To kolejny tekst z cyklu Absurdy własności intelektualnej (AWI). 
* * *

Krytycy współczesnych praw autorskich często mówią, że te prawa są po prostu zbyt skomplikowane by je stosować. Wówczas zwolennicy ostrych praw autorskich zazwyczaj odpowiadają: "Nieprawda! Prawa autorskie są przejrzyste! Przecież gdy ktoś kradnie wie, że kradnie!"

Na dowód, że prawa autorskie jednak nie są łatwe w stosowaniu, można przytoczyć kwestię znaku "Produkt Polski". 

Polski znak koniecznie z Calibri Bold!

Znak "Produkt polski" został określony w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację „Produkt polski”. Kopię rozporządzenia znajdziecie także pod tym tekstem. Rozporządzenie stanowi, że znak "Produkt polski"  ma kształt prostokąta podzielonego w poziomie na dwa równe prostokąty.

Ponadto:

• Górny prostokąt jest w kolorze białym i zawiera wyśrodkowany wyraz „produkt” w kolorze czerwonym, napisany za pomocą wersalików fontu Calibri Bold. 
• Dolny prostokąt jest w kolorze czerwonym i zawiera wyśrodkowany wyraz „polski” w kolorze białym, napisany za pomocą wersalików fontu Calibri Bold.

Oto znak w całej okazałości. 

Teraz wyobraźcie sobie, że ten prosty znak może prowadzić do niezawinionych naruszeń praw autorskich przez przedsiębiorców. Dlaczego? Bo ministerstwo uparło się na font Calibri Bold.

Fonty mogą być chronione

Problem został dostrzeżony najpierw przez Olgierda Rudaka, prawnika i redaktora naczelnego Czasopisma Lege Artis.  

- Sęk w tym, że prawa do tego zaprojektowanego dla MS Windows kroju pisma przysługują… Monotype Imaging Holdings, Inc., zaś podstawowa licencja kosztuje 49 dolarów (i to nie jest licencja na druk, tym bardziej na użycie w celu oznaczania produktów w obrocie handlowym). Nie wiem czy Ministerstwo Rolnictwa dogadało się z właścicielem praw do fontu Calibri Bold, a zwłaszcza czy uzyskało jakąś „licencję rządową” na użycie zestawu znaków do oznaczania markowych polskich produktów żywnościowych - pisze Olgierd Rudak w tekście pt. Czy używający znaku „Produkt polski” będą wnosić opłaty licencyjne za wybrany przez Ministra Rolnictwa font Calibri Bold?.

Milczenie ministerstwa, wątpliwości prawników

Dziennik Internautów zwrócił się już z pytaniami do Ministerstwa Rolnictwa. Jak dotąd nie otrzymaliśmy odpowiedzi na pytania. Zgodnie z prawem Ministerstwo ma dwa tygodnie na przekazanie nam informacji publicznej. 

Tymczasem warto przyjrzeć się całej tej sytuacji i zauważyć, że już teraz tkwi w niej pewien absurd. Ministerstwo mogło zwyczajnie nie wiedzieć, że pewne czcionki są chronione prawem autorskim. Nawet jeśli wiedziało to dlaczego użyto czcionki "niepewnej prawnie"? Jeśli płacono za licencję to po co, skoro istnieją "wolne" fonty? Czy to naprawdę musiało być Calibri Bold? 

Co więcej, nawet prawnicy różnią się w opiniach na temat skutków prawnych tej sytuacji. Olgierd Rudak uważa, że ministerstwo naraża przedsiębiorców na odpowiedzialność. Nieco innego zdania jest cytowana przez Gazetę Prawną Marta Koremba z kancelarii Bird & Bird. Jej zdaniem materiały urzędowe nie są chronione prawem autorskim, więc skopiowanie znaku z rozporządzenia nie wiąże się z ryzykiem. Przyznam, że trochę trudno mi kupić tę argumentację. Czy przedsiębiorcy mieliby dokumentować cały proces kopiowania znaku z rozporządzenia? Czy taka interpretacja prawa nie dawałaby państwu możliwości pozbawiania twórców wszelkich praw autorskich poprzez zamieszczanie utworów w rozporządzeniach? 

Marta Koremba zauważa jeszcze, że przedsiębiorcy mogliby sami stworzyć swoją wersję znaku korzystając z legalnego oprogramowania z czcionką Calibri Bold. W tym momencie pojawia się pytanie, dlaczego użytkownicy narzędzi open source są pozbawiani takiej możliwości? Ostatecznie i tak dojdziemy do wniosku, że specjaliści z Ministerstwa Rolnictwa nie zadbali o tzw. neutralność technologiczną. 

Państwo miewa problemy z prawem autorskim

Wróćmy teraz do zagadnienia, od którego zaczęliśmy. Nawet specjaliści z ministerstw (instytucji państwowych) mają problemy z prawami autorskimi. I wcale nie jest to pierwszy raz. W roku 2012 nieistniejące już ministerstwo transportu opublikowało wzory znaków drogowych. Wydawało się to czymś normalnym, ale wcześniej te same wzory znaków były własnością intelektualną spieniężaną przez jedną firmę. Wszystko dlatego, bo urzędnicy nie zadbali o odpowiednią umowę z tą firmą. 

Wszystkim może się wydawać, że oczywiście nie będzie problemu z czcionką Calibri Bold bo "przecież jakaś nieznana firma nie pozwie wszystkich". Czy możemy na to liczyć? Niestety nie. Niektórzy posiadacze własności intelektualnej nie cofną się przed niczym by tylko zarobić, o czym często piszemy w cyklu Absurdy własności intelektualnej (AWI). 

Poniżej kopia rozporządzenia. 

D2016000214801 (1) by Dziennik Internautów on Scribd