Definicje:

1. Umowa zlecenia –  umowa cywilnoprawna uregulowana w Kodeksie Cywilnym (art. 734–751 KC). Przedmiotem umowy zlecenia jest wykonanie określonej czynności prawnej (odpłatnie lub nieodpłatnie). Jest to umowa starannego działania.
2. Umowa o świadczenie usług - umowa ta  często występuje w obrocie prawnym, aczkolwiek w KC poświęcono jej tylko jeden, niewiele mówiący o niej przepis (tj. art. 750 KC). Postanowienia takiej umowy należy wzorować na przepisach dotyczących umowy zlecenia.
3. Minimalna stawka godzinowa – ustalany przez prawodawcę najniższy dopuszczalny poziom wynagrodzenia pieniężnego za pracę, określony w postaci stawki za określony czas wykonywania czynności.
4. Swoboda zawierania umów – strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. (art. 353¹ KC)
5. KC – Kodeks Cywilny

Jakich umów dotyczy minimalna kwota za godzinę?

Wcześniej minimalna stawka godzinowa dotyczyła wyłącznie umów o pracę. Obecnie zostało to rozszerzone na umowy zlecenia i o świadczenie usług. Jedną z przyczyn mogła być próba rozwiązania problemu zawierania tzw. umów śmieciowych. Duży odsetek zleceniodawców, nie chcąc ponosić wyższych kosztów zawierania umów o pracę zatrudnia osoby fizyczne lub samozatrudnionych na podstawie umowy zlecenia lub o świadczenie usług. Niestety, okazywało się, że często wykorzystują oni swoją pozycje i wypłacają wynagrodzenie według stawek głodowych. Nowelizacja ustala wysokość wynagrodzenia za godzinę, które w umowie nie może być obecnie niższe niż 13,00 zł brutto/h.

Zmianą objęte są umowy zawarte po 1 stycznia 2017 r. oraz, co istotne, umowy zawarte przed tym dniem, które nadal obowiązują po wejściu w życie zmian.

UWAGA: Zleceniobiorca/świadczący usługę może żądać wypłaty wynagrodzenia na poziomie minimalnej stawki godzinowej nawet jeżeli w umowie ujęto wynagrodzenie na niższym poziomie.

Kto musi dostać minimalną stawkę za godzinę w wysokości 13,00 zł brutto?

Zleceniobiorca/świadczący usługi:

a)     Przedsiębiorca – osoba fizyczna prowadząca jednoosobowo działalność gospodarczą. Jednakże nie musi on dostać minimalnej stawki godzinowej, jeżeli zatrudnia pracowników lub zawiera umowy ze zleceniobiorcami.

b)     Osoba fizyczna – osoba fizyczna przyjmująca zlecenie/świadcząca usługę na podstawie umowy zlecenia zawartej z przedsiębiorcą lub jednostką organizacyjną.

UWAGA: przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi NIE może zrzec się prawa do wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej albo przenieść prawa do tego wynagrodzenia na inną osobę.

Jakie są nowe obowiązki zleceniodawcy po wprowadzeniu zmian?

a)     Częstotliwość wypłat

Co do umów zawartych na więcej niż jeden miesiąc, których wynagrodzenie ustalone zostało na poziomie stawki minimalnej, wprowadzono obowiązek wypłaty wynagrodzenia co najmniej raz w miesiącu w formie pieniężnej, co nie oznacza wbrew pozorom, że wypłata ma mieć miejsce w miesiącu wykonywania zlecenia! Może ona nastąpić np. w ciągu 14 dni po miesiącu wykonywania danego zlecenia. Ustawodawca nie wskazał terminu, w którym wypłata ma nastąpić.)

UWAGA: Obowiązek comiesięcznej wypłaty dotyczy tylko wynagrodzenia w kwocie równej wysokości stawki minimalnej.

b)     Ewidencjonowanie czasu pracy

Zleceniobiorca/świadczący usługi ma obowiązek ewidencjonowania swojego czasu pracy określając w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej liczbę przepracowanych godzin. Ma on obowiązek przedłożyć miesięczne sprawozdanie z wykonanych czynności PRZED terminem wypłaty wynagrodzenia.  Przy czym, jeżeli jedno zlecenie lub usługa wykonywane jest przez kilka osób, to każda z tych osób powinna przedłożyć osobną ewidencje czasu pracy. 

UWAGA: Sposób potwierdzenia liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usługi powinien być ujęty w umowie. Potwierdzenie liczby godzin musi być co miesiąc przedkładane w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej.

Co istotne, podmiot na rzecz którego zostało wykonane świadczenie, ma obowiązek przechowywania dokumentów związanych z ewidencją czasu pracy przez 3 lata od dnia, w którym wynagrodzenie stało się wymagalne.

Rodzaj dokumentów, które potwierdzają ilość przepracowanych godzin - umowa lub potwierdzenie, faktury, informacje lub sprawozdanie przedstawione przez zleceniobiorcę zgodnie z art. 740 KC, a także ewidencja prowadzona przez zleceniodawcę, gdy taka forma została określona przez Strony.

Konieczność ewidencjonowania czasu pracy może spowodować problemy praktyczne, takie jak np. konieczność poniesienia de facto zazwyczaj przez zleceniodawcę kosztów narzędzia do ewidencjonowania czasu pracy.

Jak obowiązek ewidencji przełoży się na usługi programistyczne?

Kontrole i sankcje.

Kontrola wypłacania wynagrodzenia w stawce minimalnej należy do Państwowej Inspekcji Pracy.

Wypłacenie kwoty niższej niż ustalona minimalna stawka godzinowa jest karana grzywną od 1.000 zł do 30.000 zł, a zleceniobiorca/świadczący usługi ma prawo dochodzić wynagrodzenia w wysokości obliczonej z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej.

Katalog umów,co do których nie została ustawowo ustalona minimalna stawka godzinowa.

1) umowy, o których mowa w art. 734 (tj. umów zlecenia) i art. 750 Kodeksu cywilnego (umowy o świadczenie usług), jeżeli o miejscu i czasie wykonania zlecenia lub świadczenia usług decyduje przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi i przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne;

2) umowy dotyczące usług opiekuńczych i bytowych realizowanych poprzez prowadzenie rodzinnego domu pomocy na podstawie art. 52 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 930);

3) umowy:

   a) o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej,

   b) o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka,

   c) w przedmiocie prowadzenia rodzinnego domu dziecka,

   d) w przedmiocie pełnienia funkcji rodziny pomocowej,

   e) w przedmiocie pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego,

   f) w przedmiocie pełnienia funkcji wychowawcy wyznaczonego do pomocy w kierowaniu placówką opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego, w przypadku gdy w tej placówce nie ma zatrudnionego dyrektora - jeżeli ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 1 doba;

4) umowy dotyczące usług polegających na sprawowaniu opieki nad grupą osób lub osobami podczas wypoczynków lub wycieczek - jeżeli ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 1 doba;

5) umowy dotyczące usług opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku, gdy w związku z ich wykonywaniem osoba świadcząca usługi zamieszkuje wspólnie z podopiecznym w jego mieszkaniu lub domu, a ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone jednej osobie lub wspólnie zamieszkującej rodzinie nieprzerwanie przez okres dłuższy niż jedna doba, z wyjątkiem przypadku świadczenia usług we wszelkich placówkach świadczących całodobowe usługi dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku.

   a) przez dobę, o której mowa w ust. 1 pkt 3, 4 i 5, należy rozumieć 24 kolejne godziny poczynając od godziny, w której następuje rozpoczęcie świadczenia usług.

   b) przez wynagrodzenie prowizyjne, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, należy rozumieć wynagrodzenie uzależnione od wyników:

• uzyskanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi w ramach wykonania zlecenia lub świadczenia usług lub
• działalności przedsiębiorcy albo innej jednostki organizacyjnej, na rzecz których jest wykonywane zlecenie lub są świadczone usługi - takich jak liczba zawartych umów, wartość zawartych umów, sprzedaż, obrót, pozyskane zlecenia, wykonane usługi lub uzyskane należności.

Ustawodawca wyszedł naprzeciw postulatom pozbycia się głodowych stawek godzinowych przez podmioty wykorzystujące swoją pozycję wobec zatrudnianych osób. Jednakże dyskusyjna jest kwestia ograniczania zasady swobody umów.

Warto zapamiętać:

1)     Zleceniobiorca/świadczący usługę może żądać wypłaty wynagrodzenia w wysokości  minimalnej stawki godzinowej (obecnie 13,00 zł brutto), nawet jeżeli w umowie ujęto wynagrodzenie na niższym poziomie.

2)     Zmianą objęte są umowy zawarte po 1 stycznia 2017 r. oraz, co istotne, umowy zawarte przed tym dniem, które trwają w momencie wejścia zmian w życie

3)     Przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi NIE może zrzec się prawa do wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej ani przenieść prawa do tego wynagrodzenia na inną osobę.

4)     Kwota równa minimalnej stawce godzinowej powinna być wypłacana co najmniej raz w miesiącu.

5)     Sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usługi powinien być ujęty w umowie (ale nie ma sankcji jeśli tego nie zrobią!).

6)     Przy zleceniu lub usłudze wykonywanej przez kilka osób wymagane jest złożenie pisemnego sprawozdania z przepracowanych godzin w danym miesiącu przez każdą z tych osób.

7)     Ewidencja godzin jest podstawą do wypłaty wynagrodzenia.

8)     Podmiot, na rzecz którego zostało wykonane świadczenie, ma obowiązek przechowywania dokumentów związanych z ewidencją czasu pracy prze 3 lata od dnia w którym wynagrodzenia stało się wymagalne.

9)     Ustawodawca wskazał katalog umów, co do których przepisy o minimalnej stawce godzinowej NIE obowiązują.

Autor:

Magda Judejko, prawnik i PM kancelarii SWLEX

Fascynacja procesem twórczym i studia prawnicze, sprawiły że wyspecjalizowała się w Prawie Własności Intelektualnej. Na co dzień zajmuje się PR oraz organizacją eventów i warsztatów, pomaga start up i ecommerce w kancelarii SWLEX doradzając, pisząc regulaminy, umowy, wnioski o dofinansowanie. Ceni nieszablonowe rozwiązania i ludzi, którzy zamiast mówić działają. Wychodzi z założenia, że poznanie innych miejsc i kultur przybliża nas do faktycznego poznania siebie i swojej kultury. Dlatego jeśli tylko ma taką możliwość, pakuje plecak i wyjeżdża.