Po co się robi audyty wewnętrzne instytucji publicznych? Oczywiście po to, aby zyskać wiedzę na temat działania tych instytucji. Niestety znaczna cześć tej wiedzy była ukrywana przed społeczeństwem. Nie każdy wie o tym, że wnioski z audytów wewnętrznych instytucji publicznych nie stanowią informacji publicznej (sic!). Warto w tym miejscu przywołać wydarzenia z roku 2013, kiedy to CBA rozpoczęło kontrolę w Ministerstwie Sprawiedliwości po przeprowadzeniu audytu. Informacje na temat tego audytu interesowały wiele osób, ale nie były informacją publiczną! 

Problem z artykułem 284

Wszystkiemu winny jest art. 284 Ustawy o finansach publicznych. Pierwszy ustęp tego artykułu mówi, że plan audytu oraz sprawozdanie z wykonania planu audytu stanowią informację publiczną. Ustęp drugi mówi, że informacji publicznej nie stanowią inne dokumenty wytworzone przez audytora wewnętrznego.

W kwietniu 2013 roku Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie. W ocenie RPO można przyjąć, że celem stworzenia art. 284 była ochrona efektywności i rzetelności audytu oraz ochrona wrażliwych danych. Jeśli tak jest, to kwestionowany przepis nie spełnia wymogu proporcjonalności, gdyż nie jest w stanie doprowadzić do zwiększenia rzetelności i efektywności audytu wewnętrznego.

TK: To niedopuszczalne ograniczenie

Wczoraj, 9 kwietnia 2015 r., Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich. Orzekł, że art. 284 ust. 2 Ustawy o finansach publicznych jest niezgodny Konstytucją (a dokładnie z art. 61 ust. 1, 2 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji).

fot. Lisa S. / Shutterstock.com

Zdaniem TK audyt wewnętrzny jest prowadzony przez organy władzy publicznej, o których mowa w art. 61 ust. 1 konstytucji, zaś niektóre dokumenty wytwarzane przez audytora mogą stanowić informację publiczną i być objęte zakresem prawa do informacji publicznej jako dokumenty, o których mowa w art. 61 ust. 2 konstytucji. Dokumenty te zawierają rezultaty przeprowadzonego audytu, wyrażają końcowe stanowisko audytora w drodze ocen i zaleceń skierowanych do określonych komórek jednostki, w których przeprowadzane były zadania audytowe.

Zdaniem Trybunału niedopuszczalne jest wprowadzanie w ustawie normującej określony rodzaj działalności władzy publicznej ogólnego wyłączenia całej grupy dokumentów z zakresu informacji publicznej. 

Trybunał zauważył przy tym, że część dokumentów wytwarzanych przez audytora nie zawiera informacji publicznej w rozumieniu art. 61 konstytucji. Są to bowiem różnego rodzaju dokumenty o charakterze roboczym: zapiski czy notatki sporządzane w stadium zbierania informacji i przygotowania końcowego stanowiska, które stanowią jedynie etap na drodze do wytworzenia informacji publicznej. O tym, które z dokumentów wytwarzanych przez audytora stanowią informację publiczną, powinny rozstrzygać w pierwszej kolejności organy zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej, a w przypadku sporu – sądy administracyjne. 

Co dalej?

Dostęp do dokumentów audytowych, zawierających informację publiczną – po usunięciu z systemu prawa art. 284 ust. 2 ww. ustawy – będzie następować na zasadach ogólnych uregulowanych w ustawie o dostępie do informacji publicznej. 

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Stanisław Rymar, sprawozdawcą był wiceprezes TK Stanisław Biernat. sygnatura sprawy to K 14/13.

Więcej o informacji publicznej w Dzienniku Internautów