Co to jest mechanizm podzielonej płatności?

Mechanizm podzielonej płatności polega na dokonywaniu płatności przez nabywców usług lub towarów z wykorzystaniem specjalnego komunikatu przelewu. W taki sposób przelana kwota trafia na rachunek rozliczeniowy dostawcy, gdzie jest dzielona i ostatecznie na rachunku tym znajduje się kwota netto, natomiast kwota podatku VAT trafia na specjalny rachunek bankowy VAT utworzony na potrzeby split payment. Ta metoda dokonywania płatności może być stosowana wyłącznie w transakcjach między dwoma firmami (B2B).

Podzielona płatność nie ma zastosowania w przypadku transakcji, których jedną ze stron jest podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej (B2C).

Kogo dotyczy obowiązkowa podzielona płatność?

Czynni podatnicy VAT dokonujący obecnie m.in. sprzedaży stali, wraków do złomowania lub innych towarów określonych w załączniku 11 do ustawy o VAT lub świadczący jako podwykonawcy usługi budowlane zdefiniowane w załączniku 14 tej samej ustawy mają obowiązek stosowania tzw. odwrotnego obciążenia, co oznacza, że obowiązek wykazania podatku VAT z tytułu świadczonej usługi lub dostawy towarów przechodzi na nabywcę.

Projekt znowelizowanej ustawy o VAT uchyla jednak załączniki nr 11, 13 i 14, wprowadzając tym samym załącznik nr 15. Oznacza to zmiany dla podatników, którzy dotychczas stosowali odwrotne obciążenie krajowe. Obecny obowiązek stosowania odwrotnego obciążenia zostanie zniesiony i zastąpiony obligatoryjnym stosowaniem mechanizmu podzielonej płatności przez te podmioty.

Art. 1 ust. 10 projektu nowelizacji ustawy o VAT wprowadza art. 108a ust. 1a, zgodnie z którym: „Przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z faktury dokumentującej transakcje określone w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, których przedmiotem są towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności”.

Podzielona płatność – od kiedy obowiązkowa?

Jak więc wynika z projektu zmiany ustawy, podatnicy, którzy dotychczas stosowali krajowe odwrotne obciążenie, będą bezwzględnie zobowiązani do dokonywania płatności z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności. Obowiązek stosowania podzielonej płatności przez wskazanych przepisami przedsiębiorców ma wejść w życie 1 września 2019 roku.

Obowiązkowy split payment – nie, gdy wartość transakcji nie przekracza 15 000 zł

Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności będzie obowiązkowe, ale nie dla wszystkich przedsiębiorców. Podobnie będzie również w kwestii wartości transakcji, nie każda transakcja z załącznika 15 wykonywana przez podatnika prowadzącego działalność na rzecz innej firmy będzie bowiem wymagała zastosowania split payment. Jak wynika z projektu nowelizacji ustawy oraz uzasadnienia do projektu, przedsiębiorcy dokonujący transakcji, których wartość nie przekroczy 15 000 zł, nie będą zobligowani do stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Transakcje poniżej 15 000 zł będą mogły być tak jak dotychczas regulowane przez podatników tradycyjnym przelewem bankowym lub gotówką.

Taki sam limit obowiązuje podatników, którzy dokonują płatności za faktury w formie gotówkowej. Opłacone gotówką zakupy przekraczające wartość 15 000 zł uniemożliwiają nabywcy ujęcie wydatku w kosztach uzyskania przychodów. Limity są więc ze sobą zbieżne, co zostało również podkreślone w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy: „(...) obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności dotyczyć będzie transakcji, które z uwagi na wartość podlegają – w myśl przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców – obowiązkowemu uregulowaniu przelewem bankowym. (...) Przyjęta wartość 15 000 zł jest zbieżna z limitem transakcji wskazanym w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, czyli limitem po przekroczeniu którego przedsiębiorcy są obowiązani do dokonania płatności za daną transakcję za pośrednictwem rachunku bankowego”.

Przykład 1.

Pani Agata prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. 2 września 2019 r. na potrzeby firmowe dokonała zakupu stali od firmy X. Wartość transakcji wyniosła 26 000 zł. Czy pani Agata będzie zobowiązana do zapłaty za fakturę z zastosowaniem split payment?

Tak, z projektu nowelizacji ustawy o VAT wynika, że transakcja dotycząca zakupu stali, której wartość przekracza 15 000 zł, powoduje obowiązek zastosowania przez nabywcę mechanizmu split payment.

Przykład 2.

Pani Ewa zakupiła na potrzeby prowadzonej działalności stal o wartości 7000 zł. Czy z uwagi na wartość transakcji nie będzie ona miała obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności?

Nie, jeżeli wartość dokonywanej przez panią Ewę transakcji z załącznika 15 znowelizowanej ustawy o VAT (w tym przypadku zakupu stali) nie przekroczy 15 000 zł, nie ma obowiązku stosowania split payment.

Split payment to również zmiany w podatku dochodowym

Obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności ma przyczynić się do ograniczenia wyłudzeń w podatku VAT. To jednak nie wszystko. Zmiany mają również swoje odzwierciedlenie w podatku dochodowym. Projekt wprowadza ograniczenie w ujmowaniu wydatków firmowych, które powinny, a nie zostały uregulowane z wykorzystaniem split payment.

Zgodnie z projektem nowelizacji zostanie zmienione również brzmienie art. 22p ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, na skutek czego do kosztów podatkowych nie zalicza się wydatków, jeżeli płatność: „(...) została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonym w art. 108a ust. 1a ustawy o podatku od towarów i usług – w przypadku transakcji, których przedmiotem są towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do tej ustawy”.

Jeżeli podatnik nabędzie towar lub usługę, której wartość będzie musiał uregulować, stosując mechanizm podzielonej płatności, ale tego nie zrobi, nie będzie mógł ująć wydatku w kosztach firmowych. Jeżeli natomiast wydatek zostanie ujęty w kosztach podatkowych na podstawie faktury zakupu, a zapłata zostanie dokonana w kolejnym okresie rozliczeniowym na pośrednictwem tradycyjnego przelewu, a nie tzw. komunikatu przelewu, to konieczne będzie skorygowanie kosztów w okresie dokonania płatności.

Przykład 3.

Pan Sławek nabył usługę budowlaną, która była objęta obowiązkiem zastosowania przez niego mechanizmu podzielonej płatności. Dokonał jednak zapłaty tradycyjnym przelewem. Czy w związku z tym wydatek nie może być kosztem firmowym?

Nie, wydatek nie będzie mógł stanowić kosztu uzyskania przychodu, ponieważ nie został opłacony z wykorzystaniem split payment, mimo że podatnik miał taki obowiązek.

Adnotacja „mechanizm podzielonej płatności” na fakturze sprzedaży

Zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 106e ust. 1 pkt 18 znowelizowanej ustawy podatnik, który dokonuje transakcji wymienionej w załączniku 15 do ustawy, której wartość przekracza 15 000 zł, jest zobowiązany zamieścić na fakturze sprzedaży adnotację „mechanizm podzielonej płatności”. Podatnik, który dotychczas stosował adnotację „odwrotne obciążenie” np. przy usługach budowlanych, po wejściu w życie przepisów będzie zobowiązany ująć na fakturze adnotację „mechanizm podzielonej płatności”.

Podsumowując, projekt nowelizacji ustawy o VAT to liczne zmiany na gruncie podatku od towarów i usług, jak również podatku dochodowego, które czekają podatników we wrześniu 2019 roku. Obligatoryjny split payment to nowe obowiązki i ograniczenia dla przedsiębiorców. Jedno jest jednak pewne, nowe rozwiązania mają przyczynić się w jeszcze większym stopniu do poprawy sytuacji polskiej gospodarki finansowej.

Autor: Sandra Maj - ekspert wFirma.pl