Fot. DALL-E

Z ankiety, jaką Polskie Towarzystwo Studiów nad Przyszłością wraz z 4CF The Futures Literacy Company przeprowadziły wśród 60 futurystów z całego świata, wynika, że w 2123 nie do pomyślenia będzie m.in. to, że w naszych czasach przyroda nie miała osobowości prawnej, ludzie jedli mięso pochodzące z brutalnie zabijanych zwierząt czy musieli pracować, aby zarabiać na życie. Kontrowersyjne będzie wydawać się również, że sto lat wcześniej istniały państwa narodowe i granice, oraz że nie potrafiono rozwiązać wyzwań związanych z czystą energią oraz zatrzymać i odwrócić zmian klimatycznych.

Co będzie budzić wstręt i odrazę naszych potomków?

Trudno byłoby założyć, że jako ludzkość osiągnęliśmy taki poziom dojrzałości, aby nasi potomkowie nie uznali niektórych aspektów naszej - pozornie cywilizowanej - codzienności za odpychające i smutne. Być może, jeśli spojrzymy w przyszłość, uda nam się zainicjować lub przyspieszyć zmiany na lepsze oraz budować bardziej dojrzałe i sprawiedliwe społeczeństwa. Zapytaliśmy więc 60 futurystów z całego świata: „Co będzie budzić wstręt i odrazę naszych potomków?” Wiele ze zgłoszonych pomysłów jest już obecnych w dyskursie publicznym i potwierdza obszary, w których świat musi się zmienić. Nas jednak szczególnie interesowały nowatorskie idee, o których ludzkość w dużej mierze jeszcze nie myśli.

Wiele ze wskazanych przez futurystów barbarzyństw wydaje się oczywiste i są tak stare jak sama ludzkość, pomimo jej ciągłego postępu: wojny, przemoc, nierówności, głód i ubóstwo. Inne są już obecne w dyskursie publicznym na całym świecie. Dotyczy to szczególnie kwestii praw człowieka, zagrożeń demokracji czy zmian środowiskowych i klimatycznych. To właściwie dobra wiadomość: problemy te są powszechne i już zbytnio nie dziwią.

Biorąc pod uwagę, że świadomość naszych niedoskonałości jest tak wysoka, pojawia się pytanie, czy robimy wystarczająco dużo, aby doprowadzić do pozytywnych zmian w tych obszarach. Czy nasi potomkowie uznają, że zrobiliśmy wystarczająco dużo? Podjęcie działań już teraz to szansa na to, aby znaleźć się wśród tych, którzy wyprzedzili swoje czasy.

Nie tylko wojny, przemoc, nierówności, głód i ubóstwo

Autorzy badania szukali przede wszystkich tych najmniej powszechnych, najbardziej zaskakujących i “otwierających oczy” zjawisk i problemów. Dlatego 434 odpowiedzi futurystów na pytanie "Czym wzbudzimy wstręt i odrazę naszych potomnych?" zostały poddane ocenie pięćdziesięciu osób reprezentujących szesnaście narodowości, przedstawicieli zarówno sektora publicznego, organizacji pozarządowych, szkolnictwa wyższego jak i firm prywatnych.

Odpowiedzi, które okazały się dla wielu respondentów najbardziej odkrywcze obejmują zjawiska, które dopiero się kształtują, a z perspektywy przyszłości mogą wiązać się z różnorakimi wyzwaniami, m.in. brak osobowości prawnej przyrody czy uznanie zdolności odczuwania zmysłami i podmiotowości prawnej dla inteligencji pozaludzkiej. Do najbardziej “otwierających oczy” odpowiedzi zaliczono również kwestie związane z przyszłością pracy ludzkiej, wykorzystaniem nowoczesnych technologii oraz zagrożenia wynikające z rozwoju sztucznej inteligencji i bionauki czy odkrycia zmierzające do zwiększenia długowieczności człowieka.

Wyniki badania - 93 współczesne barbarzyństwa - stanowią interesującą, choć oczywiście niewyczerpującą kompilację zagadnień, którymi ludzkość musi się niezwłocznie zająć a przynajmniej poddać refleksji. Podkreśla również znaczenie zmian społecznych, które mogą być siłą napędową dla realizacji pożądanych przyszłości we wszystkich obszarach naszej egzystencji.

Norbert Kołos, partner zarządzający 4CF The Futures Literacy Company.

Pełny raport do pobrania (PDF)