Skala działania oszustów w internecie rośnie z roku na roku. W 2021 roku w USA blisko 100 tysięcy osób zostało pokrzywdzonych na łączną kwotę 770 milionów dolarów. Z kolei w Polsce, jak informuje NBP, wartość oszustw dokonanych za pomocą kart płatniczych wzrosła w drugim kwartale 2021 roku o 19,3 proc. do wartości 19,4 mln zł. W tym samym czasie, liczba oszustw z wykorzystaniem kart płatniczych wzrosła o 4 punkty procentowe do 57,2 tysięcy przypadków. Z kolei, jak informuje Komenda Stołeczna Policji, w samej tylko Warszawie i powiatach ościennych, doszło do 4,5 tysiąca oszustw internetowych, które opiewały na łączną kwotę ponad 16 milionów złotych w 2021 roku. 

Pomysłowość naciągaczy właściwie nie zna granic, czemu sprzyja zarówno rozwój nowoczesnej technologii, upowszechnienie się kart płatniczych, jak i niski brak świadomości Polaków na temat czyhających zagrożeń w sieci. W przypadku platform finansowania społecznego, najczęściej mamy do czynienia z trzema rodzajami przestępstw. Pierwsze to oszustwa, które łączą się z fałszerstwem dokumentów, drugie to pranie pieniędzy, a trzecie to kradzież kart płatniczych i uzyskanie dostępu do cudzego rachunku bankowego lub płatniczego po przełamaniu zabezpieczeń.

Najpopularniejsze oszustwa w zbiórkach pieniędzy

1. FAŁSZYWE ZBIÓRKI NA LECZENIE

Wszystkie przypadki różnią się de facto szczegółami, gdyż każdy organizator ma inny sposób działania. Jeden zorganizuje zbiórkę na leczenie fikcyjnego dziecka i będzie wyłudzał na nie pieniądze, posługując się znalezionymi w sieci zdjęciami, które mają rzekomo potwierdzać prawdziwość opisu zbiórki. Inny sfałszuje dokumentację medyczną i będzie podszywał się pod osobę chorą, która potrzebuje pieniądze na operację lub bardzo drogie zagraniczne leczenie. Zaangażuje w promocję media, znanych aktorów, polityków czy sportowców. Zorganizuje cały proceder razem z fałszywymi fakturami i wiadomościami od potencjalnych wspierających.

2. FAŁSZYWE ZBIÓRKI NA POMOC DLA ZWIERZĄT

Organizatorzy oszustw na zwierzaka zazwyczaj wykorzystują emocje darczyńców poprzez dodawanie zdjęć zwierząt po zabiegach medycznych, które często pochodzą z internetu. W przypadku popularniejszych zbiórek, zrzutka.pl otrzymuje zgłoszenia od schronisk czy stowarzyszeń, które zauważyły fałszywy cel. Podobnie jak w przypadku zbiórek medycznych, platforma kontaktuje się z lekarzami weterynarii w celu zweryfikowania prawdziwości przedstawionych dokumentów.

3. FAŁSZYWE ZBIÓRKI NA POMOC DLA UKRAINY

W ciągu ostatnich 2 miesięcy nasilają się przypadki, w których ludzie wykorzystują konflikt zbrojny na Ukrainie w celu zorganizowania oszustw na portalu zrzutka.pl. Wiedząc, że taki cel z pewnością zgromadzi wielu wspierających, organizatorzy decydują się założyć zbiórki rzekomo na pomoc dla potrzebujących u naszego wschodniego sąsiada, natomiast środki te nie są wydatkowane zgodnie z celem. Część takich zbiórek udaje się zrzutce namierzyć bardzo szybko, natomiast inne zostają zdemaskowane w wyniku zgłoszeń, bądź dzięki stosowaniu wewnętrznych procedur platformy.

Jak wygląda weryfikacja zbiórek

Portal zrzutka.pl prowadzi rozbudowaną, wieloetapową weryfikację. Pierwszym krokiem jest sprawdzenie danych organizatora zbiórki. Kolejnym etapem, który odblokowuje na stałe możliwość zbierania wpłat, a także dokonywania wypłat środków na rachunek organizatora, jest przesłanie skanów stosownych dokumentów oraz wykonanie przelewu weryfikacyjnego. Jeśli w toku sprawdzenia, dane podane w formularzu okazałyby się fałszywe, konto użytkownika zostanie usunięte, a zgromadzone środki są zwracane wpłacającym.

Jako krajowa instytucja płatnicza, nadzorowana przez KNF, serwis stosuje zaawansowane mechanizmy weryfikacji. Działając w sposób przejrzysty i uczciwy tego samego oczekuje od organizatorów zrzutek. Dzięki zakrojonym na szeroką skalę działaniom, często prewencyjnym, doskonałej pracy naszego działu bezpieczeństwa oraz współpracy z organami ścigania, wpłacone środki trafiają do potrzebujących.

Drugim sposobem sprawdzania jest weryfikacja samej zrzutki. Platforma podejmuje się jej zasadniczo w czterech przypadkach, tj. przy uruchamianiu promocji zrzutki, gdy saldo danej zrzutki przekroczy 20 tys. zł, kiedy sumarycznie na wszystkich zrzutkach użytkownik zbierze ponad 50 tys. zł, a także gdy platforma otrzyma zgłoszenie nadużycia dotyczące danej zrzutki lub zrzutka.pl nabierze wątpliwości co do jej rzetelności - niezależnie od zgromadzonej w jej ramach sumy.

Na czym polega weryfikacja? Przede wszystkim ma ona na celu potwierdzenie, że wskazany w opisie zrzutki cel jest prawdziwy. Rodzaj wymaganych dokumentów jest uwarunkowany opisem konkretnej zrzutki. Najczęściej zdarzające się przykłady wymaganych dokumentów weryfikacyjnych w zależności od rodzaju zrzutki:

• w przypadku zrzutek na leczenie - konieczne jest przesłanie minimum dwóch dokumentów medycznych potwierdzających wszystkie diagnozy z opisu zrzutki. Co ważne, każdy z dokumentów musi być opatrzony pieczęcią i podpisem lekarza medycyny,
• podczas weryfikacji zrzutek po pożarach i wypadkach - wymagane jest dostarczenie nam protokołu straży pożarnej lub policji potwierdzającego zdarzenie,
• w zrzutkach na pokrycie kosztów leczenia zwierząt - konieczne jest przesłanie jednego dokumentu potwierdzającego diagnozę z opisu zrzutki z podpisem i pieczęcią weterynarza,
• kolejnym przypadkiem jest zrzutka organizowana na rzecz konkretnej organizacji, np. na wsparcie jakiegoś schroniska dla zwierząt czy domu dziecka, wówczas w przypadku weryfikacji konieczne jest przesłanie zgody danej placówki,
• jeśli zakładany cel zrzutki przekracza 150 000 zł - wymagane jest dodatkowo przedstawienie kosztorysu leczenia, remontu czy danego projektu,
• jeżeli zrzutka jest organizowana na rzecz osoby trzeciej - niezależnie od wyżej wymienionych dokumentów, konieczne jest również przesłanie odpowiedniej zgody beneficjenta lub jego rodzica/opiekuna prawnego, a także skanu jego dokumentu tożsamości.

Jeśli organizator zrzutki nie prześle wymaganej dokumentacji lub przedstawiona nie rozwieje wątpliwości działu bezpieczeństwa zrzutka.pl, konto może zostać zablokowane, a w przypadku uzasadnionych podejrzeń co do możliwości popełnienia przestępstwa przez organizatora, upoważnieni pracownicy spółki dokonują zgłoszenia konkretnej sprawy do właściwej jednostki prokuratury. Jeśli zbiórka nie przejdzie pomyślnie weryfikacji, zgromadzone środki są zwracane darczyńcom. Ponadto, administracja portalu może podjąć działania blokujące utworzenie kolejnych kont na dane osobowe danego internauty.

Pomimo faktu, że oszustw w sieci czy na platformach finansowania społecznościowego nie da się całkowicie wyeliminować, to można je ograniczać do minimum. Warto pamiętać zatem, aby wybierać takie portale crowdfundingowe, dla których ochrona wpłacających oraz bezpieczeństwo przekazanych środków są priorytetem.

Tomasz Chołast, członek zarządu zrzutka.pl