• Stworzenie nowego produktu;
• Zastosowanie nowej technologii, metody produkcji;
• Stworzenie nowego rynku zbytu;
• Pozyskanie nieznanych dotąd surowców;
• Reorganizacje określonej gałęzi gospodarki.

Zaliczyć należy tu zatem innowacyjne modele biznesowe. Przykładem takiej innowacyjności jest platforma technologiczna Uber. W zaledwie sześć lat Uber z innowacyjnej aplikacji przewozowej przeistoczył się w ważnego gracza na globalnym rynku transportowym.

W Polsce Uber znany jest przede wszystkim jako innowacyjna „spółka taksówkarska”, która wyrosła z idei ekonomii współdzielenia (z ang. sharing economy), w 2017 r. wprowadzając również kolejne usługi. Pierwsza z nich to aplikacja umożliwiająca zamówienie posiłku na terenie  Warszawy. Stolica jest kolejnym miastem w Europie i pierwszym w Europie  Środkowo – Wschodniej, w którym, dostępna jest ta usługa.

Kolejna usługa planowana przez Ubera w 2017 r. to dostarczanie przesyłek kurierskich dla jednej z firm e-commerce.  

Prostota modelu sharing economy sprawia, że w modelu pracy na żądanie za pośrednictwem platformy możemy korzystać z bardzo szerokiego wachlarza usług. Wynająć możemy między innymi:

• Kierowcę, który odwiezie nasz samochód na parking (Luxe) i samo miejsce parkingowe (CARMAnation, Park Circa, JustPark),
• Szefa kuchni lub kucharza amatora (Chefly, NomNom, The Extra Dish),
• „Sąsiada”, który pomoże w drobnych naprawach, opiece nad dziećmi, przeprowadzce, wypełnieniu zeznania podatkowego (TaskRabbit, Wulu, Jobado, Doido),
• Przewodnika po mieście (Bubble Globe, Good Spot, Ventoura, Pinktrotters),
• Niezależnego kuriera, który w czasie swojej podróży „przy okazji” dostarczy naszą paczkę (Barnacle, Shippify),
• Gosposię (Merry Maid, Handy),
• Kamerdynera (Hello Alfred),
• Obsługę biura od złotej rączki do technika IT (Managed by Q),
• Dostawę zakupów spożywczych (InstaCart).

Przeprowadzone przez IBRIS na zlecenie PwC badanie na próbie 1000 dorosłych Polaków, wskazuje, że dla korzystających z platform typu sharing economy główną zaletą jest korzystna cena (54% ankietowanych). Dodatkowym atutem jest możliwość poznania ciekawych ludzi (30%) i wygoda (21%). Użytkownicy cenią możliwość dokonania zakupu i płatności bezgotówkowo zaś dostawa, jeżeli jest wymagana, może odbyć się na przykład za pośrednictwem kuriera.

W 2013 roku wartość sektora sharing economy stanowiła 6% tradycyjnego sektora wynajmu. Według prognoz firmy PwC wartość rynku ekonomii współdzielenia i tradycyjnego wynajmu ma się zrównać już w ciągu dekady.

Prognozy wzrostu wartości globalnego sektora ekonomii współdzielenia (sharing economy)

Źródło: Przyszłość pracy między „uberyzacją” a automatyzacją, Digital Economy Lab

Według szacunków, ekonomia dzielenia się może stanowić wartość dodaną dla gospodarki UE rzędu 160 – 572 milionów euro. W Komunikacje Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno – Społecznego oraz Komitetu Regionów – Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się COM(2016) 356, Komisja Europejska zauważyła, że modele biznesowe funkcjonujące w ramach ekonomii dzielenia się mają ogromny potencjał, aby przyczyniać się do zwiększenia konkurencyjności i wzrostu gospodarczego Starego Kontynentu. Europa powinna być otwarta na tego typu nowe szanse. Komisja uznaje korzyści, jakie spółki takie jak Uber wnoszą dla Europejczyków, miast i gospodarek pod względem nowych możliwości zatrudnienia, coraz bardziej potrzebnego elastycznego czasu pracy, lub lepszego wykorzystania istniejących zasobów.

Historia Ubera zaczęła się w 2009 roku i jest typową historią start-upu. Dwóch młodych ludzi zafascynowanych nowinkami technologicznymi, Travis Kalanick i Garret Camp, opracowało aplikację pozwalającą na kojarzenie właścicieli aut z tymi, którzy chcieli skorzystać z „podwózki”. Na jej bazie chcieli stworzyć system, który skłoniłby część mieszkańców Doliny Krzemowej do rezygnacji z własnego auta i byłby konkurencyjny dla lokalnych taksówek. Na początku ich firma mieściła się w wynajętym pokoju, a jej założyciele nie wypłacali sobie pensji. Kiedy zarobili pierwsze większe pieniądze, przenieśli się do prestiżowego biurowca i zatrudnili kilkunastu pracowników.

Uber nie jest firmą transportową i nie posiada żadnych samochodów. Uber jest firmą technologiczną, która stworzyła aplikację kojarzącą pasażerów, którzy chcą przejechać z punktu A do punktu B z kierowcami, którzy mogą taki przejazd zaoferować. Wszyscy kierowcy korzystający z aplikacji są niezależnymi przedsiębiorcami (muszą dostarczyć odpowiedni wypis z KRS lub CEIDG oraz numer NIP jeszcze zanim będą mogli oferować swoje usługi za pośrednictwem aplikacji), którzy płacą podatki i odpowiednie składki ubezpieczeniowe.

Fot. Pexels. Licencja CC0

Sam Uber na swojej stronie internetowej tak opisuje schemat swojego działania: „W miastach, w których jest obecny Uber, przejazd można zamówić za pomocą aplikacji. Zamówienie jest przesyłane do najbliższego kierowcy. Kiedy przyjmie on zamówienie przejazdu, w aplikacji wyświetlany jest szacowany czas jego przyjazdu do miejsca odbioru. Aplikacja wyśle również powiadomienie tuż przez przyjazdem kierowcy. Po zamówieniu przejazdu aplikacja wyświetla imię kierowcy, typ pojazdu i jego numer rejestracyjny, dzięki czemu wsiadasz do właściwego pojazdu. Po wejściu do pojazdu sprawdź, czy w aplikacji jest wprowadzone prawidłowe miejsce docelowe. Kierowca używa swojej aplikacji, aby potwierdzić szczegóły Twojego przejazdu. Jeżeli masz swoją ulubioną trasę, warto poinformować o tym kierowcę. Po dojechaniu do miejsca docelowego przejazd kończy się. Opłata za przejazd jest naliczana automatycznie i Twoje konto Uber obciążane jest zgodnie z wybranym sposobem płatności. W niektórych miastach Uber zezwala pasażerom płacić gotówką (opcja niedostępna w Polsce). Natychmiast po zakończeniu przejazdu aplikacja poprosi o ocenę kierowcy. Kierowcy również proszeni są o ocenę pasażerów. Dwukierunkowy system ocen Uber tworzy społeczność wzajemnego szacunku i zaufania oraz zapewnia wszystkim wysoki standard przejazdów i wrażeń”.

Sukces platformy Uber, wycenianej na ponad 60 miliardów dolarów, sprawił że na rynku pojawiło się wiele firm naśladujących i rozwijających jego model biznesowy. Można nawet stwierdzić, że sektor usług – a zwłaszcza start-upy – przechodzi swoisty proces „uberyzacji”. Model sharing economy nie wymaga wysokich kosztów inwestycyjnych, ponieważ opiera się na wykorzystywaniu majątku i umiejętności swoich użytkowników. Rolą start-upów jest jedynie stworzenie aplikacji umożliwiającej łączenie usługodawców z konsumentami. Największym wyzwaniem jest tylko dotarcie do wystarczająco dużej ilości użytkowników, tak by proces łączenia obu stron transakcji odbywał się wystarczająco szybko.

Uber działa od sierpnia 2014 r. także w Polsce i cieszy się coraz większą popularnością, podobnie jak inne usługi sektora sharing economy. Z przeprowadzonego przez PWC badania wynika, że około 40% dorosłych Polaków słyszało o serwisach, dzięki którym osoby prywatne odpłatnie świadczą usługi, np. BlaBlaCar, Airbnb, Uber, JadeZabiore, Polak Potrafi, itp., z czego 26% aktywnie z nich korzysta.

Także inne innowacyjne firmy dostrzegają potencjał takich firma technologicznych jak Uber. Alior Bank, jeden z najbardziej innowacyjnych banków w Polsce, rozpoczął z firmą Uber współpracę w zakresie wymiany usług na polskim rynku. Jest to pierwsza tego typu współpraca na polskim rynku, obejmująca m.in. udostępnienie Uber dla Firm pracownikom Banku, finansowanie samochodów dla kierowców korzystających z aplikacji czy możliwość zamawiania przejazdów przez klientów za pomocą aplikacji mobilnej Alior Banku.

Usługa  firmy Uber jest kolejnym przejawem rewolucji w innowacyjności. Obejmuje ona nowy sposób myślenia, nowy sposób poruszania się i nowy styl życia. Platforma Uber, która umożliwia ridesharing, łączy pasażerów z kierowcami gotowymi udostępniać swoje samochody innym osobom. Mimo licznych kontrowersji, Uber funkcjonuje dziś w prawie 70 krajach świata i 400 miastach i ciągle inwestuje. Nade wszystko, Uber jest po prostu opłacalny, innowacyjny i konkurencyjny, zarówno dla kierowców, jak i klientów. Reformuje rynek bardzo szybko i niezwykle sprawnie. Działa intuicyjnie –  to dlatego zdobywa coraz większą rzeszę  zwolenników. Dodatkowo, jest tani i niezawodny.

Należy jednak podkreślić, że działania nie znalazły jeszcze uregulowania prawnego, co powoduje liczne kontrowersje wobec prowadzonej przez Uber działalności. Działanie aplikacji nie podoba się innym przewoźnikom, którzy zarzucają Uberowi łamanie prawa. Jak wskazuje sam Uber „…ponieważ kierowcy korzystający z rozwiązań cyfrowych jak Uber świadczą usługi w niezdefiniowanym obszarze, na innych zasadach niż taksówkarze, zgadzamy się z pozostałymi uczestnikami rynku przewozu osób, że jest potrzebna racjonalna debata i uporządkowanie rynku, a końcowa regulacja będzie uwzględniać zarówno wytyczne Komisji Europejskiej, jak i nowoczesne i innowacyjne modele biznesowe”. Niezbędne wydają się zatem kroki prawne do uregulowania tego typu usług.

 Autor: dr Łukasz Kryśkiewicz, pracownik Ministerstwa Cyfryzacji

Źródła:

1. (Współ)dziel i rządź! Twój nowy model biznesowy jeszcze nie istnieje, PWC, https://www.pwc.pl/pl/pdf/ekonomia-wspoldzielenia-1-raport-pwc.pdf
2. Alior Bank rozpoczyna współpracę z Uberem, https://www.aliorbank.pl/aktualnosci/2016-05-09-alior-bank-rozpoczyna-wspolprace-z-Uberem.html
3. https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//502/12290403/12381527/12381530/dokument258063.pdf
4. Jak działa UBER?, https://help.UBER.com/pl_PL/h/738d1ff7-5fe0-4383-b34c-4a2480efd71e
5. Magistrat: Mamy historyczne zwycięstwo w walce z UBER-em, http://www.gazetakrakowska.pl/wiadomosci/krakow/a/magistrat-mamy-historyczne-zwyciestwo-w-walce-z-UBERem,11639838/
6. Newcomer E., UBER Raises Funding at $62.5 Billion Valuation. Bloomberg Technology, 03.12.2015.
7. Przyszłość pracy między „Uberyzacją” a automatyzacją, Digital Economy Lab, http://www.delab.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2016/09/Orange_przyszlosc_2.pdf
8. Uber: kontrowersje wokół startupu, https://investroom.pl/blog/uber-kontrowersje-wokol-startupu/
9. Wiśniewska S., Skuteczność niekomercyjnych instytucji otoczenia biznesu we wspieraniu innowacji marketingowych małych i średnich przedsiębiorstw, Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków 2013.