W myśl ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, przez zmianę umowy spółki należy rozumieć przede wszystkim czynności mające na celu zwiększenie majątku spółki wynikające z wniesienia lub podwyższenia wkładów przez tworzących ją wspólników. Przedsiębiorca powinien pamiętać, że udzielenie spółce pożyczki, uiszczenie stosownych dopłat oraz oddanie rzeczy czy praw majątkowych do nieodpłatnego używania, także zaliczane są do tej kategorii.

Tylko na terenie Polski

Od umowy spółki lub jej zmiany podatek trzeba zapłacić tylko wtedy, gdy w Polsce znajduje się:

1. w przypadku spółki osobowej – siedziba tej spółki;
2. w przypadku spółki kapitałowej – rzeczywisty ośrodek zarządzania albo siedziba tej spółki (jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje się na terytorium innego państwa członkowskiego).

W zależności od spółki obowiązek ciąży albo na wspólnikach (przy spółce cywilnej) albo na spółce (przy pozostałych spółkach).

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje:

1. z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej;
2. z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną.

Podstawa opodatkowania i wartość podatku

Obliczając podatek od czynności cywilnoprawnych od zmiany umowy spółki, jako podstawę opodatkowania należy przyjąć generalnie wartość zmiany kapitału zakładowego spółki, to znaczy kwotę, o którą powiększony został kapitał spółki. Jeżeli zmiana umowy spółki wynika z podwyższenia kapitału zakładowego (przy spółce kapitałowej) lub z wniesienia bądź podwyższenia wkładów (w spółce osobowej), podstawę, od której trzeba obliczyć podatek, stanowi wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy, albo wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej. Jeśli natomiast wspomogliśmy spółkę pożyczką, to podatek zapłacimy od kwoty lub wartości pożyczki. Odpowiednio przy dopłatach podstawę opodatkowania stanowi kwota dopłat.

Warto podkreślić, że w przypadku wniesienia aportem środków trwałych,podstawę obliczania podatku stanowi roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania. Zaznaczenia wymaga fakt, że w przypadku oddania spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania na czas nieokreślony podstawę opodatkowania może stanowić zgodnie z oświadczeniem podatnika również wartość świadczeń za lat 10 lub też suma świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy.

Podstawę opodatkowania można zmniejszyć

Ponadto przedsiębiorca powinien zwrócić szczególną uwagę na możliwość obniżenia podstawy opodatkowania o opłaty towarzyszące przekształceniu umowy spółki, takie jak wynagrodzenie pobrane przez notariusza za sporządzenie aktu notarialnego umowy spółki albo jej zmianę, opłata sądowa związana z wpisem spółki do rejestru przedsiębiorców lub zmianą wpisu w tym rejestrze dotyczącą wkładu do spółki albo kapitału zakładowego, a także opłata za zamieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenia o wpisach.

0,5% w 14 dni

Podatek od umowy spółki wynosi 0,5% podstawy opodatkowania. Czas na złożenie deklaracji PCC-3 i wpłacenie podatku to 14 dni od powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a w przypadku podwyższenia kapitału spółki mającej osobowość prawną - z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu.

Warto zaznaczyć, że obowiązek pobrania i wpłacenia kwoty zobowiązania względem urzędu skarbowego ciąży na notariuszu jako na płatniku podatku, jeżeli umowa spółki wymaga zawarcia jej w formie notarialnej. Wtedy nie trzeba pamiętać o deklaracji i wpłacie podatku. Zrobi to notariusz.

Zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych

Analizując czynności, w związku z którymi podatnik zobowiązany jest do zapłaty podatku, trzeba pamiętać o istotnych zwolnieniach. Zwolnione są od podatku umowy spółki i ich zmiany, jeżeli kwota podwyższenia kapitału była uprzednio opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska albo od których zgodnie z prawem państwa członkowskiego podatek nie był naliczany.

Ponadto, w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego w części dotyczącej wartości, o którą obniżono kapitał zakładowy w następstwie strat poniesionych przez spółkę kapitałową, pod warunkiem że podwyższenie kapitału zakładowego następuje w ciągu 4 lat po jego obniżeniu, również nie wymaga uregulowania w ujęciu podatkowym.

Warto zaznaczyć, że jeżeli przedmiotem działalności spółki kapitałowej jest świadczenie usług użyteczności publicznej i w wyniku zawarcia umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego obejmuje lub posiada już co najmniej połowę udziałów lub akcji w tej spółce, nie ma mowy o powstaniu obowiązku podatkowego.

Wyłączenia łączenia

Ustawa zawiera także wyłączenia z opodatkowania niektórych czynności. Podatnik powinien pamiętać o tym, że nie wymagają zapłacenia podatku zdarzenia takie, jak łączenie spółek kapitałowych, przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową, a także wniesienie do spółki przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części oraz udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów, pod warunkiem że spółka, do której są wnoszone, posiada już większość głosów w zamian za jej udziały.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Dorota Kępka, księgowa Tax Care

Czytaj także: Pułapki na korzystających ze zwolnienia z VAT