Z ulgi na dziecko, które ukończyło 18 lat, można skorzystać w sytuacji, gdy:

• ma ono mniej niż 25 lat,

• uczy się,

• osiąga dochody zwolnione od podatku (np. stypendia, odszkodowania), dochody opodatkowane w sposób zryczałtowany (np. odsetki z lokat bankowych, dochody z dywidend), dochody ze sprzedaży nieruchomości czy też dochody z najmu opodatkowane ryczałtem,

• nie osiąga dochodów podlegających opodatkowaniu skalą podatkową lub dochodów z tytułu obrotu papierami wartościowymi w kwocie przekraczającej 3089 zł w roku podatkowym z wyjątkiem renty rodzinnej.

Uwaga na umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania

W przypadku dochodów osiąganych w Polsce sprawa jest dosyć prosta. Wątpliwości pojawiają się jednak w przypadku dochodów zagranicznych. Mogą one podlegać opodatkowaniu w Polsce lub być zwolnione z podatku. Wszystko zależy od tego, jaką metodę unikania podwójnego opodatkowania przewiduje umowa łącząca Polskę z państwem – źródłem dochodów.

Z najnowszej interpretacji Ministerstwa Finansów wynika jednak, że nawet dochody zagraniczne zwolnione w Polsce z podatku wliczane są do limitu 3089 zł, którego przekroczenie powoduje utratę prawa do ulgi (chodzi o dochody opodatkowane skalą lub dochody z obrotu papierami wartościowymi). Sprawa jest bardzo poważna, bo kwota 3089 zł na rok jest na tyle niska, że przy dochodach z pracy praktycznie odbiera prawo do ulgi. Niekorzystna dla podatników interpretacja została opublikowana 28 grudnia 2010 r.

Dwie różne metody, dwa różne podejścia

Aby jednak ją zacytować, prześledźmy najpierw, jak sprawa wyglądała przed wydaniem interpretacji. Generalnie bowiem umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania może przewidywać albo tzw. metodę odliczenia proporcjonalnego, albo tzw. metodę wyłączenia z progresją.

W pierwszym przypadku zagraniczne dochody są opodatkowane w Polsce i wliczane do progu 3089 zł. Nawet przed wydaniem niekorzystnej dla podatników interpretacji MF nie było więc wątpliwości, że dochody te mogą pozbawić rodzica ulgi, jeśli łączny dochód osiągnięty w Polsce i za granicą przekroczy kwotę 3089 zł.

Druga z metod przewiduje z kolei, że dochód zagraniczny jest w Polsce zwolniony z podatku. Nie powinien być zatem uwzględniany w limicie 3089 zł. Takiego zdania były też organy podatkowe. W jednej z interpretacji możemy przeczytać: „Wobec powyższego, w takiej sytuacji, dochody uzyskiwane przez córkę w Hiszpanii w roku 2009 nie pozbawiły Wnioskodawczyni możliwości skorzystania z odliczeń w ramach tzw. ulgi prorodzinnej. Zatem w przedstawionym stanie faktycznym, jeżeli zostały spełnione wszystkie pozostałe warunki konieczne do zastosowania ulgi, Wnioskodawczyni może skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dzieci, o której mowa w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.” (interpretacja indywidualna z 15 września 2010, IBPB II/1//415-604/10/ASz).

Niekorzystna interpretacja

Niestety Ministerstwo Finansów zmieniło zdanie w tym zakresie. Cytowana powyżej interpretacja została zmieniona z dniem 28 grudnia 2010 r. (DD3/033/184/IMD/10/PK-1323). Obecnie „…nawet jeżeli dochody zagraniczne są zwolnione z opodatkowania, to jednak stosownie do regulacji zawartej w art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wpływają lub mogą wpływać na opodatkowanie dochodów uzyskanych w Polsce. Odmienne rozumienie omawianego przepisu pozostawałoby w rażącej sprzeczności z zasadą racjonalności ustawodawcy, która jest podstawowym założeniem w procesie wykładni prawa. Potrzeba respektowania przesłanki o racjonalności ustawodawcy wyklucza możliwość przyjęcia, że jego wolą było doprowadzenie do naruszenia zasad równości i sprawiedliwości społecznej w systemie prawa normującego określoną dziedzinę życia społecznego, w tym zobowiązań podatkowych. Racjonalny ustawodawca nie różnicuje podatników chcących korzystać z ulgi prorodzinnej, uzależniając korzystanie z odliczenia od faktu, czy jego dziecko uzyskuje dochody w Polsce, czy za granicą oraz jaka metoda zapobiegająca podwójnemu opodatkowaniu ma zastosowanie do dochodów dziecka.”

Zmiana stanowiska Ministerstwa Finansów w tym zakresie jest niekorzystna dla podatników. Oznacza bowiem, że dochód osiągnięty za granicą, niezależnie od tego czy podlega opodatkowaniu w Polsce, czy też korzysta ze zwolnienia, jest wliczany do progu, po przekroczeniu którego rodzic traci prawo do ulgi prorodzinnej. Dotyczy to dochodów opodatkowanych skalą lub dochodów z obrotu papierami wartościowymi.

Metody unikania podwójnego opodatkowania przewidziane w umowach zwartych przez Polskę

Joanna Szlęzak-Matusewicz
Kierownik Zespołu Analiz Podatkowych Tax Care