Prawdopodobnie słyszeliście już, że TVP w swoim dokumencie pt. "Pucz" wykorzystała nagrania internautów i to bez podania źródła. Dość szybko pojawiły się komentarze mówiące o "kradzieży". Oczywiście pierwszą osobą patrzącą na sprawę w ten sposób był Axelio - użytkownik Wykopu, który poskarżył się, iż TVP "ukradła" jego film, wycięła z niego logo i wstawiła do swojego filmu.

W prawie autorskim są wyjątki

Axelio miał prawo być zły, natomiast zdziwiły nas komentarze innych pracowników mediów, którzy bez zgłębienia sprawy mówili o "kradzieży". Dlaczego? Ponieważ - po pierwsze - naruszenie praw autorskich nie jest kradzieżą. Kradzież to kradzież, a naruszenie praw autorskich to naruszenie praw autorskich. Zawodowcy nie powinni mieszać tych pojęć.  

Poza tym należy pamiętać, że prawo autorskie daje mediom możliwość korzystania z utworów już rozpowszechnionych. W ustawie o prawie autorskim jest art. 25, który reguluje tę kwestię. W tym artykule przewidziano możliwość wykorzystania pewnych utworów bez umowy z uprawnionym, choć w takim przypadku wynagrodzenie ma trafić do odpowiedniej organizacji zbiorowego zarządzania (czyli do organizacji w rodzaju ZAiKS, ale takiej dla danego typu twórczości). 

Mamy też art. 26 pozwalający w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji. Art. 29 mówi, że wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów. 

Czy TVP działała z namysłem?

Wyjaśnijmy w tym miejscu, że Dziennik Internautów nie broni TVP. Po prostu wskazujemy, że ocena całej sytuacji w świetle prawa autorskiego nie może się ograniczać do krzyczenia "kradzież!". Nie twierdzimy też, że TVP łatwo się obroni. Korzystanie z prawa cytatu wymaga informowania o źródle, a TVP wręcz zamazała logo, czyli dokonała ingerencji w dzieło by ukryć informację o źródle. To był ogromny błąd, którego nie popełniłoby nawet wielu amatorów blogerów. 

Niemniej wiele mediów opisujących tę sprawę nie zwróciło się z pytaniami do TVP. My to zrobiliśmy i spytaliśmy czy TVP zgadza się z opinią, że wykorzystany w "Puczu" materiał filmowy został zwyczajnie "ukradziony"? A może zdaniem TVP doszło do wykorzystania utworu w ramach prawa? 

TVP: Nie dostaliśmy pisma

Zadając to pytanie zakładaliśmy, że dziennikarze TVP pracują tak jak my tzn. zastanawiają się nad pochodzeniem utworów zanim udostępnią je w swoich materiałach. Minimalne zorientowanie w kwestii praw autorskich jest przecież podstawowym elementem wyszkolenia dziennikarza. 

Biuro prasowe TVP dostało nasze pytania 2 dni temu. Od razu obiecało nam, że dostaniemy jakąś odpowiedź. Wreszcie ją otrzymaliśmy (kilkanaście godzin temu) i niestety była to odpowiedź niepodpisana niczyim nazwiskiem.

Oto treść (zachowaliśmy oryginalną pisownię). 

Szanowny Pani Redaktorze,

Dotychczas do TVP nie wpłynęły żadne pisma dotyczące emisji filmu „Pucz”. Jeżeli tylko takie pisma spłynął do TVP, Spółka na pewno się do nich odniesie. Jedynie media kontaktowały się z TVP w sprawie ww. filmu. Należy pamiętać, że Telewizja odnosi się do kwestii prawnych dotyczących indywidualnych osób nie za pośrednictwem mediów, ale w drodze indywidualnych kontaktów między zainteresowanymi.

Centrum Infromacji

Mówiąc krótko - TVP albo nie zrozumiała sensu naszego pytania, albo wolała nie odpowiadać. Oczywiście wysłałem kolejne maile z doprecyzowaniem pytań, ale czy TVP mi odpowie? Nie jestem pewien.

Czego nie chce wyjaśnić TVP?

Opisana kwestia nie dotyczy wyłącznie indywidualnych kontaktów między zainteresowanymi (jak sugeruje TVP). Jako obywatele chcemy się dowiedzieć....

• czy TVP stosuje się do funkcjonującego w Polsce prawa,
• czy TVP ma wdrożone procedury właściwego postępowania z materiałami pobranymi z internetu,
• czy TVP nie będzie trwonić pieniędzy na odszkodowania za niepoważne naruszenie i wreszcie,
• czy dziennikarze TVP prezentują pewien minimalny poziom profesjonalizmu. 

Tego wszystkiego się nie dowiedzieliśmy gdyż TVP wyjaśnia takie sprawy... wyłącznie indywidualnie. Niestety z takiej postawy można wyciągnąć jeden wniosek. W mojej opinii wygląda na to, że TVP naprawdę nie zastanowiła się nad wykorzystaniem cudzego filmu i teraz ma problem. 

Axelio już pisał na Wykopie, że zgłosili się do niego "adwokaci" z ofertami pomocy. Pokrzywdzony twórca przygotował już pismo do TVP i będzie żądał przeprosin oraz odszkodowania. Trzeba dodać, że TVP wykorzystała materiały również innych internetowych twórców jak np. Takt.tv. Pojawiają się sugestie, że "Pucz" może być bardzo kosztowny jeśli wszyscy twórcy upomną się o swoje. 

Nie licz, że "nikt nie zauważy" 

Nie jest to pierwszy raz gdy słyszymy o poważnym naruszeniu dokonanym przez telewizję. W roku 2014 pisaliśmy o tym, że ESKA TV wyemitowała teledysk z piosenką Evergreen i nie spodobało się to raperowi (Peji), który nie chciał być kojarzony z komercyjną telewizją. To naruszenie było o tyle rażące, że stanowisko twórcy wobec emitowania jego utworu w telewizji było bardzo jasno określone. 

W przypadku TVP najprawdopodobniej zadziałała cechująca amatorów wiara, że "nic się nie stanie". 

Ludziom niebędącym dziennikarzami zdarza się publikować jakieś zdjęcie lub tekst w przekonaniu, że "przecież nikt nie zauważy" albo "nikt się nie czepi". Takie postępowanie jest niebezpieczne nawet dla amatorów, o czym świadczą opisane w Dzienniku Internautów sprawy fotografki JP. Poza tym obserwuje się generalnie zwiększone zainteresowane dochodzeniem praw twórców. Niemal każdy z nas zrobił w życiu jakieś zdjęcie lub krótki filmik, a przecież każdy chciałby być "właścicielem intelektualnym", który dobrze zarabia na swojej twórczości. 

Czytaj także: ESKA TV emitowała teledysk bez zgody Peji, ale nikt nie mówi o piractwie, sąd zwleka z wyrokiem - AWI