Podobnie jak większość rozwiązań wojskowych, tak i drony zaczęto stopniowo adaptować  do celów cywilnych. Z urządzeń wojskowych stały się urządzeniami o podwójnym zastosowaniu cywilno-wojskowym, a następnie ich konstrukcję zmodyfikowano do celów stricte cywilnych.

Obecnie dostępne drony cywilne wyposażone mogą być w kamery (w tym również kamery termowizyjne i noktowizyjne), różnego rodzaju detektory (np. gazów, pyłów, dymu, substancji promieniotwórczych, substancji niebezpiecznych) oraz urządzenia do automatycznej analizy danych i ich przesyłu. Tak wyposażone drony mogą być wykorzystywane do:

• śledzenia ruchu pojazdów;
• monitorowania tras przewozów ładunków niebezpiecznych lub szczególnie cennych;
• ochrony punktów przeładunkowych (terminali, magazynów, centrów logistycznych, portów morskich i innych) i monitorowania wykonywanych tam prac;
• kontroli zewnętrznego stanu technicznego środków transportu,np. samolotów;
• monitorowania trudno dostępnych obszarów i informowania o pożarach, skażeniach;
• informowania o warunkach pogodowych;
• kontrolowania upraw rolniczych i leśnych, w tym poszukiwania nielegalnych upraw przez policję i inne służby;
• kontrolowania populacji wybranych gatunków zwierząt, np. w parkach narodowych;
• prowadzenia prac geodezyjnych i kartograficznych;
• monitorowania poziomu zanieczyszczeń atmosfery;
• dostarczania danych o wypadkach drogowych i długości zatorów drogowych;
• przesyłania informacji o katastrofach morskich i lotniczych;
• udziału w akcjach poszukiwawczych i ratunkowych;
• przekazywania sygnału internetowego w miejscach o niedostatecznej infrastrukturze naziemnej;
• rejestrowania i przesyłania obrazu telewizyjnego;
• przenoszenia banerów reklamowych;
• uzyskiwania zdjęć na potrzeby dokumentowania, fotoreportażu, materiału dowodowego, reklamy;
• sprawdzania stanu dachów, kominów i innych trudno dostępnych miejsc;
• przenoszenia ładunków, np. przesyłek kurierskich i pocztowych.

Jedynymi ograniczeniami w kwestii zastosowań BSP są obecne ograniczenia technologiczne, prawne ( w niektórych krajach )  i ludzka wyobraźnia.

Bezzałogowe statki powietrzne, to bez wątpienia jeden z ciekawszych obecnie rynkowych trendów. Szerokie możliwości komercyjnego, jak i czysto hobbystycznego wykorzystania czynią te maszyny bardzo uniwersalnymi. To m.in. ta wszechstronność przyczyniła się do olbrzymiego sukcesu dronów. Obecnie na świecie działa już ponad 200 producentów dronów, a ich światową wartość rynkową w 2016 r. oszacowano na prawie 130 mld USD.  Na pierwszym miejscu pod względem skali takiego zastosowania znajduje się branża infrastrukturalna (45 mld dol.), a na kolejnych rolnictwo (32 mld) i transport (13 mld). Pomysły na wykorzystanie dronów ma coraz więcej branż. Urządzenia te mogą transportować, zdobywać dane, monitorować uprawy, a także uczestniczyć w precyzyjnych działaniach operacyjnych.

Jakkolwiek na chwilę obecną niektórym z nas wykorzystanie dronów może wydawać się fantastyką naukową, tak na całym świecie BSP wykonują już szereg różnych zadań. Przykładowo w USA drony monitorują działalność gangów motocyklowych i patrolują granicę z Meksykiem, monitorując przepływ nielegalnych migrantów i przemyt. W Szwajcarii i Holandii znalazły swoje zastosowanie w nadzorowaniu imprez masowych, np. meczów piłkarskich. Służby policyjne wykorzystują drony również do wykrywania osób posiadających i zażywających narkotyki. Służby policyjne Wielkiej Brytanii wyposażone są w drony służące do kontroli porządku publicznego. W drony zaopatrzona jest również straż pożarna i morska. Powyższe przykłady udowadniają, iż drony nie należą już do pionierskich wizji przyszłości, lecz stają się powszechnym elementem życia codziennego na całym świecie.

Na arenie międzynarodowej Polska postrzegana jest jako lider w tej dziedzinie. Aktualnie ocenia się, że Polski rynek produkcji dronów wart jest ponad 200 mln zł i cechuje go ogromny potencjał wzrostu. W czasie dwudniowej konferencji „Drony jako źródło nowych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego” rozpoczętej 23 listopada 2016 r. minister  infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk podkreślił, iż kwestia innowacyjności na rynku dronów jest kluczowa, dlatego drony zostały ujęte w projekcie Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, która określa nowy model rozwoju kraju. Oczekuje się, iż rozwój rynku dronów doprowadzi do znacznego zwiększenia ilości miejsc pracy oraz wzrostu gospodarczego.

Krajowy rynek dronów podzielić można pod względem dominującej działalności na handel, produkcję i usługi oraz szkolenia. Dominującą gałęzią jest wciąż handel (62% w 2015 r., 55% w 2016 r), jednak znaczny wzrost odnotowano w dziedzinie usług (17 % w 2015 r., 33% w 2016 r.). Krajowa produkcja dronów odnotowała natomiast spadek, wynikający z braku znaczących zamówień wojskowych oraz pozostałych służ mundurowych. Wartość krajowego rynku szkoleń operatorów BSP szacuje się na co najmniej 13,8 mln zł. Działalność około 46 certyfikowanych ośrodków szkoleniowych doprowadziła do uzyskania świadectwa kwalifikacji operatora UAV (ang. Unmanned Aerial Vehicle ) przez ponad 3600 operatorów, co pozycjonuje Polskę na trzecim miejscu na świecie, a pierwszym w Europie.

W roku 2015 dorny wykorzystywane były jako podstawowe narzędzie w działalności 140 firm, natomiast w 2016 r. ilość ta zwiększyła się do 255. Oznacza to, że znaczna ilość przedsiębiorców przestała kwalifikować drony jako przemysł lotniczy i zrozumiała, że zaliczać je należy do grupy teleinformatyki i robotyki, co pozwala na dynamiczny rozwój rynku dronów.

Szacunkowa wartość rynku dronów w Polsce  w 2016 roku (201,31 mln zł)

Szacuje się, że w 2020 r. wartość światowego rynku BSP przekroczy 127 mld dolarów. Jest to zatem ogromna szansa rozwoju dla gospodarki polskiej i jednocześnie wyzwanie związane z wypracowaniem warunków do właściwego współużytkowania przestrzeni powietrznej przez tradycyjne statki powietrzne i BSP.

Według Tomasza Prosta, współautora raportu Rynek dronów w Polsce 2015. Księga popytu i podaży „Wielość zastosowań i branż, w których mogą być wykorzystywane technologie bezzałogowe, głównie latające, jest bardzo duża.  Drony mogą być przydatne zarówno podczas filmowania, fotografowania z powietrza, jak i w sektorze geodezyjnym, fotogrametrycznym, a kończąc na monitorowaniu infrastruktury krytycznej przez przedsiębiorstwa gospodarujące gazowymi i telekomunikacyjnymi liniami przesyłowym”. Przekonuje on, że wykorzystując drony w działalności przedsiębiorstwa można znacząco obniżyć koszty. BSP mają nad samolotem czy helikopterem tę przewagę, że mogą zostać wysłane w miejsca trudno dostępne dla większych maszyn oraz takie, w których dochodzi do zagrożenia bezpieczeństwa.

Zgodnie z powyższym BSP cieszą się coraz większym zainteresowaniem w sektorach takich jak: ratowniczy i poszukiwawczy,  geodezyjny i rolniczy, fotogrametryczny, monitoringu infrastruktury, logistyczny, kontroli bezpieczeństwa i militarny. W zastosowaniu cywilnym wiele przedsiębiorstw zapowiada możliwość dostarczania swoich przesyłek za pomocą dronów (np. Amazon, Dominos Pizza). Wprowadzenie takiego rozwiązania może znacząco obniżyć koszty działalności przedsiębiorstwa i usprawnić łańcuch dostaw. Drony  wykorzystywane są też na świecie jako przekaźniki telekomunikacyjne, umożliwiające dostarczenie sygnału do miejsc, w których do tej pory było to niemożliwe lub zbyt kosztowne. Firma Google wykupiła firmę produkującą drony  Solar 6, planując umieścić je w przestrzeni powietrznej, na wysokości 20 km nad poziomem morza. Dzięki zamontowanym panelom słonecznym  BSP będą mogły utrzymać się w powietrzu przez 5 lat, dostarczając połączenie internetowe mieszkańcom najmniej zamożnych terenów świata i  docierając do miejsc, w których było to wcześniej nieosiągalne

Prognozuje się również zwiększenie wykorzystywania dronów w akcjach poszukiwawczo-ratowniczych. Niemiecka firma Definetz zbudowała drona, który ma możliwość dostarczenia w krótkim czasie defibrylatora osobom poszkodowanym na przykład w wypadkach samochodowych lub przechodzących zawał serca. W rolnictwie coraz częściej wykorzystuje się BSP do pomiarów, oprysków i monitorowania pół uprawnych, a w górnictwie są z powodzeniem używane do skanowania otoczenia, mapowania i monitorowania szybów i transportu ładunków do morskich platform wydobywczych.

Eksperci są również zdania, że drony zrewolucjonizują rynek telewizyjny i reklamowy. BSP zdolny unieść niewielką kamerę jest nieporównywalnie tańszy, niż wynajęcie lub zakup  filmującego helikoptera, który trzeba dodatkowo zatankować, utrzymać i zatrudnić pilota. Dzięki temu drony znalazły zastosowanie w reklamach i marketingu.

Jak pokazują powyższe przykłady, BSP mogą znaleźć zastosowanie we wszystkich niemal gałęziach gospodarki światowej. Stawiać to będzie na producentach dronów wymóg specjalizacji do konkretnego klienta i celu. Według instytutu badawczego EVTank w 2023 r. na całym świecie będzie latało ok. 11,5 mld statków bezzałogowych – przewiduje się, że większość z nich będzie przekształcona w pełnowymiarowe roboty, do których sterowania wystarczy podstawowe przeszkolenie.

Należy również pamiętać, że wraz z rosnącą ilością BSP w powietrzu rosną obawy w kwestii ochrony danych osobowych. Wynika to przede wszystkim z faktu, że dron może być wykorzystywane do celowego lub mimowolnego pozyskiwania dużych ilości danych kwalifikowanych jako dane osobowe (zdjęcia, filmy). W związku z tym, nie tylko regulacje korzystania z przestrzeni powietrznej, ale również te dotyczące korzystania z dronów ulegną zmianie. Prognozuje się ukierunkowanie regulacji prawnych na zagwarantowanie identyfikacji podmiotów administrujących zebrane w wyniku wykorzystania BSP danych osobowych.

Podsumowując, stwierdzić można, że BSP będzie na niebie co raz więcej i będą one z biegiem czasu spełniały co raz więcej zadań. Dynamicznie rozwijający się rynek i rosnąca liczba zastosowań czyni rynek dronów jednym z głównych trendów technologicznych XXI wieku.

Autor: dr Łukasz Kryśkiewicz, pracownik Ministerstwa Cyfryzacji

Źródła:

1. Clarity from above, PwC global report on the commercial applications of drone technology, May 2016, http://www.pwc.pl/pl/pdf/clarity-from-above-pwc.pdf
2. Co to jest dron? Zastosowanie, funkcje i możliwości o które najczęściej pytacie, http://www.skywolf.pro/blog/co-to-jest-dron/
3. Drony w komórkowej sieci, http://www.telko.in/drony-w-komorkowej-sieci
4. Drony w natarciu. Te branże zupełnie się zmienią, http://www.forbes.pl/rynek-dronow-sie-rozrasta-do-czego-sluza-drony-,artykuly,194141,1,3.html
5. Minister Andrzej Adamczyk otworzył międzynarodową konferencję nt. dronów, http://mib.gov.pl/2-514324a4ec938-1797434.htm
6. RYNEK DRONÓW W POLSCE 2015 – Recenzja Raportu Instytutu Mikromakro, http://www.swiatdronow.pl/rynek-dronow-w-polsce-2015-recenzja-raportu
7. Rynek dronów w Polsce rośnie z roku na rok! Wartość rynku dronów w Polsce za 2016 r. przekroczyła 200 mln zł!, http://smartsignage.info/2016/12/09/rynek-dronow-polsce-rosnie-roku-wartosc-rynku-dronow-polsce-2016-r-przekroczyla-200-mln-zl/
8. Rynek dronów wart jest ok. 165 mln zł., http://www.biznes.newseria.pl/news/rynek_dronow_wart_jest,p670168657
9. Współczesne zastosowania dronów cywilnych na świecie, http://zrobsobiedrona.blogspot.com/2014/04/zastosowania-dronow-cywilnych-na-swiecie.html#8