Elektrośmieci, czyli zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE), to nic innego jak nieużywane, zepsute urządzenia AGD i RTV czy tzw. mała elektronika – tablety, smartfony, laptopy, słuchawki itp. Ze względu na nieustanny rozwój technologii i pojawiające się nowe urządzenia, konsumenci stale chcą ulepszać swój sprzęt, a stary odkładają w zapomnienie. Wyprodukowano nowy model twoich ulubionych słuchawek? Potrzebujesz smartfona z lepszym aparatem, którego premiera akurat została zapowiedziana? Korzystanie z dobrodziejstw technologicznych to nic złego, ale warto robić to rozważnie, mając na uwadze środowisko.

Wzrost ilości elektrośmieci w czasie pandemii

Pandemia odbiła się nie tylko na naszym zdrowiu i psychice, ale też znacząco wpłynęła na środowisko. Laptopy kupione do domowego użytku często nie były w stanie sprostać nadmiernej eksploatacji, którą wymusiła nauka lub praca zdalna. Wymagały więc zastąpienia nowym sprzętem. Spotkania przeniosły się do strefy on-line, co od niektórych wymagało dokupienia kamerki internetowej, mikrofonu czy słuchawek. Dorzućmy jeszcze drukarkę, bo nie mogliśmy skorzystać z biurowej. A po pracy, zamiast pójść do kina, mogliśmy się jedynie wygodnie rozsiąść przed telewizorem. Najlepiej jak największym, z wysoką jakością obrazu. I koniecznie nowym. Ilość sprzętu, którą w czasie pandemii zakupił przeciętny pracownik w trybie home office jest porażająca. Tym bardziej, jeśli zastanowimy się, ile było podobnych przypadków na całym świecie. Prawdopodobnie nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele sprzętu wymieniamy. Zamiast od razu pędzić do sklepu po nowe urządzenie, wartomożna rozważyć kupno odnowionej elektroniki. Takie rozwiązanie oferuje między innymi marketplace refurbed.

Jak prawidłowo pozbyć się elektrośmieci?

O ile tych dużych sprzętów jak lodówki czy pralki zazwyczaj się pozbywamy kupując nowe urządzenia, to telefony czy laptopy chowamy do szuflady „na czarną godzinę”. Ile razy udało Ci się użyć pięciu starych smartfonów z dna szafki, gdy twój aktualny odmówił posłuszeństwa? Prawdopodobnie zero! Jeśli jednak jesteś pewien, że urządzenie do niczego już się nie nadaje, oddaj je do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów (PSZOK). Punkty te muszą znajdować się w każdej gminie. Alternatywą dla tego typu punktów są fundacje ekologiczne. Jedną z nich jest np. Elektroeko, która odbierze od Ciebie niesprawne urządzenie.

Prawidłowa utylizacja sprzętu jest ważna ze względu na dobro planety. W sprzęcie elektronicznym znajdują się metale ciężkie, jak np. rtęć, ołów czy chrom. Wyrzucanie elektroodpadów na zwykły śmietnik sprzyja przenikaniu szkodliwych substancji do gleby, czy atmosfery. Dlatego ważne jest, by elektrośmieci oddawać do odpowiednich punktów, jak PSZOK, gdzie zostaną one zutylizowane w bezpieczny dla środowiska sposób. Co więcej, sprzęt w takich miejscach jest rozkładany na części – sprawne elementy zostają ponownie wykorzystane.

Jak zmniejszyć produkcję elektrośmieci?

Jeśli twoje urządzenie wciąż jest sprawne, to zamiast składować jest bez celu w szufladzie, warto jest mu dać drugie życie. Sprzedaż na portalach aukcyjnych wydaje Ci się zbyt kłopotliwa? Możesz popytać znajomych. Być może komuś właśnie zepsuł się smartfon i zainteresuje się twoim, wydawać by się mogło, niepotrzebnym sprzętem. Możliwości jest dużo, ale żadną z nich nie jest wrzucanie starego sprzętu na śmietnik!

Inną opcją jest naprawa urządzenia. Często konsumentom wydaje się, że koszt naprawy będzie nieopłacalny i nawet nie próbują się dowiedzieć, ile faktycznie kosztuje renowacja. A nie zawsze są to duże kwoty. Co więcej, Unia Europejska rozważa wprowadzenia prawa do naprawy smartfonów, laptopów i tabletów. Oznaczałoby to m.in., że producenci zapewnialiby dostępność części do wymiany w urządzeniu, a także jego prostą i niedrogą naprawę. Takie rozwiązanie zostało już wprowadzone w tym roku, ale póki co dotyczy jedynie dużych sprzętów gospodarstwa domowego. Prawo do naprawy ma być kolejnym krokiem do zmniejszenia ilości elektrośmieci i zachowania neutralności klimatycznej.

Odpowiedzialne zakupy

Zmniejszenie produkcji elektrośmieci leży w interesie każdego z nas. Warto zatem dobrze przemyśleć zakup nowego gadżetu czy większego urządzenia. Naturalną dla społeczeństwa jest chęć podążania za nowinkami technologicznymi. Jeśli jednak chcemy zmienić telefon czy laptop na nowszy, choć poprzedni jest w pełni sprawny, warto dać naszemu urządzeniu drugie życie. Z drugiej strony rośnie świadomość co do negatywnych skutków konsumpcjonizmu. Na szczęście coraz częściej decydujemy się na wymianę smartfona, gdy przestanie on być w pełni sprawny, a nie dlatego, że taką mamy zachciankę. Innym, korzystnym dla środowiska rozwiązaniem jest skorzystanie z odnowionej elektroniki z gwarancją. Coraz większą popularnością cieszą się platformy z odnowioną elektroniką (ang. refurbished).

Ograniczenie marnotrawstwa zasobów nieodnawialnych i zachowanie ekosystemu dla przyszłych pokoleń jest najwyższym priorytetem. Można to osiągnąć jedynie poprzez przegląd i przemyślenie własnych zachowań konsumenckich.

Autor: Peter Windischhofer, współzałożyciel i dyrektor generalny firmy refurbed, oferującej w pełni sprawny sprzęt, który otrzymał drugie życie z minimum 12 miesięczną gwarancją.

[1] https://dzienbezelektrosmieci.pl/elektrosmieci-statystyki/