Problematyka spamu stanowi na gruncie obowiązujących norm prawnych ciekawe zagadnienie. Związane jest to z niedawnym rozpoczęciem stosowania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO).

Zgodnie z wymaganiami RODO administrator danych – w omawianym przypadku przedsiębiorca starający się dotrzeć z informacją handlową do konsumenta – musi posiadać podstawę prawną do przetwarzania danych osobowych osób fizycznych.

Motyw 47 preambuły do RODO wskazuje, że takim interesem będzie np. zapobieganie oszustwom czy marketing bezpośredni. Bezsporne w poniższej sprawie jest uznanie prowadzenia działań marketingowych własnych produktów i usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej za uzasadniony interes administratora zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. f RODO. Po wtóre unijny prawodawca, również w motywie 47, wprost zakwalifikował marketing bezpośredni jako prawnie uzasadniony interes do przetwarzania danych.

Podkreślić należy, że przedsiębiorca wysyłający informację handlową powinien posiadać – poza prawnie uzasadnionym interesem – także zgody na porozumiewanie się z odbiorcą końcowym przez odpowiednie kanały komunikacji, czyli odpowiednio drogą mailową lub połączeniem telefonicznym/SMSem .

Obowiązek uzyskania zgód na odpowiednie kanały komunikacji od wielu lat funkcjonuje w polskim systemie prawnym z uwagi na treść art. 172 Prawa telekomunikacyjnego oraz art. 10 Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

W przypadku otrzymywania spamu istnieje kilka ścieżek dochodzenia swoich praw.

Warto zacząć od wystosowania wiadomości do podmiotu przesyłającego niechcianą informację handlową z żądaniem zaprzestania takiego procederu. Przedsiębiorca, który nie posiada odpowiednich zgód lub interesu prawnego powinien w tym momencie przestać przesyłać takie informacje.

Jeżeli pomimo podjętych działań informacje wciąż przychodzą, należy odnieść się do wskazówek zawartych w:

1. Ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym,

2. Ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną,

3. Ustawie Prawo telekomunikacyjne,

4. Ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych (RODO).

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (art. 9 ust. 3), zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną uznaje spam za czyn nieuczciwej konkurencji.

Konsumentowi przysługuje w takim przypadku żądanie zaniechania takiej praktyki oraz usunięcia jej skutków. Konsumenci, chcący zgłosić do UOKiK zawiadomienie o podejrzeniu stosowania praktyki naruszającej ich zbiorowe interesy, powinni złożyć je na piśmie pod adresem Prezesa Urzędu.

Osoba będąca adresatem spamu może także zgłosić wykroczenie z art. 24 Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Orzekanie w powyższych sprawach następuje w trybie określonym przepisami kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Oskarżycielem publicznym w sprawach o wykroczenia jest Policja, do której należy przesłać zawiadomienie.

• Kto przesyła za pomocą środków komunikacji elektronicznej niezamówione informacje handlowe, podlega karze grzywny.

• Ściganie wykroczenia, o którym mowa w ust. 1, następuje na wniosek pokrzywdzonego. Za takie wykroczenie grozi kara grzywny w wysokości od 20 do 5000 złotych.

Prawo telekomunikacyjne w art. 172 wyraźnie zakazuje używania telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących bez wyraźnej zgody użytkownika, do celów marketingu bezpośredniego.

W przypadku naruszenia wskazanego artykułu można wysłać do Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej wniosek o interwencję w tejże sprawie. Wynikiem takiej skargi może być nałożenie kary pieniężnej zgodnie z art. 209 tej ustawy. UKE udostępnia na swojej platformie usług elektronicznych formularz, poprzez który można zgłosić wniosek online. Zobacz, jak złożyć wniosek do Urzędu Komunikacji Elektronicznej krok po kroku.

Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO) wprowadziło kolejne regulacje w zakresie ochrony przed otrzymywaniem niepożądanej informacji handlowej. 

Organizacja przesyłająca do osób fizycznych wiadomości marketingowe powinna posiadać podstawę prawną do takich działań, a także zgodę na kierowanie marketingu konkretnymi kanałami komunikacji (osobne dla poczty e-mail, SMS/telefonów). Ponadto administrator musi spełnić obowiązek informacyjny wobec odbiorcy. Osoba fizyczna, której dane przetwarzane są przez administratora ma prawo żądania dostępu do danych, ich sprostowania, czyli poprawienia, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania oraz wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także prawo do przeniesienia danych.

Więcej informacji na temat ochrony danych osobowych uzyskać można w art. 12-23 (tekst dostępny tutaj).

Osobie fizycznej przysługuje także prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, tj. Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Poza oczywistą formą przesłania skargi na adres siedziby Prezesa UODO, istnieje też możliwość wniesienia skargi online. Urząd przygotował specjalny formularz zgłoszenia naruszenia ochrony danych, który należy załączyć do pisma ogólnego dostępnego na platformie biznes.gov.pl lub wysłać przez ePUAP na adres elektronicznej skrzynki podawczej: /GIODO/SkrytkaESP.

Skierowana do Prezesa Urzędu skarga wszczyna postępowanie administracyjne, które prowadzone jest przez organ ochrony danych w trybie, na zasadach i z zachowaniem terminów przewidzianych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Zatem, co do zasady, odpowiedź na skargę powinna zostać przygotowana w ciągu 30 dni. Naruszenie przepisów może wiązać się z nałożeniem znaczących kar finansowych.

W kontekście powyższych rozważań istotny wydaje się fakt, iż niezależnie od wybranej ścieżki postępowania, konsekwencją podjętych działań powinno być zaprzestanie przesyłania niepożądanej informacji handlowej.

Autor: Bartłomiej Muzaj, specjalista ds. ochrony danych, ODO 24

Czytaj także: RODO puka do drzwi. Akredytowany kurs inspektora ochrony danych (IOD). Recenzja oraz sprawdź zapisy na najbliższe akredytowane kursy IOD >>