Wczoraj Komisja Europejska poinformowała o zamiarze zmodernizowania praw autorskich w gospodarce cyfrowej. Niektóre media (np. Reuters) donoszą o tym w taki sposób, jakby poluźnienie praw autorskich w przyszłości było niemal pewne. Jeśli jednak wczytamy się w oryginalne oświadczenia Komisji Europejskiej, są one nieco bardziej stonowane.

Komisja Europejska przyznała w swoim oświadczeniu (zamieszczonym pod tym tekstem), że gospodarka cyfrowa stała się ważnym motorem wzrostu w ostatnich dekadach i dostarcza nowych sposobów tworzenia i dystrybucji treści. Stanowi to wyzwanie dla przemysłu rozrywkowego, autorów i artystów.

Cele określone szeroko

Nowym celem Komisji jest dopasowanie prawa do nowej rzeczywistości. Komisja ma więc zamiar opracować takie ramy praw autorskich, które:

• gwarantują skuteczne uznawanie i wynagradzanie posiadaczy praw autorskich;
• otwierają większy dostęp i wybór legalnych ofert dla użytkowników;
• pozwalają na rozwijanie się nowych biznesów oraz
• przyczyniają się do zwalczania ofert nielegalnych i piractwa.

Wszyscy przyznacie, że powyższy bełkot (nazwijmy to po imieniu) może oznaczać niemal wszystko. Kryją się w nim mgliste zapowiedzi liberalizacji praw autorskich, ale nie tylko to. Przykładowo zwalczanie piractwa można definiować różnie w zależności od tego, co rozumiemy jako piractwo. Wspieranie nowych biznesów może niestety oznaczać wspieranie tych starych, które dostarczą jakieś strzępki nowych usług.

Projekt nowego prawa w 2014?

Komisja chce dla wspomnianych wyżej celów działać dwutorowo.

1. W roku 2013 rozpocząć dialog dotyczący najbardziej pilnych kwestii takich jak: treści generowane przez użytkowników, przenośność treści ponad granicami, opłaty za prywatne kopiowanie, dostęp do dzieł i dziedzictwa kulturowego. Ten dialog ma dotyczyć innowacyjnych licencji, rozwiązań technicznych itd. Będą mu przewodniczyć Michel Barnier, Neelie Kroes oraz Androulla Vassiliou.
2. Zbierać badania, oceny wpływu oraz projekty aktów prawnych, aby w roku 2014 podjąć decyzję o złożeniu propozycji zmiany prawa. Komisja skupi się przy tym na takich zagadnieniach, jak harmonizacja rynku oraz - co ważne - wyjątki i ograniczenia prawa autorskiego (w tym pojęciu mieści się np. dozwolony użytek).

Szansa i zagrożenie

Wszystkie powyższe zapowiedzi można streścić w kilku zdaniach. Komisja Europejska chciałaby się zająć prawami autorskimi i nie wiadomo ostatecznie, co z tego wyjdzie.

Wszyscy wiemy, że jeśli zacznie się majstrowanie przy prawie autorskim, blisko polityków znajdą lobbyści i organizacje zbiorowego zarządzania (takie jak ZAiKS czy ZPAV). Ostatecznie mogą powstać bardzo różne projekty prawne.

Mimo wszystko Komisję Europejską trzeba pochwalić za to, że dostrzegła potrzebę zajmowania się takimi rzeczami, jak opłaty za prywatne kopiowanie (copyright levies) albo dozwolony użytek. W tych obszarach potrzeba zmian, ale w rzeczywistości politycznej zmiany zapoczątkowane liberalizacją mogą ostatecznie skończyć się zaostrzeniem.

Europa nie mówi jednym głosem

Jeśli pojawi się możliwość zmiany prawa autorskiego, wiele do powiedzenia będzie miała Komisja Europejska oraz Parlament Europejski.

W Komisji Europejskiej są różni ludzie. Zasiada w niej Neelie Kroes, która otwarcie mówi o tym, że prawa autorskie ograniczają innowacje, oraz jest zdania, że prawa autorskie nie wykarmią artystów. Niestety w Komisji Europejskiej są również tacy ludzie, jak Karel de Gucht, który chętnie zobaczyłby powrót ACTA.

Parlament Europejski zazwyczaj działa tak, jak chcą ludzie, ale tylko jeśli presja jest odpowiednio mocna. Wszyscy pamiętamy odrzucenie ACTA i to było dobre, ale niewiele osób pamięta przyjęcie raportu Gallo, który nie wywołał takiej burzy, jak ACTA, a jednak był krokiem na drodze do kryminalizacji pobierania plików z sieci. Wszystko może się zdarzyć.

Poniżej komunikat KE.

MEMO KE z dnia 5/12/2012