Wynagradzanie twórczości jest jednym z fundamentalnych problemów w historii kultury oraz ważnym kontekstem historii prawa autorskiego. Podczas kolejnych edycji CopyCampu temat ten pojawiał się w wielu wystąpieniach, w tym roku został opracowany w eseju Marcina Wilkowskiego.

- Siłą CopyCampu jest to, że nie mówi się tam o samych przepisach, ale o tym, jak system prawa autorskiego sprawdza się w społecznym działaniu. Stąd i ja nie przygotowałem podręcznikowego wykładu na temat abstrakcyjnych modeli wynagradzania twórczości, ale esej pokazujący, jak w historii zmieniały się sposoby finansowania twórców i twórczyń - mówi Wilkowski. - Przyjęcie perspektywy historycznej pozwala dostrzec przynajmniej to, że współczesne rozwiązania w tym zakresie błędnie uznajemy za standardowe i niezmienne. Do tego niepotrzebnie alienujemy prawo autorskie od rzeczywistości ciała, klas społecznych, mechanizmów rynkowych czy nieustannie zmieniających się pomysłów na to, czym w ogóle jest twórczość.

Wydany z okazji CopyCampu esej zawiera sześć rozdziałów. Pierwszy przedstawia warunki, które przyjąć należy w pisaniu o historii wynagradzania twórczości - i pośrednio historii prawa autorskiego. Drugi wskazuje na znaczenie niematerialnego i performatywnego wynagradzania, którego ślady dostrzec można jeszcze dziś w systemie wolnych licencji i idei atrybucji. Trzeci rozdział opisuje zjawisko mecenatu, podejmując przy tym wątek autonomii twórców i twórczyń w relacjach z finansującymi ich podmiotami.

Kolejne dwa rozdziały dotyczą wynagradzania twórców opartego o mechanizmy wolnego rynku. Przypatrując się początkom systemu wydawniczego opartego o druk, Wilkowski - powołując się na przekazy historyczne - pokazuje słabą pozycję autorów wobec pierwszych wydawców oraz opisuje mechanizmy ich wyzysku, wskazując przy tym na rewolucyjne znaczenie pierwszych umów prawnoautorskich Johna Drydena i Johna Miltona (wydanych jeszcze przed tzw. statutem Anny z 1710 r.) dla budowania podmiotowości twórców na rodzącym się rynku książki.

Rozdział „Konkurencja i współpraca” podkreśla znaczenie kolektywnej działalności na rzecz polepszania warunków wynagradzania twórczości w rzeczywistości kapitalizmu końca XIX wieku i pojawiających się na rynku już w początkach XX w. innowacji technicznych takich jak płyta gramofonowa czy radio. Ostatni rozdział inspiruje pytania o wynagradzanie współczesnej „niewidocznej” pracy twórczej, przytaczając przykład procesu społecznego wynajdywania zawodu programisty/programistki, który obserwować można było w USA do końca lat 60.

- Historia wynagradzania twórczości nie jest niestety historią pozytywną - przekonuje Marcin Wilkowski. - Także dziś trudno o pozytywne scenariusze na przyszłość, szczególnie kiedy cyfrowi pośrednicy nie tyle ograniczają już możliwość ekspresji twórczej, co do niej zmuszają i jej nieustannie wymagają. Niestety bez płacenia za pracę.

Drukowane egzemplarze książki zostaną rozdane wszystkim zarejestrowanym gościom CopyCampu. Książka udostępniona zostanie będzie także w postaci cyfrowej na stronie copycamp.pl oraz w pakiecie BookRage. Treść „Historii wynagradzania twórczości” opublikowana została na wolnej licencji.

Więcej szczegółów na temat konferencji i wydarzeń towarzyszących znajdziecie na copycamp.pl. Przypominamy, że jednym z prelegentów tej CopyCampu będzie Marcin Maj, redaktor Dziennika Internautów zajmujący się opisywaniem wpływu nowych technologii na nowoczesne społeczeństwo, jego prawo, kulturę i mentalność. Zapraszamy!