Usługi rynkowe i usługi administracji publicznej, które stworzono w ramach jednolitego rynku cyfrowego, ewoluują od stałych platform do platform mobilnych i stają się coraz bardziej powszechne, oferując dostęp do informacji i treści w dowolnym czasie, w dowolnym miejscu i na dowolnym urządzeniu (wszechobecne usługi w zakresie handlu i administracji). Z zaletami tymi wiąże się konieczność stworzenia ram regulacyjnych sprzyjających rozwojowi chmury obliczeniowej, transferowi danych mobilnych bez granic oraz uproszczonemu dostępowi do informacji i treści przy jednoczesnej ochronie prywatności, danych osobowych oraz zapewnieniu bezpieczeństwa cybernetycznego i neutralności sieci.

Ideą JRC jest zasadniczo usunięcie krajowych ograniczeń dotyczących transakcji dokonywanych za pośrednictwem Internetu. Idea ta opiera się na koncepcji wspólnego rynku, której celem jest wyeliminowanie barier handlowych między państwami członkowskimi w celu zwiększenia dobrobytu gospodarczego i stworzenia „jeszcze bliższych więzi między narodami Europy”, którą przekształcono następnie w koncepcję rynku wewnętrznego określanego jako „obszar bez granic wewnętrznych, w obrębie którego zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału”. Będąca kontynuacją strategii lizbońskiej strategia „Europa 2020” wprowadziła europejską agendę cyfrową stanowiącą jedną z siedmiu inicjatyw przewodnich, co podkreśliło kluczową rolę, jaką odegrają technologie informacyjno-komunikacyjne, jeżeli Unia Europejska ma z powodzeniem zrealizować cele wyznaczone na 2020 r.. Komisja Europejska w swojej strategii jednolitego rynku cyfrowego uznała ten rynek za priorytet.

6 maja 2015 r. Komisja przyjęła strategię JRC, która opiera się na trzech filarach:

1)    zapewnienie konsumentom i przedsiębiorstwom łatwiejszego dostępu do towarów i usług cyfrowych w całej Europie;

2)    tworzenie odpowiednich i równych warunków funkcjonowania umożliwiających rozkwit sieci cyfrowych i innowacyjnych usług;

3)    maksymalizacja potencjału wzrostu gospodarki cyfrowej. 

Cele Jednolitego Rynku Cyfrowego według Komisji Europejskiej

Źródło: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego dla Europy, 6.5.2015 r. Bruksela, COM(2015) 192, s. 4.

Realizacja pierwszego filaru wymaga szybkiego zniesienia najistotniejszych różnic między światem wirtualnym i rzeczywistym. Coraz więcej towarów i usług sprzedaje się przez Internet, jednakże transgraniczna sprzedaż internetowa w UE rośnie stosunkowo powoli. W opublikowanej przez Komisję strategii określono szereg barier regulacyjnych, które utrudniają transgraniczny handel elektroniczny. Przyjęte założenia mają pomóc w ich likwidowaniu i stworzeniu przestrzeni, w której obywatele i przedsiębiorcy mogą bez problemu uzyskiwać dostęp do różnego rodzaju działalności w Internecie i prowadzić ją w warunkach wolnej konkurencji, niezależnie od obywatelstwa lub miejsca zamieszkania.

Kolejny filar jest związany z tworzeniem odpowiednich warunków do rozwoju sieci i usług cyfrowych. Rodzi to potrzebę istnienia nowoczesnej infrastruktury (która byłaby szybka, bezpieczna oraz niezawodna), odpowiedniej oferty usług, sprzyjających warunków do innowacji i inwestowania, a także uczciwej konkurencji.

Trzeci filar oznacza niezbędne inwestycje w infrastrukturę ICT oraz nowoczesne technologie, takie jak Big Data (duże zbiory danych) czy Cloud (chmura obliczeniowa). Zakładana maksymalizacja wzrostu gospodarczego wymaga ponadto badań i innowacji. Zwiększą one konkurencyjność przemysłu, udoskonalą e-administrację, a także zwiększą liczbę użytkowników gospodarki cyfrowej i przyczynią się do poprawy ich umiejętności. Komisja postanowiła także zająć się zwiększaniem konkurencyjności na rynku poprzez interoperacyjność i standaryzację usług. Komisja zauważyła, że standardy tworzone są często oddolnie przez przemysł, ale dzieje się to na ogół poza granicami UE, co niekorzystnie wpływa na jej konkurencyjność. Komisja stwierdziła, iż konieczne jest zdefiniowanie brakujących standardów technologicznych, które są niezbędne dla cyfryzacji poszczególnych gałęzi przemysłu UE oraz zlecenie ich przygotowania organom normalizacyjnym Unii. Istotna rola w aspekcie popularyzacji określonych standardów przypadnie administracji publicznej, która będzie się na nich opierać w zamówieniach publicznych.

Obecnie państwa członkowskie Unii różnią się między sobą pod względem poziomu cyfrowego rozwoju. Sytuację tą przedstawia wskaźnik Digital Economy and Society Index (DESI), tworzony w oparciu o kryteria takie jak: 

• łączność - poziom rozwoju infrastruktury szerokopasmowej oraz jej jakość,
• kapitał ludzki - poziom umiejętności cyfrowych mieszkańców Unii,
• użycie Internetu - sposób wykorzystywania Internetu przez obywateli,
• integracja technologii cyfrowej – poziom cyfryzacji przedsiębiorstw i wykorzystania internetowego kanału sprzedaży, 
• cyfrowe usługi publiczne - poziom cyfryzacji usług publicznych, szczególnie e-administracji oraz e-zdrowia.

Wskaźnik rozwoju cyfrowego UE (DESI) w poszczególnych państwach członkowskich w 2017 r.

Źródło https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/desi

Z danych Komisji Europejskiej wynika, że średni koszt wejścia firm na rynek każdego z 28 państw członkowskich wynosi 9000 euro. Jest to spowodowane zróżnicowaniem prawa wśród tych państw oraz każdorazową koniecznością dostosowania się do krajowego ustawodawstwa. Taka sytuacja jest znaczną barierą finansową i organizacyjną dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), zamierzających działać w skali międzynarodowej. To właśnie m.in. ograniczenia w możliwościach skalowalności biznesu, niezbędnej zwłaszcza w kontekście młodych i najbardziej innowacyjnych firm, sprawiają, że Europa nie ma tak przyjaznego środowiska dla rozwoju startupów, jakie istnieje w USA. 

Obecne bariery sprawiają, że mieszkańcy Europy nie mają możliwości swobodnego nabywania towarów i korzystania z usług. Dane Komisji Europejskiej wskazują, że potencjał handlu transgranicznego nie jest w pełni wykorzystywany. W państwie Unii zakupów internetowych dokonuje bowiem zaledwie jeden na siedmiu konsumentów (15%), zaś jedynie co trzynasta mała lub średnia firma (7%) prowadzi sprzedaż transgraniczną. Problem stanowi także niepełne wykorzystanie narzędzi cyfrowych wśród przedsiębiorstw i administracji.

Wszystkie wskazane wyżej problemy zauważyło wiele państw członkowskich, w tym Polska. W maju 2017 roku Polska, wraz 14 państwami UE, w liście do Komisarza Andrusa Ansipa przedstawiła swoje stanowisko ws. przeglądu Strategii Jednolitego rynku Cyfrowego. W imieniu Ministra Cyfryzacji list podpisał sekretarz stanu w MC i Pełnomocnik Rządu ds. JRC Krzysztof Szubert, który podkreśla rolę Jednolitego Rynku Cyfrowego w powiększaniu potencjału gospodarczego UE oraz potrzebę dalszego stałego zaangażowania w dokończenie jego budowy. Wskazuje także na pożądane kierunki działań w ramach przeglądu Strategii, która oficjalnie została rozpoczęta publikacją komunikatu przez KE 10 maja. Zdaniem sygnatariuszy listu JRC powinien charakteryzować się otwartością na innowacje i nowe modele biznesowe, większą konkurencyjnością, działaniami na rzecz znoszenia barier rynkowych i tworzenia sprzyjającego środowiska dla nowych graczy.

Podkreślić należy także, że w zaktualizowanym raporcie nt. stanu elektronicznej administracji publicznej w naszym kraju Komisja Europejska kolejny raz odnotowuje postępy polskiej administracji. Przedstawiono w nim między innymi informacje prezentujące postępy cyfryzacji na przestrzeni ostatnich miesięcy. Raport zawiera także odniesienia do planów MC w kwestii pilotażu mDokumentów oraz zmian strukturalnych takich jak powołanie Pełnomocnika rządu ds. JRC. Odnotowuje także najważniejsze zmiany legislacyjne poczynione przez MC (np. ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zadaniami organów administracji publicznej w zakresie niektórych rejestrów publicznych), a także prezentuje założenia w obszarze e-administracji w przyjętej niedawno przez rząd Strategii.

Autor: dr Łukasz Kryśkiewicz, pracownik Ministerstwa Cyfryzacji

Źródła:

1. Jak zaawansowany cyfrowo jest Twój kraj? Sytuacja w Europie poprawiła się, ale nadal nie udało się wyeliminować przepaści cyfrowej, Komisja Europejska - Komunikat prasowy, Bruksela, 3 marca 2017 r. http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-347_pl.htm
2. Jednolity rynek cyfrowy – zamierzenia, szanse i zagrożenia - cz.1, http://www.pi.gov.pl/PARP/chapter_86197.asp?soid=29C3824FF5D74C4D978C374CB7026347
3. Komisja Europejska kolejny raz odnotowuje postępy polskiej administracji, https://mc.gov.pl/aktualnosci/komisja-europejska-kolejny-raz-odnotowuje-postepy-polskiej-administracji
4. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego dla Europy, 6.5.2015 r. Bruksela, COM(2015) 192, s. 4.
5. Powszechny jednolity rynek cyfrowy, http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.9.4.html
6. Przewodnik po Jednolitym Rynku Cyfrowym dla MŚP, http://www.delab.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2017/02/Przewodnik_dla_MSP.pdf