Firma Accenture przeprowadziła badanie wśród ponad 3 tys. menadżerów w globalnych firmach informatycznych i zebrała wnioski w raporcie Technology Vision 2016. Na podstawie odpowiedzi Accenture zidentyfikowało pięć trendów w rozwoju cyfryzacji, które będą charakteryzować ten proces w najbliższych trzech latach. Jeden z nich dotyczy inteligentnej automatyzacji, czyli takiego zastosowania rozwiązań cyfrowych, by nie tyle zastępowały one ludzi, ile współdziałały z nimi. 70% pytanych menadżerów przyznało, że obecnie inwestuje więcej w inteligentną automatyzację niż dwa lata temu, zaś 55% planuje używać uczących się maszyn w biznesie.

Współcześnie obserwujemy wyraźne zmiany technologiczne, które przekładają się na zwiększenie automatyzacji pracy. Okazuje się, że człowieka można zastąpić zarówno w pracach fizycznych, jak i umysłowych. Przedsiębiorstwa korzystają z coraz bardziej zaawansowanych rozwiązań nie tylko w produkcji, ale także w administracji, finansach czy w pracach biurowych. Linie produkcyjne, przy których kilka lat temu pracowało 100 osób, dziś potrzebują do obsługi zaledwie kilkanaście. Automatyzacja ułatwia pracę, oszczędza czas i znacznie obniża koszty produkcji. Wraz z nią zanika zapotrzebowanie na część pracowników, ale jednocześnie pojawia się popyt na nowych specjalistów.

Inteligentna automatyzacja umożliwia przedsiębiorstwom wprowadzanie innowacji i rozwój poprzez zwiększenie ich efektywności, zmniejszenie złożoności systemów i operacji, a także stworzenie możliwości ciągłego eksperymentowania z nowymi produktami i usługami.  Szerokie zastosowanie znajduje tu robotyzacja.

Lata temu roboty stosowały jedynie potężne firmy. Należy jednak pamiętać, że tak naprawdę gospodarka zawdzięcza swój wzrost małym i średnim przedsiębiorstwom. To one najlepiej znają rynek, najszybciej reagują i najszybciej uczą się potrzeb klientów. Równie szybko uczą się producenci robotów. Dziś oferują maszyny bardzo elastyczne i łatwe w programowaniu.

Firmy, które podejmują decyzję o robotyzacji produkcji, kierują się ważnymi przesłankami ekonomicznymi. Decyzja o zakupie robotów jest zwykle podejmowana na podstawie wielu analiz i konsultacji przeprowadzonych z firmami oferującymi roboty. W niektórych działach przemysłowych roboty już obecnie stanowią standardowe wyposażenie niemal każdej nowo powstałej fabryki (jest tak na przykład w przemyśle motoryzacyjnym), ale są też takie gałęzie, które dopiero rozpoczynają szeroko pojętą robotyzację swojej produkcji (jak na przykład przemysł spożywczy). Sektory te odnotowują więc szereg korzyści, jakie zazwyczaj pojawiają się w zakładach, które przeprowadziły robotyzację procesów produkcyjnych.

Fot. Mysticsartdesign, lic. CC0

Głównym powodem robotyzacji przedsiębiorstw w Polsce jest konieczność zwiększenia produktywności. Wdrożenie robotów zwykle zwiększa możliwości produkcyjne każdego zakładu. Roboty znajdują wtedy zastosowanie na takich stanowiskach, na których wydajność pracy ludzkiej jest niewystarczająca dla podtrzymania ciągłości produkcji lub też ogranicza jej wzrost.

Kolejnym często wskazywanym powodem robotyzacji produkcji przemysłowej jest konieczność podniesienia konkurencyjności przedsiębiorstwa. Instalacja robotów poprawia zazwyczaj alokację czynników produkcji w zakładzie produkcyjnym. Zadania dotychczas wykonywane przez pracowników lub urządzenia mniej zaawansowane technologicznie, zostają przejęte przez roboty, co w rezultacie powoduje ogólny wzrost wydajności linii produkcyjnych. Pracownicy są wówczas przenoszeni na te stanowiska, na których potrzebne są dodatkowe nakłady pracy. Wdrożenie robotów powoduje zatem, że w zakładzie zwiększa się poziom produkcji, a jednocześnie koszty funkcjonowania (zrobotyzowanych) stanowisk pracy przeważnie nie wzrastają. Zmniejsza się zatem jednostkowy koszt produkcji wyrobów firmy. Działania takie podnoszą ogólną efektywność ekonomiczną przedsiębiorstwa, a tym samym poprawiają jego pozycję rynkową względem konkurentów.

Robotyzacja produkcji pozwala również zachować poziom popytu na wyroby firmy. Utrzymanie udziału na często dynamicznie rozwijających się rynkach wymaga stałych zabiegów, mających na celu zachowanie (lub wzrost) odpowiedniej jakości i atrakcyjności cenowej produkowanych wyrobów. Wdrożenie robotów znacznie ułatwia oba zadania.

Idea automatyzacji procesów i jej zastosowanie polega zatem na wykorzystaniu komputera w celu odtworzenia kroków wykonywanych przez pracownika w momencie wykonywania transakcji czy poszczególnych realizowanych procesów. Warto podkreślić, że automatyzacja nie zastępuje istniejących aplikacji, ale współpracuje z nimi, aby usprawnić proces. Jednym z obszarów o największym potencjale automatyzacyjnym jest zapobieganie ryzyka, ponieważ przyczynia się do jego wczesnego wykrywania, zwiększenia środków kontroli i zmniejszenia liczby potencjalnych  błędów.

Automatyzacja pracy to nie tylko zastępowanie pracownika. Może być ona także obszarem współpracy na linii maszyna – człowiek. Inteligentna automatyzacja jest używana w wielu branżach tworząc nową wartość dla przedsiębiorstw i pracowników. Coraz szerzej pracownicy zdają sobie sprawę z tego, że bez nowoczesnych technologii i ciągłego rozwoju firma nie ma szans na przetrwanie. Szybkość, precyzja i jakość produkcji możliwa jest tylko w przypadku, gdy ciągle się uczymy, poznajemy nowe rozwiązania i wykorzystujemy je w praktyce. Kiedyś pewną barierą mogły być koszty, ale dziś ceny robotów osiągnęły poziom, przy którym nie jest to już technologia dla wybranych.

Oprogramowanie wykorzystujące uczenie się maszyn może wykonywać lub pomagać w wykonywaniu wielu prac wymagających wiedzy:

• programy automatyzujące rutynowe działanie – typowe prace administracyjne, m.in. wprowadzanie danych i analiza danych, mogą być wykonywane szybciej i dokładniej niż przez człowieka, co pozwala firmom na cięcie kosztów, zachowanie większej zgodności z przepisami i możliwość realizacji większego zakresu wykonywanych czynności,

• e-przeszukiwanie – oprogramowanie używane przez firmy prawnicze do automatycznego przeszukiwania dokumentów sprawy (obecnie wykonywane najczęściej przez asystentów), zautomatyzowane sporządzanie sprawozdań – program przygotowuje kwartalne sprawozdania finansowe, posługując się danymi pozyskanymi z  dokumentów finansowych firmy,

• roboty medyczne – są używane do współpracy z człowiekiem przy wykonywania operacji, zabiegów rehabilitacyjnych,

• usługi finansowe - zastosowanie zgodności NLP w celu zapobiegania nadużyciom poprzez monitorowanie finansowej łączności elektronicznej,

• wymiar sprawiedliwości - systemy do identyfikacji lub weryfikacji osoby z obrazu cyfrowego lub klatki wideo ze źródła wideo,

• służby zdrowia -  wykorzystywanie systemów do analizy ogromnej ilości danych, w celu wyodrębnienia danych  dla określenia przyczyny spadku wydajności kliniki,

• handel - automatyczne planowanie i harmonogramowanie od magazynu do sklepu i do domu,

• roboty współpracujące (cobots, od połączenia słów robot i collaborate – współpracować) – pracują wspólnie z  człowiekiem, pomagają pracownikom przenosić ciężkie przedmioty lub wykonywać powtarzalne czynności, co zmniejsza ryzyko wypadków.

Nowa generacja robotów nazwana "kobotami" (ang. cobots) przyczyniła się do wytworzenia paradygmatu zmiany w branży produkcyjnej poszukującej nowych sposobów optymalizacji i poprawy procesów produkcyjnych umożliwiających konkurowanie w skali globalnej. Dotrzymywanie kroku światowej konkurencji jest wyzwaniem, z którym muszą zmierzyć się nie tylko duże przedsiębiorstwa, ale również producenci małej i średniej wielkości. Na szczęście wprowadzenie kobotów uczyniło automatyzację dostępną dla wszystkich. Łatwość użycia kobotów, elastyczne wdrożenie, współpraca robot-człowiek, cechy związane z oszczędzaniem przestrzeni oraz szybki zwrot z inwestycji sprawiają, że ​​ten nowy rodzaj robota stał się atrakcyjny bez względu na wielkość produkcji.

Jak wynika z badania opublikowanego przez ABI Research, w latach 2015-2020 rynek robotów współpracujących z ludźmi wzrośnie ponad dziesięciokrotnie - z 95 mln dolarów w 2015 roku do ponad 1 mld dolarów w 2020. Raport zatytułowany „Collaborative Robotics: State of the Market/State of the Art.” donosi, że wzrost będzie napędzany przez trzy kluczowe sektory: małe i średnie przedsiębiorstwa, producentów elektroniki i firmy serwisowe oraz firmy wytwarzające systemy zrobotyzowane, optymalizowane pod kątem wspierania i podnoszenia wydajności i zdolności produkcyjnej. Zdaniem firmy ABI do 2020 roku dostawy roczne robotów współpracujących przekroczą 40 tys. sztuk.

Źródło: ABI Research

Dodać należy, że im ściślej człowiek współpracuje z maszyną, tym wydajniej wykonuje swoją pracę. Jednocześnie rosną wymagania dotyczące bezpieczeństwa. Bezpieczna interakcja człowieka i robota wymaga nieustannego wprowadzania nowych technologii i rozwiązań. Aby spełnić wymagany poziom bezpieczeństwa, należy uwzględnić cały łańcuch funkcji bezpieczeństwa: od pojedynczego czujnika do procesów logicznych. Wszystkie te czynniki muszą wchodzić ze sobą w interakcję w sposób skoordynowany, aby zagwarantować bezpieczną współpracę na linii człowiek – robot. W tym kontekście zmiana wizerunku robotów w ostatnich latach jest wyraźna: roboty są postrzegane nie jako ciężkie, głośne, drogie maszyny zabierające miejsca pracy, ale jako asystenci, przejmujący monotonne zadania, dający większy komfort pracy i pomagający zwiększać konkurencyjność firmy.

Postęp techniczny ułatwia życie w określonym zakresie, ale równocześnie stawia wyższe wymagania, czyni pracę bardziej skomplikowa­ną i odpowiedzialną. Ważne zadania, jakie spełnia człowiek współczesny, narzucają mu nowe wymagania i nowe obciążenia. Źródła tych wymagań i obciążeń wyjaśnia B. Sucho­dolski w następujących słowach: „Automatyza­cja nie oznacza wcale, iż maszyny będą wszystko robić same i że ludziom pozostanie tylko nieabsorbujący spa­cer wokół tablic kontrolnych. Automatyzacja oznacza, iż umysł człowieka powołanego do takiej kontroli pra­cy musi być doskonale przygotowany i musi działać niezwykle czujnie i inteligentnie. Jak wszędzie w roz­woju cywilizacji, tak i tutaj obowiązuje zasada, iż lu­dzie muszą się dźwigać na poziom swych dzieł, muszą rosnąć wraz z nimi, muszą rosnąć prędzej niż one.” Automatyzacja nie oznacza zatem likwidacji miejsc pracy, ale wsparcie pracowników i przyczynianie się do wzrostu wydajności i łatwiejszego planowania przyszłości.

Autor: dr Łukasz Kryśkiewicz, pracownik Ministerstwa Cyfryzacji

Źródła:

1. Automatyzacja a przyszłość pracy, http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/E9A8C02060A4AE79C12580740033CE0C/$file/Infos_222.pdf
2. Collaborative Robotics: State of the Market/State of the Art., https://www.abiresearch.com/market-research/product/1022012-collaborative-robotics-state-of-the-market/
3. http://www.biznes.newseria.pl/news/cyfryzacja_coraz_bardziej,p200563643
4. http://www.ifr.org/news/ifr-press-release/world-robotics-survey-industrial-robots-are-conquering-the-world-773/
5. https://www.pilz.com/pl-PL/products-solutions/industry/robotics-assembly
6. Łapiński K., Peterlik M., Wyżnikiewicz B., Wpływ robotyzacji na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, październik 2015.
7. TECHNOLOGY VISION 2016, https://www.accenture.com/t20160125T111718__w__/us-en/_acnmedia/Accenture/Omobono/TechnologyVision/pdf/Intelligent-Automation-Technology-Vision-2016.pdf#zoom=50