Ada Lovelace (1815–1852)

...a właściwie Augusta Ada King, hrabina Lovelace, jest uznawana za pierwszą programistkę w historii. Swego ojca, George'a Byrona, jednego z największych poetów epoki romantyzmu, właściwie nie znała. Podobno od dziecka uczyła się matematyki. W młodości należała do Blue-Stocking Society, pierwszej naukowej organizacji kobiecej. Mając 27 lat przetłumaczyła rozprawę włoskiego matematyka Luigiego Menabrei na temat maszyny analitycznej zaprojektowanej przez Charlesa Babbage'a. Do artykułu dołączyła dokładny opis metody, za pomocą której maszyna mogłaby obliczać liczby Bernoulliego. Właśnie ten opis uznaje się za pierwszy program komputerowy. Sama maszyna - ze względu na brak pieniędzy - za życia pomysłodawcy nie została stworzona (kilka lat temu pisaliśmy w Dzienniku Internautów o planach jej zbudowania). Wyrazem uznania dla Ady Lovelace było nazwanie jej imieniem języka programowania opracowanego w latach 70. XX wieku na potrzeby Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych. Jej wizerunek widnieje też na hologramach autentyczności produktów Microsoftu.

Grace Murray Hopper (1906–1992)

Niech Was nie dziwi zamieszczone obok zdjęcie -  w 1943 r. Grace Hopper wstąpiła do amerykańskiej marynarki wojennej, w stan spoczynku odeszła dopiero w 1986 r., mając stopień kontradmirała. W czasie II wojny światowej IBM zbudował Automatic Sequence Controlled Calculator (ASCC) - największą w historii maszynę elektromechaniczną, znaną jako Harvard Mark I, którą wykorzystywano do obliczania trajektorii lotu pocisków artyleryjskich. Najbardziej znaną programistką tej maszyny była właśnie Grace Hopper. To ona wprowadziła do informatycznego żargonu pojęcie bug (po znalezieniu ćmy, która dostała się do wnętrza komputera Mark II i spowodowała awarię - usunięcie martwego owada nazwano debugowaniem, teraz ten termin oznacza proces eliminowania błędów w kodzie). Pracując przy kolejnym projekcie - UNIVAC I - stworzyła pierwszy kompilator, co w dużym stopniu ułatwiło życie programistom. Odrzucając twierdzenia sceptyków, którzy głosili, że komputery nadają się wyłącznie do działań arytmetycznych, opracowała FLOW-MATIC, pierwszy język programowania wykorzystujący określenia słowne języka angielskiego. Wiele też wniosła do prac nad COBOL-em (ang. Common Business-Oriented Language).

Hedy Lamarr (1914–2000)

Ta niesamowicie piękna aktorka, o której zrobiło się głośno w 1933 r., gdy zagrała w filmie pod wiele mówiącym tytułem Ekstaza, przyczyniła się też do opracowania technologii, która jest dziś powszechnie stosowana w sieciach radiowych standardu IEEE 802.11 i GSM. Była żoną austriackiego milionera, który zdobył majątek na handlu bronią z nazistowskimi Niemcami. Zapoznała się dzięki niemu z systemami łączności radiowej. Gdy rozwiodła się i uciekła do Stanów Zjednoczonym, wspólnie z kompozytorem George'em Antheilem opracowała system FHSS (ang. Frequency-Hopping Spread Spectrum) polegający na częstych skokowych zmianach częstotliwości nadawanego sygnału radiowego, co miało uniemożliwić przechwycenie i zakłócenie komunikacji z torpedami. Wynalazek został opatentowany i bezpłatnie przekazany amerykańskiej marynarce wojennej, która wdrożyła go kilka lat później i utajniła aż do połowy lat 80. XX wieku.

Betty Holberton (1917–2001)

...czyli Frances Elizabeth Holberton, w niektórych źródłach występująca pod panieńskim nazwiskiem Snyder, była jedną z sześciu etatowych programistek ENIAC-a, uznawanego za pierwszy komputer na świecie (warto wiedzieć, że o miano to walczy jeszcze kilka maszyn). Dla porządku wymienię także pozostałe kobiety, które go obsługiwały: Betty Jean Jennings (potem Bartik), Marlyn Wescoff (Meltzer), Frances Bilas (Spence), Ruth Lichterman (Teitelbaum) i Kathleen McNulty, która poślubiła później współtwórcę ENIAC-a, Johna W. Mauchly'ego, i pracowała z nim nad kolejnymi wersjami tego komputera. Były to lata 40. XX wieku, inżynierowie płci męskiej woleli skupić się na kwestiach sprzętowych. Praca z danymi uchodziła za mało twórczą, dlatego powierzono ją kobietom, te szybko jednak udowodniły swoją wartość. Na szczególną uwagę zasługuje stworzenie idei programu nadrzędnego, który mógł dowolnie powtarzać kod, oraz podprogramów i podprogramów zagnieżdżonych, dzięki którym ENIAC mógł wykonywać bardziej skomplikowane obliczenia, niż zakładali jego twórcy (zob. artykuł Dominika Purchały w serwisie Historia i Media). Później Betty Holberton współpacowała z Grace Hopper przy pierwszym produkowanym seryjnie komputerze UNIVAC I. Odegrała też ważną rolę w budowie i standaryzacji języka FORTRAN.

Frances Elizabeth Allen (1932–)

To pierwsza kobieta, której Association for Computing Machinery przyznała Nagrodę Turinga, uznawaną za odpowiednik Nagrody Nobla w dziedzinie informatyki. Jej kariera naukowa od początku była związana z firmą IBM - tam właśnie rozwinął się FORTRAN, a ona miała do niego przekonać zarówno zatrudnionych w firmie badaczy, jak i klientów. Ucząc innych, uczyła się sama, wtedy właśnie zainteresowała się kompilatorami optymalizującymi - programami, które przekształcają kod źródłowy do postaci umożliwiającej jego sprawne wykonanie. Techniki będące wynikiem jej badań i codziennej pracy są stosowane w kompilatorach do dziś. Mimo odejścia na emeryturę wciąż zdarza się jej doradzać IBM-owi przy tworzeniu oprogramowania dla superkomputerów opartych na architekturze Blue Gene.

Karen Spärck Jones (1935–2007)

Mogliście nigdy o niej nie słyszeć, z pewnością jednak na co dzień korzystacie z efektów jej pracy. Karen Spärk Jones była ekspertem w zakresie wyszukiwania informacji i przetwarzania języka naturalnego (ang. natural language processing). To dzięki jej wysiłkom interakcja człowieka z komputerem za pomocą słów codziennego użytku stała się czymś możliwym. Wynalazła również metodę ważenia terminów stosowaną teraz w wyszukiwarkach do oznaczania wagi poszczególnych słów w dokumentach, co pomaga przypisywać im odpowiednie miejsca w wynikach wyszukiwania. Była członkiem Akademii Brytyjskiej,  Europejskiego Komitetu Koordynującego Badania nad Sztuczną Inteligencją (ECCAI) i Stowarzyszenia na rzecz Postępu Sztucznej Inteligencji (AAAI), w 1994 r. przewodniczyła Stowarzyszeniu Lingwistyki Komputerowej (ACL). Za swoje zasługi otrzymała m.in. Medal Lovelace przyznawany przez Brytyjskie Towarzystwo Komputerowe.

Barbara Liskov (1939–)

Ukończyła matematykę na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley oraz informatykę na Uniwersytecie Stanforda, zostając pierwszą kobietą w Stanach Zjednoczonych, która uzyskała w tej dziedzinie stopień doktora. Jej dysertacja dotyczyła programu do rozgrywania końcówek partii szachowych. W ciągu kilkudziesięciu lat pracy Barbara Liskov stworzyła dwa języki programowania (CLU i Argus), zajmowała się metodami organizowania danych i w 2008 r. została uhonorowana Nagrodą Turinga „za wkład do praktycznych i teoretycznych podstaw języków programowania i projektowania systemów, zwłaszcza odnoszący się do abstrakcji danych, odporności na błędy i obliczeń rozproszonych”. Wśród pięciu podstawowych założeń programowania obiektowego, znanych pod nazwą SOLID, ważne miejsce zajmuje zasada podstawienia Liskov (ang. Liskov substitution principle). W czasie swojej kariery zawodowej Barbara Liskov pracowała w Mitre Corporation, na Uniwersytetach Stanforda i Harvarda. Obecnie mimo podeszłego wieku jest szefową Programming Methodology Group w Massachusetts Institute of Technology (MIT).

Radia Joy Perlman (1951-)

Nie bez powodu jest nazywana „Matką Internetu”, choć tytułu tego nie lubi. Pracując nad tym, by komputery udostępniały sobie nawzajem dane w sposób bezpieczny i niezawodny, Radia Perlman stworzyła protokół STP (ang. Spanning Tree Protocol), który umożliwia konfigurację przełączników i mostków sieciowych w sposób zapobiegający powstawaniu pętli. Pozwala to na stworzenie pojedynczej, aktywnej ścieżki między dwoma urządzeniami, po której może odbywać się komunikacja. Protokół ten nadal jest używany, choć ze względu na małą wydajność, nieprzystającą do dzisiejszych potrzeb, wielu chciałoby go odesłać już do lamusa. Sama Radia Perlman zaangażowała się zresztą w tworzenie technologii TRILL (ang. Transparent Interconnection of Lots of Links), która mogłaby zastąpić STP, pozwalając na lepsze wykorzystanie przepustowości. Obecnie pracuje w EMC Corporation.