społeczeństwa obszarów funkcjonowania,
3. Rozwój technologii informatycznych jest jednym z podstawowych elementów napędzania gospodarki globalnej,
4. Zwiększający się poziom informatyzacji sprzyja integrowaniu się gospodarek narodowych i regionalnych.

Jednym z kluczowych obszarów odnoszących się do prezentowanego w niniejszym materiale systemu przyszłości, jest telekomunikacja. O ile informatyka umożliwia wykorzystywanie technologii do kształtowania rozwoju i budowania urządzeń i procesów usprawniających działanie poszczególnych aspektów życia społecznego i gospodarczego (przede wszystkim w kontekście budowania świata informacyjnego), telekomunikacja jest narzędziem transportu i przetwarzania informacji. Jest to więc niejako dopełnienie procesu rozwoju opartego na informacji. Dzięki poszczególnym elementom dziedziny, jaką jest telekomunikacja, możliwe jest sprawne wykorzystywanie technologii i informatyki w celu tworzenia przyszłości.

Postępujący rozwój społeczeństwa i gospodarki opartej na informacji jest obecnie nieunikniony. Po części wynika to z postępującego procesu globalizacji ale w dużej części jest przyczyną tego procesu. Powiązania technologii, informatyki oraz telekomunikacji są nieodzowne w budowaniu nowego systemu funkcjonowania świata. Przekroczona została granica ukierunkowania dalszego rozwoju, która w zasadzie wyklucza brak choćby jednego z wskazanych trzech elementów. Bez informatyki nie byłoby możliwości rozwoju systemów informacyjnych, co z kolei wymaga stosowania coraz bardziej zaawansowanych technologii. Telekomunikacja jest z kolei pewnego rodzaju łącznikiem technologicznym, odpowiedzialnym za przesył, przetwarzanie i prezentowanie informacji, aby możliwe było jej wykorzystanie w celach praktycznych. W przyszłości można oczekiwać dalszego zacieśniania się powiązań między technologią, informatyką oraz telekomunikacją. Można również liczyć, że w każdym z tych obszarów będą się pojawiały nowe, bardziej wydajne rozwiązania, dające w ujęciu rozwoju cywilizacyjnego, nowe możliwości i wyzwania. Kolejnym krokiem w rozwoju ludzkości będzie z pewnością „podbój kosmosu”, do którego niezbędne są wszystkie trzy opisywane elementy. Trudno przy tym jednoznacznie określić, który z nich będzie najważniejszy. Z pewnością będą się one ze sobą łączyć i wzajemnie uzupełniać.

Autor: dr Łukasz Kryśkiewicz, pracownik Ministerstwa Cyfryzacji

¹ K. Krzysztofek, M.S. Szczepański, Zrozumieć rozwój – od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012, s. 74.

² J. Czekaj, Metody zarządzania informacją w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo AE w Krakowie, Krakow 2010, s. 61.

³ R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 89.

⁴ J. Papińska-Kacperek, Społeczeństwo informacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 113.

⁵ T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe: teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 84.