Problem właściwego opodatkowania dochodu uzyskanego z pracy poza granicami naszego kraju dotyczy ogromnej rzeszy polskich podatników. Niestety, nie zawsze są oni świadomi, w jaki sposób dokonać stosownego rozliczenia z fiskusem. Rozstrzygnięcia trzeba szukać przede wszystkim w zawartej umowie międzynarodowej z krajem, w którym pracowaliśmy. Metody unikania podwójnego opodatkowania zostały także zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce

Żeby uzyskane za granicą dochody podlegały rozliczeniu w Polsce, tu też musi istnieć miejsce zamieszkania podatnika. Osoby fizyczne bowiem, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) albo
2. przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Ustalając centrum interesów osobistych, należy wziąć pod uwagę wszelkie powiązania rodzinne, społeczne, polityczne, kulturalne. Centrum interesów gospodarczych może być związane z miejscem wykonywania pracy, posiadanymi inwestycjami, kontraktami.

Umowy międzynarodowe zapobiegające podwójnemu opodatkowaniu

Nie oznacza to bynajmniej, że w każdym przypadku dochody uzyskane w innym kraju automatycznie powodują powstanie obowiązku podatkowego względem urzędu skarbowego. Podatnik powinien pamiętać, że sposób opodatkowania zarobków uzyskanych za granicą zależy od treści umów międzynarodowych, które strona polska zawarła z państwem, w którym pracował. Umowy te mają na celu zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu.

Należy podkreślić, że założenie to może być realizowane na dwa różne sposoby. Pierwszym, najczęściej spotykanym, jest metoda wyłączenia z progresją. W ten sposób rozliczymy między innymi dochody uzyskane w Anglii, Francji, Niemczech, Szwecji czy w Kanadzie. Drugim jest metoda zaliczenia, którą zastosujemy do zarobków osiągniętych między innymi w Belgii, Danii, Holandii czy w Stanach Zjednoczonych.

Metoda wyłączenia z progresją

W przypadku stosowania zasady wyłączenia z progresją dochód uzyskany przez podatnika za granicą podlega rozliczeniu w kraju, w którym powstał. Nie oznacza to bynajmniej, że nie jest on wykazywany w zeznaniu podatkowym.

Podatnik powinien wiedzieć, że wprawdzie kwota ta nie jest opodatkowana, jednakże ma znaczący wpływ na wysokość opodatkowania pozostałych dochodów, uzyskanych na terenie naszego kraju. Szczegółowe regulacje dotyczące tego sposobu rozliczania zobowiązania względem organu podatkowego zostały zawarte w artykule 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zasadniczo metoda ta polega na dodaniu kwoty zarobionej za granicą do dochodów uzyskanych na terenie Polski, w celu obliczenia podatku zgodnie z zasadami skali podatkowej (według stawki 18% lub też 32%). Następnie od uzyskanej wartości ustala się stosowną stopę procentową (dzieląc obliczony według skali podatek od łącznego dochodu przez ten dochód). Potem uzyskaną stopę procentową stosujemy do opodatkowania dochodów wypracowanych przez podatnika w Polsce.

Warto podkreślić, że w przypadku tej metody, w sytuacji gdy podatnik zarobkuje tylko i wyłącznie
za granicą i nie uzyskał żadnych dochodów w Polsce, w ogóle nie występuje obowiązek złożenia formularza rozliczeniowego PIT.

Metoda zaliczenia

Drugim sposobem pozwalającym na rozliczenie dochodów uzyskanych za granicą jest metoda zaliczenia. Znajdzie ona zastosowanie, gdy dochody uzyskane przez podatnika (podlegającego nieograniczonemu obowiązkowi w Polsce) za granicą podlegają opodatkowaniu także w państwie ich uzyskania. Jednoczenie umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody wyłączenia z progresją lub w ogóle brak jest takiej umowy między tym państwem a Polską. Zakłada ona połączenie wysokości dochodów uzyskanych w Polsce z dochodami uzyskanymi w innym państwie. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie.

Należy przy tym pamiętać, że odliczenie możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie. Oznacza to, że od podatku należnego
w Polsce podatnik może odliczyć tylko podatek związany z dochodami wypracowanymi za granicą.

Obowiązek wpłacania zaliczek na podatek dochodowy

Istotny wydaje się fakt, że w przypadku gdy podatnik osiąga dochody za granicą z pominięciem płatników podatku, jest on zobowiązany do samodzielnego wpłacania w ciągu roku podatkowego zaliczek na podatek dochodowy. Następuje to bez wezwania organu do 20 dnia kolejnego miesiąca, następującego po okresie, w którym wygenerowany został dochód.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Iwona Cackowska, księgowa Tax Care

Czytaj także: Ostatnie dni na zmianę formy opodatkowania