Dane osobowe gromadzone przez platformy społecznościowe, operatorów wyszukiwarek internetowych czy dostawców poczty elektronicznej często wykraczają poza zakres faktycznie udostępnionych przez użytkownika danych. Dzięki takim praktykom mogą oni śledzić każdy ruch użytkownika wykonywany w sieci internetowej, a także na urządzeniach do niej podłączonych. W dalszym kroku wykorzystują te informacje do tworzenia profilu użytkownika, sprzedając ich tożsamość np. poprzez wyświetlanie zindywidualizowanych reklam.

Decyzja o publicznym udostępnianiu swoich danych osobowych powinna jednak należeć tylko do użytkownika, a udzielona zgoda musi być dobrowolna i wyrażona działaniem potwierdzającym ze strony użytkownika.

To oznacza, że świadczenie usługi nie może być uzależnione od jej udzielenia, a zgodę można wycofać w dowolnym momencie.

Z opublikowanego w czerwcu 2019 r. raportu „Special Eurobarometer 487a”, wykonanego na zlecenie Komisji Europejskiej wynika, że ponad połowa (56%) wszystkich użytkowników sieci społecznościowych próbowała zmienić ustawienia prywatności w swoim profilu osobistym z ustawień domyślnych. Tymczasem w Polsce odsetek takich osób wynosi 46%.

W porównaniu do roku 2015, kiedy przeprowadzono podobne badanie, odsetek osób, które próbowały zmienić ustawienia domyślne zmniejszył się o 4 pkt. proc. Przy czym największy spadek zaobserwowano wśród respondentów z Cypru (-20 pkt. proc.), Grecji (-14 pkt. proc.), Rumunii i Niemiec (oba -11 pkt. proc.). Portugalia (+14 pkt. proc.) jest jedynym krajem, w którym nastąpił znaczny wzrost odsetka osób, które próbowały zmienić domyślne ustawienia prywatności, po nim Austria +4 pkt. proc. Polska pozostaje na tym samym poziomie co w latach ubiegłych, czyli 46%

Jak wynika z analizy badań respondenci, którzy słyszeli o RODO, są znacznie bardziej skłonni próbować zmienić ustawienia prywatności w swoim profilu na portalu społecznościowym niż ci, którzy o nim nie słyszeli (61% vs 42%).

Zgodnie z wynikami badania 72% respondentów, którzy próbowali zmienić domyślne ustawienia prywatności w swoich profilach w sieciach społecznościowych, twierdzi, że było to łatwe, a 23% stwierdziło, że było to bardzo łatwe. Nieco ponad jedna czwarta (26%) twierdzi, że było to trudne, a 5% stwierdziło, że było to bardzo trudne.

Główne powody, dla których respondenci nie próbowali zmienić domyślnych ustawień prywatności, to przede wszystkim zaufanie do serwisów społecznościowych (29% w UE, 35% w Polsce) oraz brak wiedzy (27% w UE, 21% w Polsce). Z kolei 14% twierdzi, że nie ma na to czasu (17% w Polsce).

Uwzględniając obowiązującą zasadę domyślnej prywatności wskazaną w art. 25 pkt 2 RODO, produkty lub usługi powinny być tak zbudowane, by obowiązywały rygorystyczne ustawienia prywatności, a jedyne świadome działania użytkownika końcowego umożliwiały szersze przetwarzanie danych osobowych. Jeśli do realizacji usługi zostanie pozyskanych więcej informacji niż jest to konieczne, wówczas zasada ta zostanie naruszona.

Jedynymi danymi, które mogą być przetwarzane i przechowywane przez ograniczony czas są dane niezbędne do korzystania z platformy, a administratorzy danych mogą je przechowywać tylko tak długo, jak to konieczne.

Autor: Tomasz Soczyński, Dyrektor IT z Urzędu Ochrony Danych Osobowych

* Komisja Europejska przedstawiła 13 czerwca 2019 r. wyniki specjalnego badania Eurobarometru pod nazwą „Special Eurobarometer 487a - The General Data Protection Regulation”, które dotyczyło ochrony danych. Badanie przeprowadzono w 28 krajach UE na zlecenie Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości i Konsumentów od 15 do 29 marca 2019 r. W Polsce badanie przeprowadził Kantar Polska.