Czyhające na dzieci zagrożenia można podzielić na kilka rodzajów:

1. Kontakt z niepożądanymi treściami. Według przeważającej większości rodziców należą do nich pornografia i materiały drastyczne. Blisko 70 proc. respondentów, którzy wzięli udział w badaniu „Mądry Internet” przeprowadzonym przez MillwardBrown SMG/KRC, stwierdziło, że zagrożeniem są też niesprawdzone strony z treściami edukacyjnymi.


2. Phishing, inaczej wyłudzanie poufnych danych. Do niedawna był to problem głównie dorosłych użytkowników bankowości elektronicznej. Jak jednak zauważyli eksperci z firmy G Data Software, młodzi internauci stali się uprzywilejowanym celem nowej fali ataków. W grudniu ub.r. cyberprzestępcy sfałszowali witryny jednego z międzynarodowych serwisów rozrywkowych dla dzieci – Habbo Hotel. Wykradli dzięki temu dane dostępowe do kont graczy, odnosząc przy tym wymierne korzyści. Atak powiódł się m.in. ze względu na małą świadomość dzieci na temat tego typu zagrożeń.


3. Cyberprzemoc (ang. cyberbullying), czyli zastraszanie i nękanie z wykorzystaniem takich narzędzi, jak e-mail, SMS, internetowe fora dyskusyjne, a także publikowanie w sieci ośmieszających lub poniżających zdjęć i filmów.


4. Uzależnienie od internetu, któremu sprzyja wydłużający się czas, jaki dzieci spędzają na grach online, czatach i surfowaniu po stronach WWW.

Niektórym z wymienionych zagrożeń można zapobiec, wybierając odpowiednie oprogramowanie. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na przeglądarkę, której dziecko używa do łączenia się z siecią.

Zgodnie z danymi serwisu gemiusRanking obejmującymi ostatni tydzień stycznia br. z przeglądarki Firefox 3 korzysta 50,41% Polaków. Kolejne miejsce w zestawieniu zajmuje Internet Explorer 7, którego używa 15,04% internautów. Na trzecim miejscu uplasowała się najnowsza wersja przeglądarki Microsoftu – Internet Explorer 8, może ona pochwalić się 9,42% użytkowników. Nieco mniej osób (7,41%) surfuje w sieci przy użyciu Opery 10. Do piątki najczęściej wykorzystywanych programów załapał się jeszcze stary Internet Explorer 6 ze wskaźnikiem 6,13%. W wyniku ostatnich ataków na konta pocztowe Google, możliwych głównie dzięki dziurom odkrytym w tej przeglądarce, coraz więcej użytkowników porzuca ją na rzecz bardziej nowoczesnych rozwiązań.

Ostatnia wpadka Microsoftu dobrze uwidacznia, że cyberprzestępcy nie ustają w poszukiwaniach luk, które pozwoliłyby im na uzyskanie dostępu do poufnych danych, takich jak loginy i hasła do popularnych serwisów, a w przypadku starszych użytkowników – także do witryn umożliwiających dokonywanie operacji finansowych. Na ataki narażeni są przede wszystkim internauci korzystający z przestarzałych wersji przeglądarek. Najnowsze ich wydania zostały zaopatrzone w funkcje chroniące przed phishingiem, tj. kradzieżą poufnych informacji za pomocą podrobionych stron internetowych, łudząco podobnych do oryginalnych.

Dobrym pomysłem jest też skorzystanie z dostępnej w przeglądarkach możliwości blokowania wyskakujących okienek (tzw. pop-upów), które oprócz reklam często są nośnikiem nieodpowiednich treści. Niektóre przeglądarki pozwalają również na zablokowanie dostępu do wybranych stron internetowych – w takim przypadku osoba dorosła może stworzyć listę witryn, które uważa ze niewłaściwe dla młodszych użytkowników.

Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest zainstalowanie specjalnej aplikacji filtrującej niepożądane treści. Do najpopularniejszych należą: Benjamin, Cenzor, Motyl, Weblock oraz X-Guard II. Warto wiedzieć, że większość pakietów bezpieczeństwa także posiada funkcje o podobnym działaniu (tzw. Kontrolę Rodzicielską). Mogą się nimi pochwalić rozwiązania takich firm, jak Kaspersky Lab, Panda Security, G Data Software, F-Secure itp. Co można dzięki nim uzyskać? Większość oferuje:

• Blokowanie niepożądanych stron (na podstawie wbudowanych filtrów oraz tzw. Czarnej Listy tworzonej przez rodzica).
• Sporządzenie tzw. Białej Listy, czyli wykazu stron dozwolonych.
• Blokowanie komunikatorów, takich jak Gadu-Gadu, Skype, Tlen i innych (z badań przeprowadzonych przez MillwardBrown SMG/KRC wynika, że co czwarty rodzic nie darzy tego środka komunikacji zaufaniem).
• Blokowanie plików wykonywalnych EXE oraz plików MP3, które często są nośnikiem niewłaściwych treści.
• Możliwość definiowania zwrotów, których pojawienie się na otwartej stronie spowoduje jej zamknięcie.
• Wprowadzenie ograniczeń w wyświetlaniu reklam.
• Blokowanie dostępu do list dyskusyjnych i poczty elektronicznej (POP3 i SMTP).
• Możliwość ustawienia limitu czasu na korzystanie z internetu (zarówno w ujęciu dobowym, jak i tygodniowym).
• Raportowanie odwiedzonych przez młodocianego użytkownika stron.

Którekolwiek z rozwiązań wybierzemy, należy pamiętać o jego regularnym uaktualnianiu. Warto też mieć na uwadze, że wspomniane programy nie uchronią dziecka przed wszystkimi zagrożeniami czyhającymi na nie w sieci. Nic nie zastąpi szczerej rozmowy i wyjaśnienia zasad korzystania z internetu.

Dbając, by nasze dziecko nie stało się ofiarą cyberprzemocy, musimy mu wytłumaczyć, czym może grozić nierozważne ujawnianie prywatnych treści w sieci. Dobrą okazją do tego może być wspólne obejrzenie spotu przygotowanego z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu. Głównym celem tegorocznej kampanii, realizowanej pod hasłem „Pomyśl zanim wyślesz”, jest nauczenie młodych internautów rozsądnego i odpowiedzialnego publikowania informacji online.

Dla najmłodszych internet jest niezwykle ważną przestrzenią ekspresji własnych poglądów, rozwijania zainteresowań lub też nawiązywania nowych kontaktów. Przenoszą do sieci swoje prywatne informacje, zdjęcia, publikują filmy, chcą być popularni i lubiani. Niestety, nie zawsze pamiętają, że brak rozwagi i dbałości o prywatność swoją i innych, może doprowadzić do nieszczęścia – wyjaśnia Anna Rywczyńska, koordynator Polskiego Centrum Programu „Safer Internet” w NASK. Rolą rodziców jest uświadomienie dziecku również tego zagrożenia.

Gdzie szukać pomocy

Warto pamiętać, że nie jesteśmy osamotnieni w walce o bezpieczeństwo naszych dzieci w sieci. Od kilku lat Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK) wraz z Fundacją Dzieci Niczyje (FDN) realizuje program edukacyjny Komisji Europejskiej pod nazwą „Safer Internet”. W ramach tego programu prowadzonych jest wiele działań mających na celu niesienie pomocy osobom zagrożonym. Na szczególną uwagę zasługują:

• Dyżurnet.pl przyjmujący zgłoszenia na temat nielegalnych treści w internecie. Do jego zadań należy m.in. analiza materiałów wskazanych przez użytkowników, wykonanie dokumentacji technicznej, przesłanie informacji do policji, prokuratury, administratorów serwisów internetowych, jak również do zagranicznych punktów kontaktowych zrzeszonych w INHOPE.

• Helpline.org.pl, który ma na celu pomoc dzieciom i rodzicom oraz osobom pracującym zawodowo z dziećmi we wszelkich kwestiach związanych z bezpieczeństwem online oraz podczas korzystania z telefonów komórkowych.

• Ogólnopolska Koalicja Na Rzecz Bezpiecznego Internetu, w ramach której współpracują instytucje rządowe, organizacje społeczne, szkoły oraz wiele firm komercyjnych. Wśród celów tej koalicji wymienia się: podniesienie świadomości społecznej na temat zagrożeń w sieci, nagłaśnianie związanych z nimi problemów oraz wspólne poszukiwanie rozwiązań. Jest to dość istotne, gdyż polscy internauci nadal wykazują obojętność w sprawie niepokojących treści, które napotykają online. Jak wynika z badań zrealizowanych w ub.r. przez Gemius na zlecenie Fundacji Dzieci Niczyje, około 20 proc. dorosłych zetknęło się w internecie z pornografią dziecięcą, ale aż 85 proc. z nich nigdzie tego nie zgłosiło. Prowadzone przez koalicję działania edukacyjne, miejmy nadzieję, zmienią ten stan rzeczy, zwiększając bezpieczeństwo najmłodszych użytkowników sieci.